Kompensata rozrachunków w walutach obcych
Proszę o wyjaśnienie – najlepiej na przykładzie liczbowym – jak dokonać wzajemnych potrąceń wierzytelności polskiego i niemieckiego kontrahenta. Po jakim kursie należy rozliczyć kompensatę oraz czy jest możliwe potrącenie należności w euro z zobowiązaniami w dolarach? Jakie warunki należy spełnić, żeby powstałe różnice kursowe były honorowane przez updop?
W praktyce gospodarczej dokonywane są tzw. kompensaty (potrącenia) jednostronne oraz umowne. Zasady kompensat jednostronnych wynikają z art. 498 i art. 499 Kc. Zgodnie z tymi przepisami w sytuacji, gdy 2 osoby są względem siebie jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, o ile przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości, oznaczone tylko co do gatunku, natomiast obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym.
Potrącenia w takim przypadku dokonuje się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Oświadczenie to ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Stanowi jednostronną czynność prawną, która nie wymaga dla swej skuteczności zgody drugiej strony. Jednak żeby oświadczenie o potrąceniu było ważne, musi zostać złożone przez osobę uprawnioną do reprezentowania firmy w stosunkach zewnętrznych (np. przez zarząd spółki, właściciela firmy prywatnej, pełnomocnika). W oświadczeniu należy wskazać, jakie wierzytelności są przedstawiane do potrącenia, z jakimi wierzytelnościami dokonuje się ich kompensaty oraz z jaką datą nastąpi potrącenie.
Potrącenie dokonywane z przedsiębiorcą zagranicznym, którego nie zawsze obowiązują przepisy polskiego Kc, powinno mieć, moim zdaniem, charakter umowny. Zasady kompensaty umownej nie są uregulowane przepisami prawa. Przeprowadza się ją na podstawie umowy zawartej między stronami transakcji. Powinny one określić, jakie kwoty, na jaki dzień, wg jakiego kursu oraz z jakim skutkiem będą podlegać kompensacie.
Zapisy w księgach
Ewidencja księgowa kompensat ogranicza się, w zasadzie, do dokonywania odpowiednich zapisów po stronie Wn lub Ma kont służących do ewidencji kompensowanych rozrachunków. W związku z tym potrącenie należności z zobowiązaniami wobec tego samego kontrahenta może zostać zaewidencjonowane np.:
Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”, w analityce konto imienne kontrahenta,
Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”, również konto analityczne tego kontrahenta.
Zasadą jest, że potrąceniu podlegają te same kwoty wierzytelności obu stron.
Kompensata może dotyczyć również należności i zobowiązań w walutach obcych. Wówczas przy ich rozliczaniu należy uwzględnić art. 30 ust. 2 uor, z którego wynika, że wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze powinny być ujmowane w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia, odpowiednio po:
- faktycznie zastosowanym w danym dniu kursie, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
- średnim kursie dla danej waluty, ogłoszonym przez NBP, z dnia poprzedzającego dzień dokonania operacji – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, o ile nie jest zasadne zastosowanie kursu faktycznego, a także w przypadku pozostałych operacji.
Ponieważ kompensata jest formą rozliczenia bezgotówkowego i nie dochodzi do wpływu/wypływu waluty na rachunek bankowy/z rachunku bankowego, nie jest możliwe przyjęcie kursu faktycznie zastosowanego, ponieważ go nie ma. Należy dodać, że przy kompensacie wierzytelności umarzają się do wysokości wierzytelności niższej. Oznacza to, że wierzytelności obu stron mogą być różnej wysokości.
Jeżeli rozrachunki z kontrahentem wyrażone są w tej samej walucie obcej, to zwykle przyjmuje się, że kursem rozliczenia może być kurs przyjęty przez strony w umowie kompensaty. Zazwyczaj jest to średni kurs ogłoszony przez NBP w dniu poprzedzającym dzień przeprowadzenia kompensaty. Niezależnie jednak od przyjętego do rozliczenia kompensaty kursu walutowego powstałe różnice kursowe i tak sprowadzą wartość przychodu lub kosztu do wartości historycznej.
