Jednorazowe świadczenie dla poszkodowanych w kryzysie odrzańskim
Renata Majewska
Prawnik, ekspert prawa pracy, specjalizuje się w obliczaniu wynagrodzeń w ujęciu praktycznym.
Autor kilkuset artykułów z dziedziny szeroko pojętego prawa pracy, szczególnie ustalania wynagrodzeń i dodatkowych świadczeń oraz kalkulacji płac dla pracowników sfery budżetowej.
Doświadczony wykładowca i szkoleniowiec, właściciel firmy szkoleniowej Biuro Kadr i Płac
Przewiduje je ustawa z 2.09.2022 r. o szczególnym wsparciu podmiotów poszkodowanych w związku z sytuacją ekologiczną na rzece Odrze (DzU poz. 2014 ze zm.) oraz rozporządzenie RM z 29.09.2022 r. w sprawie określenia podmiotów, którym przysługuje jednorazowe świadczenie pieniężne przeznaczone na ograniczenie niektórych skutków ekonomicznych sytuacji ekologicznej na rzece Odrze (DzU poz. 2020).
Jednorazowe świadczenie za sierpień 2022 r. przysługuje płatnikowi, który spełni łącznie poniższe warunki:
1) ma status płatnika składek w rozumieniu art. 4 pkt 2 usus, z wyjątkiem jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (w pojęciu tym mieści się również ubezpieczony zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne, np. indywidualny przedsiębiorca),
2) był zgłoszony jako płatnik składek do 31.07.2022 r. z obowiązkiem opłacania składek nie później niż od 1.07.2022 r.,
3) prowadził 31.07.2022 r. przeważającą działalność oznaczoną tego dnia w rejestrze REGON jednym z 28 kodów PKD: 03.11.Z, 03.12.Z, 03.21.Z, 03.22.Z, 10.20.Z, 10.52.Z, 11.03.Z, 46.38.Z, 47.23.Z, 47.64.Z, 50.10.Z, 50.30.Z, 50.40.Z, 55.10.Z, 55.20.Z, 55.30.Z, 56.10.A, 56.10.B, 56.29.Z, 56.30.Z, 77.21.Z, 77.34.Z, 79.12.Z, 79.90.A, 93.11.Z, 9319.Z, 93.29.Z i 93.29.B (m.in. w rybołówstwie, hodowli i przetwarzaniu ryb, produkcji win, sprzedaży żywności i sprzętu sportowego, transporcie wodnym, turystyce i hotelarstwie),
4) do 31.07.2022 r. zgłosił do ZUS co najmniej jeden adres prowadzenia działalności na terenie 35 powiatów z województw: dolnośląskiego (głogowski, górowski, legnicki, w Legnicy, lubiński, oławski, średzki, trzebnicki, wołowski, wrocławski i we Wrocławiu); lubuskiego (gorzowski, w Gorzowie Wielkopolskim, krośnieński, nowosolski, słubicki, sulęciński, wschowski, zielonogórski, w Zielonej Górze); opolskiego (brzeski, kędzierzyńsko-kozielski, krapkowicki, opolski i w Opolu); śląskiego (raciborski i wodzisławski) i zachodniopomorskiego (goleniowski, gryfiński, kamieński, myśliborski, polickim, sławieński, w Szczecinie i Świnoujściu),
5) w związku z sytuacją ekologiczną na Odrze osiągnął w sierpniu 2022 r. z działalności przychód – w rozumieniu przepisów podatkowych – niższy o co najmniej 50% wobec uzyskanego w lipcu 2022, czerwcu 2022 bądź w sierpniu 2021 r.,
6) do 31.07.2022 r. zgłosił co najmniej jedną osobę do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z datą powstania ubezpieczeń nie późniejszą niż 1.07.2022 r. i co najmniej jedna osoba pozostawała w tych ubezpieczeniach do 31.08.2022 r.,
7) od 30.09.2022 do 31.12.2022 r. złożył lub złoży do ZUS wniosek RJS, wyłącznie elektroniczny przez platformę PUE ZUS.
