Jak dokonywać potrąceń z „przyspieszonego” wynagrodzenia
Renata Majewska
Prawnik, ekspert prawa pracy, specjalizuje się w obliczaniu wynagrodzeń w ujęciu praktycznym.
Autor kilkuset artykułów z dziedziny szeroko pojętego prawa pracy, szczególnie ustalania wynagrodzeń i dodatkowych świadczeń oraz kalkulacji płac dla pracowników sfery budżetowej.
Doświadczony wykładowca i szkoleniowiec, właściciel firmy szkoleniowej Biuro Kadr i Płac
Ile kwot wolnych zastosować? Czy od każdej z trzech wypłat?
Co do zasady pracownikowi-dłużnikowi zostawia się pojedynczą kwotę wolną. W celu dokonania obowiązkowych potrąceń z wynagrodzenia za pracę wszystkie składniki i rodzaje pensji wypłacone mu w danym miesiącu łączy się i tworzą one jedną podstawę dokonania potrąceń, nawet jeśli zostały wypłacone w danym miesiącu w kilku terminach i przysługują za różne okresy (art. 835 Kpc w zw. z art. 90 Kp).
W świetle uchwały SN z 11.05.1977 (I PZP 9/77) potrącenia z art. 87 Kp odnoszą się do kwoty wynagrodzenia, które we wszystkich jego elementach składowych zostało ustalone i obliczone jako należne i przypadające do wypłaty za pracę w danym okresie. Pośrednio wynika to również z uchwały SN z 8.06.1973 (III PZP 7/73). Dodatkowe potwierdzenie zawiera stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 19.11.2012 (GNP-364/306-072-43-1/12): jeżeli w danym miesiącu następuje wypłata wynagrodzenia za pracę oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego, to oba te świadczenia należy zsumować i od tak ustalonej kwoty dokonać potrącenia, stosując kwotę wolną (tak też interpretacja MPiPS z 13.04.2013).
Wyjątek od reguły stanowi nadzwyczajna sytuacja, kiedy w danym miesiącu zakład pracy wypłaca przyspieszone wynagrodzenie za następny miesiąc bądź spóźnione za poprzedni, przez co następuje skumulowanie w jednym miesiącu dwóch wypłat za kolejne miesiące. Wówczas – w świetle wyjaśnień GIP – trzeba zastosować dwie kwoty wolne do każdego z wynagrodzeń, bo inaczej zatrudniony byłby stratny jedną kwotę wolną. Jak czytamy w piśmie GIP z 7.03.2011 (GPP-364-4560-12-1/11/PE/RP), jeżeli więc pracodawca w jednym miesiącu wypłaca wynagrodzenie za dany miesiąc oraz wynagrodzenie za miesiąc poprzedni, to dokonując potrąceń, obowiązany jest stosować kwotę wolną w stosunku do każdego z wypłacanych wynagrodzeń.
Moim zdaniem z taką też sytuacją mamy do czynienia w pytaniu. Co prawda pracodawca wypłacił wynagrodzenie za ostatni miesiąc pracy w terminie (w ostatnim dniu zatrudnienia), niemniej jednak jest to wynagrodzenie, które standardowo zostałoby wypłacone w kolejnym miesiącu i wówczas pracownikowi przysługiwałaby w stosunku do niego nowa kwota wolna. Nie powinien więc być stratny z tego powodu, że na skutek rozwiązania stosunku pracy pieniądze te otrzymał wcześniej.
Przypominam, że odprawa rentowa podlega potrąceniom na tych samych zasadach co wynagrodzenie za pracę (wyrok SN z 17.02.2004, I PK 217/03).
Pracownik, na którego pensji ciąży zajęcie niealimentacyjne, uzyskał 10 września wynagrodzenie za sierpień (2020 zł netto), a 30 września odprawę rentową (2430 zł netto) i wynagrodzenie za wrzesień (2020 zł netto). Wypłata tego ostatniego, która standardowo powinna nastąpić na początku października, została przyspieszona ze względu na polubowne rozwiązanie umowy o pracę z końcem września.
Pracownik jest zatrudniony na pełnym etacie, przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy (250 zł) i złożył poprawnie PIT-2 uprawniający pracodawcę do odliczania z jego zaliczki ulgi miesięcznej 46,33 zł.
Osobną podstawę dokonania potrąceń stanowią wynagrodzenie za sierpień i odprawa rentowa jako wypłacone w zwyczajowych terminach we wrześniu 2021. Stosuje się do nich pojedynczą kwotę wolną, mimo że oba świadczenia zostały wypłacone w różnych terminach.
Potrącenie niealimentacyjne z wynagrodzenia za sierpień i odprawy rentowej
1) Potrącenie z wynagrodzenia za sierpień, dokonane 10.09.2021:
- podstawa dokonania potrącenia (PDP): 2020 zł,
- maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia (MDKP): 2020 zł × 1/2 = 1010 zł,
- kwota wolna (KW): 2061,67 zł,
- faktyczna możliwa kwota potrącenia (FMKP): PDP – KW = 2020 zł – 2061,67 zł = –41,67 zł,
- kwota potrącenia niealimentacyjnego z wynagrodzenia za sierpień: 0 zł,
- wynagrodzenie za sierpień „na rękę”: 2020 zł.
2) Potrącenie z odprawy rentowej, dokonane 30.09.2021:
- PDP: 2430 zł,
- MDKP = pierwotna MDKP – kwota potrącenia z wynagrodzenia sierpień + bieżąca MDKP = 1010 zł – 0 zł + (2430 zł × 1/2) = 1010 zł + 1215 zł = 2225 zł,
- KW = pierwotna KW – wynagrodzenie za sierpień „na rękę” = 2061,67 zł – 2020 zł = 41,67 zł,
- FMKP: PDP – KW = 2430 zł – 41,67 zł = 2388,33 zł.
Skoro 2388,33 zł > MDKP (2225 zł), to FMKP = 2225 zł.
- kwota potrącenia niealimentacyjnego z odprawy rentowej: 2225 zł,
- odprawa rentowa „na rękę”: 2430 zł – 2225 zł = 205 zł.
Potrącenie niealimentacyjne z przyspieszonego wynagrodzenia za wrzesień (dokonane 30.09.2021):
- PDP: 2020 zł,
- MDKP: 2020 zł × 1/2 = 1010 zł,
- KW: 2061,67 zł,
- FMKP: PDP – KW = 2020 zł – 2061,67 zł = –41,67 zł,
- kwota potrącenia niealimentacyjnego z wynagrodzenia za wrzesień: 0 zł,
- wynagrodzenie za wrzesień: 2020 zł.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