Jeżeli kompensata dotyczy większej liczby wierzytelności, to postępuje się w podobny sposób jak przy kompensacie jednej należności z jednym zobowiązaniem. W takim przypadku celowe jest uprzednie sporządzenie zestawienia wszystkich przewidzianych do kompensaty należności i zobowiązań, wg daty ich powstania.
W tabeli podano istniejące w księgach rachunkowych spółki z o.o. należności (Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”, w analityce kontrahent niemiecki) oraz zobowiązania (Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”) wobec tej samej spółki. Zawarto w niej również zobowiązania (w dolarach) wobec kontrahenta niemieckiego, by na ich podstawie objaśnić sposób postępowania.
Na mocy zawartego ze spółką niemiecką porozumienia dokonano kompensaty wzajemnych rozrachunków (wierzytelności). Załóżmy, że kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień kompensaty wynosi 4,27 PLN/EUR oraz 3,60 PLN/USD (wszystkie podane kursy mają charakter przykładowy).
| Data powstania rozrachunku | Kwota | Waluta | Kurs przy powstaniu rozrachunku | Wartość rozrachunku (PLN) |
| Należności | ||||
| 2.09.2017 | 15 000 | EUR | 4,25 PLN/EUR | 63 750 |
| 20.09.2017 | 20 000 | EUR | 4,11 PLN/EUR | 82 200 |
| 14.11.2017 | 6 000 | EUR | 4,26 PLN/EUR | 25 560 |
| 25.11.2017 | 12 000 | EUR | 4,30 PLN/EUR | 51 600 |
| 14.12.2017 | 10 000 | EUR | 4,28 PLN/EUR | 42 800 |
| 18.12.2017 | 25 000 | EUR | 4,29 PLN/EUR | 107 250 |
| 20.01.2018 | 7 500 | EUR | 4,20 PLN/EUR | 31 500 |
| 6.02.2018 | 82 000 | EUR | 4,18 PLN/EUR | 342 760 | Razem | 177 500 | EUR | 747 420 |
| Zobowiązania | ||||
| 16.09.2017 | 20 000 | EUR | 4,15 PLN/EUR | 83 000 |
| 30.09.2017 | 18 000 | EUR | 4,12 PLN/EUR | 74 160 |
| 15.11.2017 | 25 000 | USD | 3,60 PLN/USD | 90 000 |
| 20.12.2017 | 45 000 | EUR | 4,28 PLN/EUR | 192 600 |
| 25.12.2017 | 70 000 | USD | 3,55 PLN/USD | 248 500 |
| 15.01.2017 | 8 000 | EUR | 4,22 PLN/EUR | 33 760 |
| 7.02.2017 | 5 000 | EUR | 4,30 PLN/EUR | 21 500 |
| Razem | 96 000 | EUR | 405 020 | |
| 95 000 | USD | 338 500 | ||
| Razem | 743 520 | |||
-> Kompensata należności i zobowiązań w euro
W omawianym przykładzie w pierwszej kolejności można dokonać kompensaty należności i zobowiązań w euro. Jak wynika z przedstawionego wykazu, spółka posiada zobowiązania w wysokości 96 000 EUR o wartości 405 020 PLN, które może potrącić z kwotą 96 000 EUR należności (data powstania rozrachunków: 2.09.2017, 20.09.2017, 14.11.2017, 25.11.2017, 14.12.2017, 18.12.2017 oraz 500 EUR z 6.02.2018). Wartość tych należności, ustalona w momencie ewidencji rozrachunków, wynosiła 406 750 PLN. Pozostanie zatem niepotrącona należność 81 500 EUR o wartości 340 670 PLN, która może zostać przeznaczona do skompensowania z zobowiązaniami wyrażonymi w dolarach (95 000 USD).
