Komornik nie musi wiedzieć, że pracownik dłużnik „siedzi” w więzieniu

Prawo komornika do żądania informacji

Zgodnie z art. 761 § 1¹ Kpc cywilny organ egzekucyjny może żądać – jedynie w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego toku postępowania – informacji dotyczących stanu majątkowego lub umożliwiających identyfikację składników majątku dłużnika oraz jego danych teleadresowych, od organów administracji publicznej, podmiotów wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej, organów podatkowych, organów rentowych, banków, skok, zakładów ubezpieczeń lub reasekuracji, podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych, spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych, innych podmiotów zarządzających lokalami, biur informacji gospodarczej, innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu (w tym m.in. od pracodawcy dłużnika, nazywanego dłużnikiem zajętej wierzytelności lub poddłużnikiem).

Aby pozyskać wskazane dane, sąd lub komornik muszą wystosować żądanie, podając PESEL, NIP lub REGON dłużnika, jeśli takie numery zostały mu nadane, w razie konieczności także inne dane niezbędne do identyfikacji jego tożsamości oraz wyznaczając termin na realizację tego obowiązku, o ile przepis szczególny go nie przewiduje (art. 760² i art. 761 § 2¹ Kpc). Za nieuzasadnioną odmowę udzielania informacji bądź przekazanie informacji świadomie fałszywych komornik może ukarać osobę za to odpowiedzialną w strukturze pracodawcy grzywną w wysokości do 2 tys. zł. Jeśli zobowiązanym był zakład pracy o statusie osoby prawnej lub innej organizacji, kara grozi pracownikowi odpowiedzialnemu za udzielenie informacji, a gdyby wskazanie takiego było utrudnione – kierownikowi (art. 762 § 1 i 2 Kpc).

Kolejny obowiązek informacyjny

Oprócz tego, wraz z nadesłaniem zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik ma prawo się domagać od zakładu pracy – w razie zaistnienia przeszkód w wypłacie wynagrodzenia – aby ten w ciągu tygodnia wskazał rodzaj przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie, a także o jakie roszczenia została skierowana egzekucja do zajętej pensji przez innych wierzycieli (art. 882 § 2 pkt 3 Kpc).

Przyjmuje się, że przeszkody w wypłacie wynagrodzenia mogą mieć charakter zarówno procesowy (zbieg egzekucji do danej płacy, trwający o nią spór sądowy), jak i faktyczny (przewlekła choroba pracownika czy jego inna absencja usprawiedliwiona, za którą nie przysługuje mu wynagrodzenie).

Za nieprzesłanie wskazanego oświadczenia grozi pracodawcy grzywna do 5 tys. zł.

Komornik nie musi wiedzieć wszystkiego

Reasumując: choć komornik został wyposażony w szerokie uprawnienia informacyjne, ogranicza go generalna klauzula z art. 761 Kpc, zgodnie z którą zobowiązany podmiot (w tym pracodawca) ma obowiązek przekazania żądanych danych, tylko jeśli są niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Rozumie się przez to prawo żądania przez komornika udzielenia informacji potrzebnej do prawidłowego przeprowadzenia egzekucji, czyli do podjęcia czynności zgodnych z obowiązującym prawem (wyrok SN z 6.04.2004 r., IV CSK 6/06).

Również w myśl art. 6 ust. 1 pkt c Rozporządzenia Parlamentu i Rady (UE) nr 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (DzUrz UE Nr 2016/119/1, dalej RODO), przetwarzanie danych osobowych jest zgodne z prawem m.in., gdy służy wypełnieniu obowiązku prawnemu ciążącemu na administratorze.

Kolejne ograniczenie władztwa komornika stanowią wynikające z RODO zasady przetwarzania danych: ograniczenia przetwarzania i minimalizacji danych, które generalnie oznaczają, że wolno przetwarzać wyłącznie dane niezbędne i w zakresie koniecznym do osiągnięcia celu, oraz okoliczność, że chodzi o dane znajdujące się pod szczególną opieką państwa i UE (art. 5 ust. 1 pkt b i c oraz art. 10 RODO).

Istotny jedynie fakt niewypłacania pensji

W tym konkretnym przypadku należy uznać, że sprecyzowanie charakteru usprawiedliwionej absencji pracownika (chodzi o pobyt w zakładzie karnym) nie ma znaczenia dla osiągnięcia celu przetwarzania danych (egzekucja z wynagrodzenia) – zwłaszcza że chodzi o ujawnienie danych wrażliwych, w dodatku uchodzących za wstydliwe. Istotny jest tu bowiem jedynie fakt niewypłacania w tym czasie pensji (na mocy przepisów prawa). Dlatego moim zdaniem wystarczy, jeśli spółka odpowie komornikowi, że nie wypłaca w tym momencie wynagrodzenia pracownikowi korzystającemu z usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Powinna też podać okres trwania tej przeszkody (czas trwania tymczasowego aresztowania lub osadzenia w więzieniu).

W razie zmiany okoliczności na pracodawcy ciąży obowiązek powiadomienia o tym komornika, np. gdy pracownik wróci do pracy czy zostanie przedłużone tymczasowe aresztowanie albo spółka zdecyduje się na zaprzestanie z nim współpracy (art. 882 § 2 i art. 884 § 2 Kpc).