Kontynuacja liniowego PIT w przypadku wznowienia działalności w kolejnym roku po jej likwidacji

W opisanym przypadku najbezpieczniej będzie, jeśli do 20. dnia miesiąca następnego po miesiącu uzyskaniu pierwszego przychodu z działalności gospodarczej prowadzonej w spółce cywilnej przedsiębiorca złoży przewidziane w art. 9a ust. 2a updof oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania liniowego (na zasadach określonych w art. 30c updof). W przeciwnym razie istnieje ryzyko, że zostanie potraktowany jak osoba kontynuująca liniowe rozliczenie – zwłaszcza gdy taki sposób opodatkowania okaże się dla niego mniej korzystny.

Co prawda jeszcze do niedawna organy podatkowe były zdania, że przedsiębiorca, który zlikwidował działalność, a następnie ją wznowił w kolejnym roku, jest podatnikiem rozpoczynającym działalność gospodarczą, który automatycznie podlega opodatkowaniu według skali, chyba że w stosownym czasie złoży oświadczenie o wyborze innej formy rozliczenia PIT, jednak niedawne orzeczenie NSA może zmienić to podejście.

W wyroku z 4.02.2022 r. (II FSK 1372/19) sąd ten stwierdził, że osoba fizyczna, która w jednym roku podatku podatkowym zakończyła prowadzenie samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i w następnym roku uzyskała jako wspólnik przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, nadal może korzystać z dokonanego wcześniej – na podstawie art. 9a ust. 2 updof – wyboru sposobu opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c.

Sąd nie zgodził się tym samym z poglądem wyrażonym w wyroku NSA z 3.10.2014 r. (II FSK 2062/12), utożsamiającym źródło przychodów z działalności gospodarczej z jednostkowym wpisem do CEIDG, która może zostać przez podatnika zlikwidowana w trakcie roku podatkowego.

NSA w wyroku z lutego 2022 r. argumentował, że ustawodawca przewidział (…) automatyzm w zakresie kontynuacji raz dokonanego wyboru proporcjonalnego sposobu opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej niezależnie od form jej wykonywania, do których to form odnosi się wyłącznie art. 9a ust. 5 updof. Utrata wybranej formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej wymaga określonej aktywności podatnika, który musi złożyć – i to w formie pisemnej – zawiadomienie o rezygnacji z tego wybranego wcześniej sposobu opodatkowania, i to w ściśle przewidzianym terminie (…) lub złożyć w tym samym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w uzpd. Ustawodawca nie przewidział co do zasady innych przypadków utraty prawa do sposobu opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c updof. W szczególności nie jest taką okolicznością „likwidacja”, czyli zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej samodzielnie (jednoosobowo).

Sąd podkreślił jednak, że sytuacja byłaby inna, gdyby podatnik nie wykazywał żadnej aktywności przez cały rok podatkowy po zakończeniu działalności gospodarczej – wówczas utraciłby prawo do liniowego opodatkowania w kolejnych latach: Jak trafnie zauważono w wyroku NSA z 7.02.2018 r. (II FSK 1320/16) (…), uregulowanie z art. 9a ust. 2 updof statuuje prawo podatnika do kontynuacji wybranego sposobu opodatkowania, bez potrzeby ponawiania oświadczenia w tym zakresie w kolejnych latach podatkowych. Kontynuować jednak można tylko uprawnienie uprzednio nabyte, a więc odnosi się to tylko do takich sytuacji, gdy w roku poprzednim podatnik korzystał z opodatkowania w wybranej przez siebie formie. Istotne zatem jest efektywne, rzeczywiste uzyskiwanie przez podatnika przychodów z działalności gospodarczej i korzystanie w każdym kolejnym roku podatkowym z wybranego sposobu opodatkowania podatkiem liniowym. Utrata zatem możliwości opodatkowania może wynikać z tego, że podatnik, likwidując jedną z form prowadzenia działalności gospodarczej w kolejnym roku podatkowym, nie uzyskuje w ogóle przychodów z tego źródła. Wówczas nie może się powoływać na oświadczenia złożone w latach wcześniejszych i korzystać ze sposobu opodatkowania na zasadach określonych w art. 30c, gdyż przez cały „następny” rok podatkowy (…) nie uzyskiwał przychodów z wykonywania działalności gospodarczej.

NSA wskazał też na wyjątek od tej reguły, który zachodzi, gdy przedsiębiorca zawiesi wykonywanie działalności gospodarczej, na mocy Pp. W takim przypadku pomimo nieuzyskiwania przychodów z działalności gospodarczej nie utraci prawa do sposobu opodatkowania dochodów podatkiem liniowym w kolejnym roku (latach).

Należy podkreślić, że chociaż treść przepisów, na kanwie których zapadł przywołany wyrok, ulegała w ostatnich latach zmianom, to jednak istota tych regulacji pozostała taka sama, konkluzja sądu nie straciła więc na aktualności.

Trzeba tu też dodać, że gdyby przedsiębiorca, o którym mowa w pytaniu, nie zrezygnował z podatku liniowego „na starcie” działalności, mógłby spróbować to zrobić w zeznaniu rocznym za 2022 r., na mocy przepisów ustawy z 9.06.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i niektórych innych ustaw (DzU poz. 1265), która weszła w życie 1.07.2021 r. Przewidziany w jej art. 14 nadzwyczajny tryb rezygnacji z podatku liniowego i przejścia na podatek według skali dotyczy podatników stosujących przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy opodatkowanie na zasadach określonych w art. 30c. W świetle przywołanego wyroku NSA przedsiębiorca powinien mieścić się w tej kategorii.