Jak wcześniej wspomniano, przyjęty do kompensaty średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień kompensaty wynosił: 4,27 PLN/EUR. Zatem wartość 96 000 EUR wg kursu 4,27 PLN/EUR wynosi 409 920 PLN.
Kompensata zostanie zaksięgowana:
Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” 409 920,
Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami” 409 920.
Oznacza to, że na koncie 20 „Rozrachunki z odbiorcami” powstanie dodatnia różnica kursowa w wysokości 3170 PLN (409 920 – 406 750), księgowana Wn konto 20, Ma konto 75-0 „Przychody finansowe”.
Na koncie 21 „Rozrachunki z dostawcami” zaksięgowanie rozliczenia kompensacyjnego 96 000 EUR po kursie 4,27 PLN/EUR spowoduje powstanie ujemnej różnicy kursowej w wysokości 4900 PLN (409 920 – 405 020), księgowanej Wn konto 75-1, Ma konto 21.
Po pierwszym etapie kompensaty (potrącenia należności i zobowiązań w euro) na koncie 20 (należności od odbiorców) powstało saldo 81 500 EUR o wartości 340 670 PLN (81 500 EUR × 4,18 PLN/EUR), natomiast na koncie 21 (zobowiązania wobec dostawców) saldo z tytułu niezapłaconych faktur o wartości 95 000 USD, zaksięgowane w kwocie 338 500 PLN.
-> Kompensata należności w euro oraz zobowiązań w dolarach
Potrącenie należności w euro z zobowiązaniami w dolarach jest możliwe. W takim przypadku można zastosować średni kurs NBP na poprzedni dzień roboczy w stosunku do daty potrącenia. Kurs przyjęty do rozliczenia kompensaty wynosił wg założeń 4,27 PLN/EUR i 3,60 PLN/USD.
Jeżeli wzajemne należności i zobowiązania są wyrażone w różnych walutach obcych, np. w euro i dolarach, to rozliczenie kompensaty przebiega podobnie do opisanego sposobu. Należy jednak wskazać na poszczególne kursy walut, po których nastąpi rozliczenie rozrachunków. Ponieważ w przypadku kompensaty nie dochodzi do wymiany walut, należy przyjąć, że kompensatę wierzytelności wyrażonych w walutach obcych (obu stron umowy) trzeba rozliczyć wg kursów średnich poszczególnych walut, ogłoszonych na ostatni dzień roboczy, poprzedzający dzień dokonania kompensaty.
Spółka posiada w księgach rachunkowych (po pierwszym etapie kompensaty rozrachunków w euro):
- należność w kwocie 81 500 EUR, wprowadzoną w kwocie 340 670 PLN, wg kursu 4,18 PLN/EUR,
- zobowiązanie wobec tego samego kontrahenta w kwocie 95 000 USD, wprowadzone w kwocie 338 500 PLN (25 000 USD × 3,60 PLN/USD + 70 000 USD × 3,55 PLN/USD).
Strony ustaliły, że dokonają kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań w drugim etapie do wysokości niższej wartości zobowiązania wyrażonego w dolarach lub należności spółki w euro, po przeliczeniu ich po kursie 3,60 PLN/USD. Nieskompensowana pozostałość może zostać zapłacona przelewem bankowym albo objęta kolejną kompensatą.
Aby dokonać potrącenia wierzytelności obu stron, należy ustalić wartość kompensaty (w złotych).
Wartość możliwych do skompensowania należności: 81 500 × 4,27 PLN/EUR = 348 005 PLN. Wartość zobowiązań w dolarach wg kursu przyjętego do kompensaty: 95 000 USD × 3,60 PLN/USD = 342 000 PLN. Ponieważ wierzytelności umarzają się do kwoty niższej, możliwe jest skompensowanie całego zobowiązania w kwocie 342 000 PLN z należnością w euro, również o wartości 342 000 PLN.
