Jak prowadzić uproszczoną ewidencję i przygotować CIT-8 w kole gospodyń wiejskich

Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów

O wyborze uepik koło gospodyń wiejskich (KGW) zawiadamia właściwego naczelnika US za pośrednictwem powiatowego biura Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, a jeżeli KGW dopiero rozpoczyna działalność – w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Zawiadomienie jest także skuteczne w latach następnych (art. 23 ust. 3 ustawy o KGW).

Uepik obejmuje zbiory zapisów, które tworzą:

• zestawienie przychodów i kosztów,
• zestawienie przepływów finansowych,
• wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (wnip) związanych z prowadzoną działalnością.

Pierwsze dwa zbiory powinny być prowadzone według wzorów stanowiących załączniki do rozporządzenia MF z 7.01.2019 r. w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez koła gospodyń wiejskich (DzU poz. 70). Wykaz środków trwałych i wnip nie ma określonego urzędowo wzoru.

Zapisy w uepik powinny być dokonywane na bieżąco – po zakończeniu dnia, nie później niż przed rozpoczęciem działalności w dniu następnym, co jest istotne zwłaszcza dla tych KGW, które w ramach działalności statutowej prowadzą sprzedaż.

Zestawienie przychodów i kosztów

Obejmuje podział na grupy przychodów zgodnie z systematyką przyjętą w ustawie o KGW oraz koszty uzyskania przychodów i inne wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu updop.

W części tabelarycznej zestawienia należy wykazać osiągnięte przez KGW przychody z podziałem na:

1. przychody z działalności statutowej z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, dotacji, pomocy finansowej, nagród (kolumna 5),

2. przychody ze sprzedaży wyrobów sztuki ludowej, w tym rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego, żywności regionalnej oraz biletów wstępu na występy artystyczne koła (kolumna 6),

3. przychody z tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych (kolumna 7),

4. przychody z tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w skok, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania tworzonych na tych rachunkach (kolumna 8).

W kolumnie 10 należy wskazać koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop, poniesione w związku z prowadzeniem działalności statutowej.

Natomiast kolumna 11 obejmuje wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów poniesione przez KGW w związku z prowadzeniem działalności:

• innej niż statutowa,
• statutowej, ale wymienione w art. 16 ust. 1 updop

oraz koszty nieuwzględniane – na mocy art. 7 ust. 3 pkt 3 updop – przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania, z uwagi na to, że koszt ten został poniesiony w celu uzyskania przychodu wolnego od podatku.

Wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów poniesione w związku z prowadzeniem działalności innej niż statutowa (jednocześnie wyłączone z kosztów na podstawie art. 16 ust. 1 updop) to np. kary, opłaty i odszkodowania oraz odsetki od tych zobowiązań (pkt 19) czy koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych (pkt 28).

Wyłączenie niektórych wydatków z kosztów podatkowych wynika z art. 16 ust. 1 pkt 58 updop, zgodnie z którym do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów (przychodów), o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 14a, 23, 24, 42, 47, 48, 52, 53, 54a, 56, 56b–56m i 59 updop.

Wydatki, które zostały poniesione z dochodów zwolnionych od podatku, to m.in. wydatki sfinansowane:

• ze środków pochodzących z bezzwrotnej pomocy (art. 17 ust. 1 pkt 23 updop),
• z dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub z budżetu jednostki samorządu terytorialnego (jst), z wyjątkiem dopłat do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym w odrębnych ustawach (art. 17 ust. 1 pkt 47 updop),
• z kwot otrzymanych od agencji rządowych lub agencji wykonawczych, jeżeli agencje otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa, z wyjątkiem dopłat do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym w odrębnych ustawach (art. 17 ust. 1 pkt 48 updop).

