Konsekwencje zawarcia nowej umowy o pracę z emerytem
Renata Majewska
Prawnik, ekspert prawa pracy, specjalizuje się w obliczaniu wynagrodzeń w ujęciu praktycznym.
Autor kilkuset artykułów z dziedziny szeroko pojętego prawa pracy, szczególnie ustalania wynagrodzeń i dodatkowych świadczeń oraz kalkulacji płac dla pracowników sfery budżetowej.
Doświadczony wykładowca i szkoleniowiec, właściciel firmy szkoleniowej Biuro Kadr i Płac
Czy taki sposób postępowania gwarantuje jej wypłatę emerytury?
Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, u którego dana osoba pracowała bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego (art. 103a ustawy emerytalnej). Nie ma znaczenia, czy prawo do emerytury zostało ustalone mocą decyzji wydanej bezpośrednio w wyniku załatwienia wniosku, czy w wykonaniu orzeczenia sądu ubezpieczeń społecznych (orzeczenie SA w Krakowie z 26.04.2018, III AUa 1134/16).
Doniosłości prawnej nie przypisano okoliczności kontynuowania zatrudnienia po wydaniu decyzji ustalającej prawo do emerytury. Konsekwencje w postaci zawieszenia prawa przepis łączy z kontynuowaniem zatrudnienia po ustalonym w decyzji organu rentowego dniu nabycia prawa do emerytury (jej realizacji), a nie z kontynuowaniem zatrudnienia po ustaleniu tego prawa decyzją organu rentowego – stwierdził SA w Gdańsku w wyroku z 19.01.2017 (III AUa 1497/16).
Kontynuacja zatrudnienia w tych okolicznościach nie przekreśla uzyskania prawa do emerytury, lecz tylko powoduje zawieszenie jej wypłaty do czasu rozwiązania stosunku pracy z danym pracodawcą. Tak więc pracownikowi, który nabył prawo do emerytury bez przerwania zatrudnienia z dotychczasowym pracodawcą, przysługuje jedno świadczenie – albo emerytura, albo wynagrodzenie z umowy o pracę.
Zwieszenie wypłaty emerytury zatrudnionemu kontynuującemu poprzedni stosunek pracy, dotyczy każdej emerytury: wcześniejszej, uzyskanej w powszechnym wieku emerytalnym czy kapitałowej. Jednak nie oznacza to absolutnie zakazu „dorabiania” przez emeryta. Zaraz po rozwiązaniu stosunku pracy ma on prawo nawiązać kolejny, choćby z tym samym pracodawcą, byle nie wcześniej niż od dnia nabycia prawa do emerytury. Potwierdził to resort pracy w stanowisku z 30.03.2011 (SPS-023-21469/11): Przepis ten [art. 103a ustawy emerytalnej – przyp. red.] nie będzie miał zastosowania w przypadku, gdy emeryt rozwiąże stosunek pracy, który nawiązał przed nabyciem prawa do emerytury, a następnie nawiąże go ponownie z tym samym lub innym pracodawcą (długość przerwy między rozwiązaniem a ponownym nawiązaniem stosunku pracy nie ma żadnego znaczenia).
Jeśli pracownica 29.07.2019 rozwiąże umowę o pracę za porozumieniem stron, od 30.07.2019 nabędzie prawo do emerytury, to również już od 30.07.2019 może podpisać kolejny angaż z tym samym pracodawcą bez groźby zawieszenia wypłaty świadczenia z ZUS. Ten sposób postępowania zapewni jej także odbiór – w trakcie nowej umowy o pracę – urlopu wypoczynkowego wypracowanego podczas „starej” umowy, zakończonej 29.07.2019.
Zasadą jest wykorzystywanie wypoczynku w naturze w roku kalendarzowym, za który urlop się należy, zgodnie z planem urlopów lub porozumieniem z pracownikiem, a gdy nie jest to możliwe – najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 161, art. 163 i art. 168 Kp).
