Jaka kwota wolna od potrącenia przy wypłacie w lipcu wynagrodzenia za czerwiec

Kodeksowa ochrona

Wynagrodzenie za pracę podlegające egzekucji administracyjnej jest objęte ochroną przed potrąceniami na warunkach określonych w art. 87 i art. 87¹ Kp. Zatem pracodawca potrąca na pokrycie:

• świadczenia alimentacyjnego – nie więcej niż 3/5 wynagrodzenia netto; tyle samo w razie zbiegu egzekucji świadczeń alimentacyjnych i niealimentacyjnych (art. 87 § 1 pkt 1 w zw. z § 3 pkt 1 i § 4 Kp),
• świadczenia niealimentacyjnego (w pytaniu niezapłacone mandaty) – maksymalnie połowę wynagrodzenia netto (art. 87 § 1 pkt 2 w zw. z § 3 pkt 2 Kp).

Nie musi zostawiać pracownikowi kwoty wolnej od potrąceń, jeśli egzekucja dotyczy alimentów. Ma natomiast taki obowiązek w przypadku należności niealimentacyjnych.

Kwota wolna

Kwota wolna to minimalne wynagrodzenie za pracę netto, czyli po odliczeniach składkowo-podatkowych i wpłatach na pracownicze plany kapitałowe (PPK), jeśli pracownik z nich nie zrezygnował (art. 87¹ § 1 pkt 1 Kp). Jej wysokość dla konkretnego pracownika zależy od jego wielkości etatu, złożonej/niezłożonej rezygnacji z wpłat na PPK i uprawnień podatkowych. Może on bowiem zawnioskować o niepobieranie zaliczki podatkowej w danym roku podatkowym, jeżeli przewiduje, że jego dochody nie przekroczą 30 000 zł (art. 31c updof). Gdy nie spełnia kryterium dochodowego, przy obliczaniu obowiązującej pracownika kwoty wolnej bierze się pod uwagę:

• przysługujące mu miesięczne koszty uzyskania przychodu (KUP) w wysokości podstawowej 250 zł lub podwyższonej 300 zł, pod warunkiem że nie zawnioskował o ich niestosowanie (art. 22 ust. 1 pkt 1 i 3 oraz art. 32 ust. 6 updof),
• zadeklarowaną przez niego w złożonym oświadczeniu miesięczną kwotę zmniejszającą podatek (tzw. ulga miesięczna – UM), czyli 300, 150 lub 100 zł (art. 31b updof),
• wykorzystywaną przez niego ulgę „zerowy PIT”, czyli tzw. ulgi: dla młodych (do 26. roku życia), na powrót (dla osób, które po 31.12.2021 r. przeniosą miejsce zamieszkania do Polski), dla dużych rodzin (dla osób wychowujących co najmniej 4 dzieci) i dla pracujących seniorów (dla osób w wieku emerytalnym, które pracują i nie pobierają emerytur, rent rodzinnych, uposażenia mundurowego albo sędziowskiego) – nie pobiera się zaliczek podatkowych do osiągnięcia przez pracownika 85 528 zł przychodów (art. 21 ust. 1 pkt 148 i pkt 152–154 updof).

Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są przy etacie obowiązkowe, a ich wysokość jest identyczna dla pełno- i niepełnoetatowców.

Płaca minimalna od 1.06.2024 do 30.06.2024 r. wynosiła 4242 zł na pełnym etacie. 1.07.2024 wzrosła do 4300 zł. Oznacza to, że już od początku lipca pracodawcy muszą stosować wyższą kwotę wolną od potrąceń.

Kwoty wolne od potrąceń dla pracowników niepełnoetatowych ustala się z płacy minimalnej proporcjonalnie do ich wymiaru czasu pracy.

Termin wypłaty

Pracodawca wypłaca wynagrodzenie za pracę „z dołu”, raz w miesiącu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości. Może ten obowiązek realizować:

• na koniec miesiąca, za który wynagrodzenie przysługuje albo
• w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca, przy czym to termin graniczny, za którego niedotrzymanie grozi grzywna od 1000 do 30 000 zł (art. 85 § 2 w zw. z art. 282 § 1 pkt 1 Kp).

Wybór drugiej opcji tworzy pytanie o kwotę wolną od potrąceń, jeśli jej wysokość jest inna w miesiącu, za który wynagrodzenie przysługuje (w pytaniu za czerwiec) niż w miesiącu jego wypłaty (w pytaniu w lipcu). Którą z nich pracodawca powinien zastosować? Przeważa pogląd (którego jestem zwolenniczką), że powinien przyjąć kwotę wolną z miesiąca wypłaty. Potwierdził go Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z 26.01.2011 r. (GPP-364-4560- 3-1/11/PE/RP). Inspektorat uznał, że dokonując potrąceń z wynagrodzenia za pracę, pracodawca obowiązany jest stosować kwotę wolną od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie dokonywania potrącenia. Czytelnik powinien zatem stosować kwotę wolną obowiązującą od 1.07.2024 r., bo w tym miesiącu będzie wypłacał wynagrodzenie za czerwiec.

Przeciwne zdanie wyraziła Krajowa Rada Komornicza w stanowisku z 18.11.2011 r. (KRK/IV/117/11). Stwierdziła konieczność stosowania kwoty wolnej od potrąceń obowiązującej w miesiącu, za który wynagrodzenie za pracę się należy, a nie w miesiącu, w którym jest wypłacane. Czytelnik może uznać to za trafniejsze, bo żadna z przedstawionych interpretacji urzędowych go nie wiąże. Nie rekomenduję jednak takiej decyzji.