W świetle interpretacji KIS z 4.06.2019 r. (0111-KDIB1-2.4010.53.2019.6.DP) kosztów uzyskania przychodów nie powinny stanowić także wydatki finansowane ze składek członkowskich KGW. Zdaniem KIS wynika to z art. 7 ust. 3 pkt 3 updop, zgodnie z którym przy ustalaniu dochodu do opodatkowania nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów ze źródeł przychodów, jeżeli dochody z tych źródeł nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym albo są wolne od podatku. Natomiast w myśl art. 17 ust. 1 pkt 40 updop wolne od podatku są składki członków organizacji politycznych, społecznych i zawodowych – w części nieprzeznaczonej na działalność gospodarczą.

Na to stanowisko KIS powołuje się ARiMR w poradniku dla KGW (Jak prowadzić finanse Koła Gospodyń Wiejskich).

Należy tu zwrócić uwagę na szczególny status środków otrzymanych jako pomoc finansowa z budżetu państwa na cele statutowe, o której mowa w art. 23a ustawy o KGW. Pomoc ta jest przyznawana na wniosek KGW, na podstawie decyzji ARiMR właściwej ze względu na siedzibę KGW. Zgodnie ze stanowiskiem MF (Kwalifikacja pomocy finansowej z budżetu państwa na działalność statutową KGW) środki te są objęte zwolnieniem, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 39a updop (dla dochodów KGW działających na podstawie ustawy o KGW, w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej). Jednak w przeciwieństwie do innych przychodów zwolnionych na podstawie art. 17 ust. 1 updop wydatki sfinansowane ze środków otrzymanych za pośrednictwem ARMiR mogą stanowić dla KGW koszty uzyskania przychodów. Nie zostały bowiem wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 58 updop jako niestanowiące takich kosztów.

Na marginesie: biorąc pod uwagę, że środki te pochodzą z budżetu państwa, a wypłaca je agencja rządowa, zasadniczo mogłyby korzystać ze zwolnienia z pkt 47 albo 48 art. 17 ust. 1 updop, a wtedy podstawą do ich wyłączenia z kosztów podatkowych byłby art. 16 ust. 1 pkt 58 updop. MF za prawidłową uznało jednak ich odmienną kwalifikację.

Kategoria wydatków wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów ma wpływ na ustalenie dochodu bądź straty podatkowej KGW. Jednak koszty, które nie służą realizacji celów statutowych koła, skutkują obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Od wydatków niestatutowych (a ściślej od dochodów, z których zostały pokryte) należy obliczyć i zapłacić zaliczkę na podatek dochodowy do 20. dnia następnego miesiąca po miesiącu ich poniesienia.

Zestawienie przepływów finansowych

Dla przygotowania deklaracji CIT-8 kluczowe znaczenia ma również prawidłowo sporządzone zestawienie przepływów finansowych. W tym celu przychody, koszty uzyskania przychodów oraz wydatki niestanowiące kosztów uwzględnione wcześniej w zestawieniu przychodów i kosztów powinny zostać odpowiednio zaszeregowane z uwzględnieniem źródła ich pochodzenia, z podziałem na środki uzyskane i wydatkowane w okresie sprawozdawczym oraz narastająco od początku roku. Kolumna 1 zestawienia przepływów finansowych określa bowiem nazwy przepływów finansowych z tytułu art. 17 ust. 1 pkt 39a, 40 i 47 updop dla danych wymienionych w kolumnach 2–9 tego zestawienia w okresie sprawozdawczym i na koniec roku.

W kolumnie 2 zestawienia przepływów finansowych wykazuje się sumę przychodów (z kolumny 9 zestawienia przychodów i kosztów) z wyodrębnieniem:

• przychodu KGW, w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej (art. 17 ust. 1 pkt 39a updop) – zalicza się tu także pomoc finansową z budżetu państwa, o której mowa w art. 23a ustawy o KGW oraz inne wymienione w art. 24 ust. 1 tej ustawy,
• składek członkowskich członków organizacji politycznych, społecznych i zawodowych – w części nieprzeznaczonej na działalność gospodarczą (art. 17 ust. 1 pkt 40 updop),
• dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub z budżetu jst, z wyjątkiem dopłat do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym w odrębnych ustawach (art. 17 ust. 1 pkt 47 updop) – na marginesie: uepik nie przewiduje w zestawieniu przepływów finansowych, że KGW otrzyma środki z innych tytułów, np. o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 48 updop.

