SN: czym wykonawca dzieła różni się od zleceniobiorcy

Specyfika umowy o dzieło

Zgodnie z art. 627 Kc poprzez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Do umów, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się zaś odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 Kc).

Do umowy z DJ-em, która nie spełnia warunków uznania za dzieło, należy zatem stosować przepisy o zleceniu. W tym przypadku nie było możliwe podpisanie umów o dzieło, bo taka umowa powinna skutkować powstaniem konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu – nie musi on być nowatorski i nie występować jeszcze na rynku. Powinien mieć jednak charakterystyczne, wynikające z umowy, cechy umożliwiające zbadanie, czy dzieło zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z indywidualnymi wymaganiami bądź upodobaniami zamawiającego. Przedmiotem umowy o dzieło jest więc doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, zdefiniowanego przez zamawiającego w momencie zawierania umowy. Tylko wtedy można ocenić, czy powstałe dzieło odpowiada zamówieniu.

Playlista to nie dzieło

Umowy zobowiązywały DJ-a do stworzenia playlist, co według sądu jest określeniem na takim poziomie ogólności, że uniemożliwiało weryfikację oczekiwanego rezultatu. Zamawiającego nie interesowało, co znajduje się na playlistach.

Przedmiotem umów była oprawa muzyczna imprez organizowanych w klubie należącym do zamawiającego, dla którego ważne było tylko to, czy ubezpieczony w określonym dniu i w określonym czasie będzie wykonywać czynności DJ-a. Celem było oczywiście zapewnienie dobrej zabawy uczestnikom imprez muzycznych, ale poziom ich zadowolenia nie był weryfikowalny i nie przekładał się na wysokość wynagrodzenia DJ-a.

Zdaniem sądu apelacyjnego nie tylko nie było więc w umowie z góry określonego dzieła, czynności DJ-a nie poddawały się weryfikacji ze względu na istnienie bądź pozbawienie wad, lecz także wynagrodzenie nie było uzależnione od stworzenia dzieła, bo było należne za wykonanie w określonym przedziale czasowym określonych czynności. W wyniku działań przyjmującego zamówienie nie powstawał też konkretny, indywidualnie oznaczony rezultat. Czynności mu powierzone wymagały jedynie starannego działania i nie prowadziły do uzyskania konkretnego i sprawdzalnego rezultatu. Aktywność DJ-a była natomiast charakterystyczna dla umów o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami (art. 750 Kc).

W skardze kasacyjnej klub zarzucił, że sąd II instancji nie uwzględnił specyfiki pracy DJ-a, tj. umiejętności doboru piosenek i odpowiedniego ich zaprezentowania. Nie wziął też pod uwagę zgodnej woli stron co do rodzaju zawartej umowy.

Liczy się konkretny rezultat

SN w całości oddalił skargę kasacyjną. Podkreślił, że każda umowa o dzieło jest umową rezultatu, ale nie każda umowa rezultatu może być podporządkowana przepisom umowy o dzieło. W przypadku tej ostatniej niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły do powstania konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Zakłada się przy tym, że rezultat, na który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny.

Takim rezultatem może być wytworzenie rzeczy lub dokonanie w niej zmian. Dzieło musi bowiem istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, lecz także uchwycić istotę osiągniętego rezultatu.

Dalej SN wskazał, że przedmiotem umowy o dzieło nie musi być żaden unikatowy wytwór, do wykonania którego niezbędne są jakieś szczególne umiejętności artystyczne (twórcze), bo dziełem może być np. stół wykonany na zamówienie, wyremontowany lokal, wyczyszczona odzież czy przepalenie złomu. Dzieło nie musi być czymś nowatorskim i niewystępującym jeszcze na rynku, jednak powinno mieć charakterystyczne, wynikające z umowy indywidualne cechy umożliwiające zbadanie, czy zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z indywidualnymi wymaganiami bądź upodobaniami zamawiającego.

Wykonanie utworu muzycznego jest zawsze indywidualne, co nie wystarcza do stwierdzenia, że muzyk (czy DJ) wykonuje dzieło w rozumieniu art. 627 Kc. Utwór muzyczny, który już istnieje, ma tę wartość, że jest znany (dostępny) nie tylko muzykom. Stąd wykonanie utworu już istniejącego nie pozwala przyjąć w każdym przypadku, że jest to dzieło.

O charakterze umowy nie przesądza przy tym jej nazwa, lecz wyłącznie treść stosunku prawnego. Zgodna wola nie może więc prowadzić do skutków sprzecznych z prawem – strony nie mogą skutecznie nazwać umową o dzieło zobowiązania, którego przedmiotem nie jest dzieło w rozumieniu art. 627 Kc.

SN uznał ostatecznie, że między klubem i DJ-em nie doszło do zawarcia umowy o dzieło, tylko umowy o świadczenie usług, do której – w myśl Kc – stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. I ten stosunek prawny uzasadniał objęcie DJ-a ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi i wypadkowym.