We wniosku RJS płatnik podaje: swoje imię i nazwisko lub nazwę skróconą; NIP i REGON, a jeśli nie nadano mu tych numerów lub jednego z nich – PESEL; adres prowadzenia działalności w jednym z powiatów z pkt 4; numer swojego rachunku bankowego; oświadczenia: o prowadzeniu 31.07.2022 r. przeważającej działalności sygnowanej jednym z dotowanych kodów PKD z pkt 3, o spadku w odpowiednich okresach przychodu o co najmniej 50%, o spełnianiu warunków pomocy de minimis, a płatnicy o przeważającej działalności sygnowanej 31.07.2022 r. kodami PKD 03.11.Z, 03.12.Z, 03.21.Z, 03.22.Z lub 10.20.Z – dodatkowo informację RFR (dla ubiegających się o pomoc de minimis w rolnictwie lub w rybołówstwie); inne niezbędne informacje i podpis.
ZUS ustala prawo do rekompensaty i wypłaca ją niezwłocznie po wyjaśnieniu ostatniej okoliczności, na rachunek bankowy widniejący na koncie płatnika składek (informację o wysokości obniżenia przychodu weryfikuje u Szefa KAS). Oblicza ją w przeliczeniu na każdą osobę zgłoszoną przez płatnika do 31.07.2022 r. do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z datą powstania tych ubezpieczeń nie późniejszą niż 1.07.2022 r. – pod warunkiem, że pozostawała ona w tym ubezpieczeniach do 31.08.2022 r. (chodzi o ciągłe podleganie tym ubezpieczeniom od 1.07.2022 do 31.08.2022 r.).
Kwota jednorazowego świadczenia to iloczyn 3010 zł oraz liczby ubezpieczonych spełniających ww. warunki. ZUS podaje ją płatnikowi na jego profilu informacyjnym.
Przykład
Indywidualny przedsiębiorca działający od 1.01.2022 r. m.in. w powiatach średzkim i trzebnickim w woj. dolnośląskim, o przeważającej działalności sygnowanej 31.07.2022 r. (według rejestru REGON) kodem PKD 93.19.Z (pozostała działalność związana ze sportem), podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Z powodu katastrofy na Odrze stracił większość klientów, a jego przychody w sierpniu 2022 r. spadły o 70% w stosunku do wypracowanych w lipcu 2022 r. Niestety, przedsiębiorca do 31.07.2022 r. nikogo nie zgłaszał do ubezpieczeń społecznych. Z tego powodu nie otrzyma jednorazowego świadczenia pieniężnego.
Przykład
Osoba fizyczna wykonująca od ponad 2 lat pozarolniczą działalność w powiecie raciborskim i wodzisławskim, o przeważającej działalności oznaczonej 31.07.2021 r. (według rejestru REGON) kodem PKD 56.10.B (ruchome placówki gastronomiczne), jest objęta ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym. Została poszkodowana klęską ekologiczną na Odrze. Zatrudnia 2 pracowników. Jeden od 1.07.2022 do 31.08.2022 r. podlegał bez przerwy ubezpieczeniom społecznym, a drugi od 15.08.2022 r. przebywa na miesięcznym urlopie bezpłatnym. Jeśli przedsiębiorca spełnia pozostałe warunki (głównie co do spadku przychodów z działalności o 50%), ma prawo ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 6020 zł (2 osoby × 3010 zł) – za siebie i pierwszego z pracowników.
Przykład
Indywidualny przedsiębiorca prowadzi od 5 lat działalność gospodarczą w powiatach polickim i sławieńskim, jego przeważająca działalność 31.07.2022 r. była oznaczona (według rejestru REGON) kodem PKD 3.21.Z (chów oraz hodowla ryb i pozostałych organizmów wodnych w wodach morskich). Podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. W wyniku kryzysu odrzańskiego jego zarobki spadły niemal do 0 zł. Od pół roku zatrudnia 3 zleceniobiorców, ale zgłoszonych jedynie do ubezpieczeń zdrowotnych. Przedsiębiorca ma prawo wystąpić o jednorazowe świadczenie pieniężne w kwocie 3010 zł – tylko za siebie, o ile oczywiście spełni pozostałe warunki jego uzyskania.
Odmowa przyznania świadczenia wymaga decyzji ZUS, od której płatnik może się odwołać do sądu – w ciągu miesiąca od jej otrzymania. Jednorazowe świadczenie pieniężne jest chronione przed potrąceniami i egzekucją (art. 13 ustawy). Nie wchodzi do podstawy wymiaru składek zdrowotnych i jest wolne od podatku dochodowego (art. 23–25 ustawy).
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