W razie nieskonsumowania całego urlopu z powodu rozwiązania bądź wygaśnięcia stosunku pracy zwolnionemu przysługuje pieniężny ekwiwalent za urlop.
Wyjątkowo pracodawca nie ma obowiązku wypłaty ekwiwalentu z racji rozstania stron, gdy postanowią one o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą (art. 171 § 3 Kp).
Przejście uprawnień pracownika/obowiązków pracodawcy na nowy stosunek pracy
| Uprawnienie pracownika/ obowiązek pracodawcy |
Nowy stosunek pracy zawarty | |
| z tym samym pracodawcą | z innym pracodawcą | |
| Wykorzystanie badań lekarskich | Pracodawca nie kieruje na wstępne badania lekarskie osoby ponownie przez niego przyjmowanej na stanowisko: to samo lub o takich samych warunkach pracy, w ciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę (art. 229 §1 pkt 1 Kp) | Inny pracodawca nie kieruje na wstępne badania lekarskie osoby przyjmowanej na dane stanowisko w ciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy, jeśli przedstawi ona aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na te badania, a według niego warunki te odpowiadają warunkom na oferowanym wakacie, z wyjątkiem osób przyjmowanych do prac szczególnie niebezpiecznych (art. 229 §1 pkt 1 Kp) |
| Wykorzystanie wstępnych szkoleń bhp | Ze wstępnego szkolenia bhp przepisy zwalniają pracownika zawierającego kolejną umowę o pracę na identyczne stanowisko bezpośrednio po poprzedniej i z tym samym pracodawcą (art. 237 § 2 Kp) | Zatrudniający się w innym podmiocie nie ma możliwości uniknięcia wstępnego szkolenia bhp przed dopuszczeniem do nowej pracy |
| Wykorzystanie okresowych szkoleń bhp | Możliwe jest zwolnienie od przeprowadzenia pierwszego szkolenia okresowego bhp, jeżeli pracownik: – przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego, – odbył w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy (§ 15 ust. 5 rozporządzenia MGiP z 27.07.2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, DzU nr 180 poz. 1860) |
|
| Odbiór zaległego urlopu | Pracownik może za porozumieniem z pracodawcą wykorzystać urlop, nabyty z tytułu poprzedniego zatrudnienia w trakcie nowego stosunku pracy nawiązanego z tym samym pracodawcą, bez dnia przerwy. Nie otrzyma wówczas ekwiwalentu za urlop z racji ustania pierwszej umowy o pracę (art. 173 § 3 Kp) | Nie ma prawnej możliwości wykorzystania urlopu nabytego z racji poprzedniego zatrudnienia podczas kolejnego stosunku pracy zawartego z innym pracodawcą i to bez względu na długość przerwy między angażami |
| Wystawienie świadectwa pracy | Pracodawca ma obowiązek wydania świadectwa w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni. W przeciwnym razie nie musi tego robić, chyba że na wniosek pracownika | Nie ma możliwości wydania przez pracodawcę świadectwa pracy obejmującego okresy zatrudnienia u innego pracodawcy (z wyłączeniem przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę w myśl art. 23 Kp) |
Niewypłacanie ekwiwalentu pieniężnego pomimo zakończenia trwania stosunku pracy jest zatem możliwe, gdy łącznie spełnione są następujące warunki: 1) zatrudnienie jest kontynuowane na podstawie kolejnej umowy; 2) nawiązanie kolejnej umowy następuje bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej, czyli bez jednego dnia przerwy; 3) pracownik i pracodawca wspólnie postanowią o wykorzystaniu urlopu w trakcie trwania kolejnego stosunku pracy – uznał Sąd Rejonowy dla Gdańska-Południe w wyroku z 13.09.2017 (VI P 613/16).
Tylko więc ponowne nawiązanie stosunku pracy następnego dnia po ustaniu poprzedniego z tym samym pracodawcą pozwala na wykorzystanie zaległego urlopu podczas kolejnej umowy o pracę. Między angażami nie może wystąpić przerwa.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