Przy zastosowaniu kursu średniego, po którym nastąpi wycena kompensowanej należności, trzeba ustalić, jaka część należności wyrażonej w euro będzie podlegała potrąceniu. Równowartość kompensowanej należności w przeliczeniu na euro wynosi 80 094 EUR (342 000 PLN : 4,27 PLN/EUR). Do dalszej kompensaty lub zapłaty pozostanie zatem kwota 81 500 – 80 094 = 1406 EUR, wyceniona w księgach rachunkowych po kursie historycznym 4,18 PLN/EUR = 5877 PLN.
-> Ustalenie różnic kursowych na rozrachunkach
Różnice kursowe wynikają z różnic między kursami zastosowanymi do wyceny rozrachunku w momencie wprowadzania go do ksiąg rachunkowych i wyceny związanej z kompensatą.
Ustalenie różnic kursowych na:
- zobowiązaniach: (95 000 USD = 338 500 PLN) – (95 000 USD × 3,60 PLN/USD = 342 000 PLN) = 3500 PLN, ujemna różnica kursowa,
- należnościach: 80 094 EUR × (4,27 – 4,18 PLN/EUR) = 7208 PLN, różnica dodatnia.
-> Ewidencja kompensaty w drugim etapie (potrącenie należności w euro i zobowiązań w dolarach)
Ewidencja zdarzeń związanych z rozliczeniem potrącenia należności w euro z zobowiązaniem w dolarach w księgach rachunkowych może mieć następujący przebieg:
1. PK – kompensata rozrachunków w walutach obcych (euro i dolarach)
Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami (zagranicznymi)” 342 000 PLN,
Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami (zagranicznymi)” 342 000 PLN.
2. PK – ustalenie (ewidencja) ujemnej różnicy kursowej na zobowiązaniach w kwocie 3500 PLN
Wn konto 75-1 „Koszty finansowe” 3500 PLN,
Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” 3500 PLN.
3. PK – ustalenie (ewidencja) dodatniej różnicy kursowej na należnościach w kwocie 7208 PLN
Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami” 7208 PLN,
Ma konto 75-0 „Przychody finansowe” 7208 PLN.
Po dokonaniu kompensaty na koncie należności pozostało saldo 5877 PLN, odpowiadające kwocie 1406 EUR wycenionej w księgach rachunkowych po kursie historycznym 4,18 PLN/EUR.
Różnice kursowe w rachunku podatkowym
Różnice kursowe powstałe na skutek rozliczenia wzajemnych należności i zobowiązań przez ich potrącenie (kompensatę) są uwzględniane w rachunku podatkowym odpowiednio jako koszty uzyskania przychodów lub przychody podatkowe. Dotyczy to zarówno potrącenia wierzytelności wyrażonych w tej samej walucie obcej, jak i w 2 różnych walutach obcych, np. należności w euro z zobowiązaniami w dolarach, oczywiście z tym samym kontrahentem.
Updop i updof identycznie określają zasady ustalania podatkowych różnic kursowych. Wynika z nich m.in., że podatkowe różnice kursowe powstają, gdy wartość:
- przychodu należnego, wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote wg średniego kursu NBP (z dnia poprzedzającego powstanie przychodu) różni się (jest niższa lub wyższa) od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania,
- poniesionego kosztu, wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote wg kursu średniego NBP (z dnia poprzedzającego poniesienie kosztu) różni się (jest niższa lub wyższa) od wartości tego kosztu w dniu zapłaty.
Potrącenie wierzytelności jest traktowane na gruncie przepisów o podatku dochodowym jako forma zapłaty. Zgodnie z art. 15a ust. 7 updop za dzień zapłaty, o którym mowa w ust. 2 i ust. 3 tego artykułu, uważa się dzień uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności.
Na zakończenie należy dodać, że jeżeli salda należności i zobowiązań, które mają stanowić przedmiot kompensaty, powstały w latach poprzednich i były na dzień bilansowy wyceniane po obowiązującym na ten dzień kursie średnim NBP, to powstałe w wyniku tej wyceny różnice kursowe należy wyksięgować przed przeprowadzeniem kompensaty. Dotyczy to przede wszystkim różnic kursowych nieuznawanych podatkowo.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