Wydatki stanowiące koszty uzyskania przychodów wykazywane są z kolei w kolumnie 3 z przyporządkowaniem do przychodów, z których zostały poniesione. Warto zauważyć, że skoro wydatki poniesione z przychodów zwolnionych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 58 updop, oraz ze składek członkowskich nie stanowią dla KGW kosztów uzyskania przychodów, w kolumnie 3 będą wykazywane wyłącznie wydatki poniesione ze środków, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 39a updop. Natomiast wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów należy wykazać w kolumnie 6, także identyfikując poniesione wydatki ze źródłem pochodzenia środków, odpowiednio środków zwolnionych na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 39a (tutaj, jak się zdaje, mogą być wskazane tylko wydatki poniesione na cele inne niż statutowe oraz na cele statutowe, ale wyłączone z kosztów podatkowych na podstawie art. 16 ust. 1 updop) oraz pkt 40 updop (poniesione ze składek członkowskich).

W kolumnie 4 należy wskazać dochód obliczony zgodnie z art. 7 updop, tj. kwotę stanowiącą różnicę między przychodami z kolumny 2 lit. a i b (z wyłączeniem lit. c) oraz kolumny 3 lit. a i b. Z kolei kolumna 5 obejmuje dochód (przychód) wolny od podatku przeznaczony na cele określone w art. 17 ust. 1 updop w rozbiciu na dochód określony w art. 17 ust. 1 pkt 39a i 40 updop, co oznacza, że w tej kolumnie należy wskazać środki związane z działalnością statutową (zasadniczo przez powielenie danych z kolumny 4).

Zestawienie przepływów finansowych powinno być przygotowane po zakończeniu każdego okresu rozliczeniowego.

Wykaz środków trwałych i wnip

Wpisów dotyczących środków trwałych oraz wnip dokonuje się w wykazie najpóźniej w miesiącu przyjęcia ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia do wykazu uznaje się za ujawnienie środka trwałego lub wnip (zgodnie z art. 16h ust. 1 pkt 4 updop).

W myśl § 3 rozporządzenia MF regulującego zasady prowadzenia uepik wykaz zawiera co najmniej następujące dane:

a) liczbę porządkową,

b) datę nabycia,

c) datę przyjęcia do używania,

d) określenie dokumentu stwierdzającego nabycie,

e) określenie środka trwałego lub wnip,

f) symbol KŚT,

g) wartość początkową,

h) stawkę amortyzacyjną,

i) kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym także gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji (wykazu), a następnie z niej wykreślony i ponownie wprowadzony,

j) zwiększoną wartość początkową,

k) datę likwidacji oraz przyczynę likwidacji albo datę zbycia środka trwałego lub wnip.

Zeznanie roczne

Obowiązek złożenia deklaracji CIT-8 w terminie do końca 3. miesiąca następnego roku podatkowego (kalendarzowego) obejmuje także te KGW, które uzyskują wyłącznie przychody zwolnione bądź w ogóle nie osiągnęły przychodów. KGW, które rozpoczęły działalność w II połowie roku, pierwszą deklarację CIT-8 co do zasady mogą złożyć dopiero po zakończeniu pełnego roku kalendarzowego działalności (za maksymalnie 18 mies.).

Deklaracja CIT-8 może być złożona elektronicznie (opatrzona podpisem kwalifikowanym) bądź (w drodze wyjątku dla podmiotów osiągających wyłącznie dochody zwolnione) w formie papierowej. Wynika to z art. 27a updop, zgodnie z którym zeznanie może być składane w tej postaci przez podatników, którzy osiągają wyłącznie dochody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 oraz nie są płatnikami PIT.