Jakie składki społeczne płacą przedsiębiorcy w 2024 r.

Działalność nieewidencjonowana

Zanim indywidualny przedsiębiorca zacznie płacić składki, ma prawo funkcjonować jako „firma na próbę”, bez tych obciążeń, w formie tzw. działalności nierejestrowanej (nieewidencjonowanej). Zgodnie z art. 5 ustawy z 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 221) nie stanowi działalności gospodarczej (DG) działalność wykonywana samodzielnie przez osobę fizyczną, z której przychód należny nie przekracza w żadnym miesiącu kwoty 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę, i który nie prowadził DG w ciągu ostatnich 60 mies. Osoba spełniająca te warunki nie ma m.in. obowiązku zgłaszania się do CEIDG ani uiszczania składek. W związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę (od stycznia, i po raz drugi od lipca 2024 r.) miesięczny limit dopuszczalnych przychodów do osiągnięcia w ramach działalności nieewidencjonowanej wyniesie:

• 3181,50 zł (4242 z 75%) – w I półroczu,
• 3225 zł (4300 × 75%) – w II półroczu.

Jednak rozwiązanie to nie jest dostępne dla wspólnika spółki cywilnej ani tym bardziej dla wspólnika spółek handlowych, a także – zdaniem ZUS – dla osoby fizycznej świadczącej usługi.

Ulga „na start”

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje DG po raz pierwszy albo ponownie, ale po upływie co najmniej 60 mies. od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez 6 mies. od dnia jej podjęcia – pod warunkiem że działalności nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed dniem rozpoczęcia DG w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym realizował w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres świadczonej DG (art. 18 Pp). Osoba stosująca ulgę „na start” składki zdrowotne opłaca na ogólnych zasadach.

Preferencyjne składki społeczne

Początkujący przedsiębiorcy wymieni w art. 8 ust. 1 pkt 6 usus mogą opłacać składki społeczne od kwoty zadeklarowanej, nie niższej od 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę – przez pierwsze 24 mies. kalendarzowe od rozpoczęcia wykonywania DG, jeśli (art. 18a usus):

• nie prowadzą DG i nie prowadzili jej w ciągu ostatnich 60 mies. kalendarzowych przed dniem jej rozpoczęcia oraz
• nie wykonują jej na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed dniem rozpoczęcia DG w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym realizowali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres świadczonej działalności.

Z preferencji tej mogą korzystać spełniające ww. kryteria osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą DG (w tym wspólnicy spółki cywilnej) na mocy Pp lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem korzystających z ulgi „na start”.

Najniższa podstawa wymiaru opłacanych przez nich składek społecznych wynosi w każdym miesiącu:

• 1272,60 zł (4242 zł × 30%) – w I półroczu,
• 1290 zł (4300 zł × 30%) – w II półroczu.

Przedsiębiorca opłacający preferencyjne składki społeczne ma obowiązek uiszczać składki zdrowotne na ogólnych zasadach, tj. zależnie od formy opodatkowania.

„Mały ZUS plus”

Osoba fizyczna (w tym wspólnik spółki cywilnej) prowadząca DG na mocy Pp lub innych przepisów szczególnych (z wyjątkiem korzystających z ulgi „na start”) ma możliwość odprowadzania składek społecznych – ustalonych od połowy przeciętnego miesięcznego dochodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym (art. 18c usus). Aby skorzystać w 2024 r. z tego rozwiązania, przedsiębiorca musiał w ubiegłym roku kalendarzowym m.in.:

• uzyskać przychód z DG nieprzekraczający 120 000 zł oraz
• prowadzić DG przez co najmniej 60 dni kalendarzowych.

Miesięczna podstawa wymiaru składek społecznych w ramach „małego ZUS plus” nie może być przy tym niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli:

• 1272,60 zł – w I półroczu,
• 1290 zł – w II półroczu

ani przekroczyć 60% prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia, tj. kwoty 4694,40 zł miesięcznie (7824 × 60%).

Uprawnieni do „małego ZUS plus” składki zdrowotne opłacają na ogólnych zasadach, tj. zależnie od formy opodatkowania.

Składki w ramach "małego ZUS plus" przedsiębiorca może opłacać przez 36 mies. w ciągu kolejnych 60 mies. prowadzenia DG; wyjątkowo korzystający z tej preferencji w 2023 r. zyskali dodatkowe 12 mies.

Osoba zainteresowana jej stosowaniem, która w 2023 r. wykonywała DG i na przełomie lat 2023/2024 spełniała wymogi stosowania "małego ZUS plus", powinna była zgłosić się z tego tytułu do ubezpieczeń do 31.01.2024 r. Naruszenie terminu skutkuje utratą prawa do ulgi przez cały 2004 r.

Standardowy ZUS

Pozostałe osoby prowadzące DG (w tym wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., wspólnicy spółki jawnej, komandytowej i partnerskiej, komplementariusz spółki komandytowo-akcyjnej) podlegają ubezpieczeniom społecznym w ramach „dużego ZUS”, tzn. naliczanego od kwoty zadeklarowanej, nie niższej od 60% prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia – czyli w 2024 r. nie niższej niż 4694,40 zł.

Oznacza to dla nich wzrost obciążeń przedsiębiorców w porównaniu z 2023 r. z tytułu zapłaty wszystkich składek ZUS aż o 181,84 zł miesięcznie, a bez składki chorobowej – aż o 168,77 zł miesięcznie.

Indywidualni przedsiębiorcy, objęci „dużym ZUS”, składki zdrowotne odprowadzają na zasadach ogólnych, tj. zależnie od formy opodatkowania.