Jak dla celów opodatkowania VAT obliczyć marżę przy sprzedaży używanego samochodu

W myśl art. 120 ust. 4 ustawy o VAT w przypadku podatnika dokonującego dostawy towarów używanych, nabytych uprzednio przez tego podatnika w ramach prowadzonej działalności, w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku.

Zgodnie z art. 120 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o VAT przez kwotę sprzedaży rozumie się całkowitą kwotę, którą podatnik otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów od nabywcy lub osoby trzeciej, wliczając w to otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty bezpośrednio związane z tą dostawą, podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze oraz koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, którymi podatnik obciąża nabywcę, z wyłączeniem kwot rabatów oraz zwrotu wydatków poniesionych przez sprzedawcę w imieniu i na rzecz nabywcy. Natomiast przez kwotę nabycia rozumie się wszystkie składniki wynagrodzenia, o których mowa wyżej, które dostawca towarów otrzymał lub ma otrzymać od podatnika.

Z przepisów tych łatwo można odczytać, że intencją ustawodawcy było objęcie definicją kwoty nabycia i kwoty sprzedaży wszystkich elementów składowych, które łącznie odpowiadają całkowitemu – odpowiednio – wynagrodzeniu lub wydatkowi otrzymanemu (poniesionemu) w bezpośrednim związku ze sprzedażą (nabyciem). W opisanym przypadku, z ekonomicznego punktu widzenia, przez kwotę nabycia samochodu należy niewątpliwie rozumieć całkowitą kwotę, jaką spółka płaci na podstawie faktury pro forma wystawionej przez Y, obejmującą cenę samochodu, opłatę aukcyjną i inne usługi.

Niestety, wyżej przytoczony przepis zawiera zwrot „wszystkie składniki wynagrodzenia […], które dostawca towarów otrzymał lub ma otrzymać od podatnika”. Jak wynika z wystawionych faktur, dostawcą samochodu jest Y, natomiast X jest dostawcą usługi aukcyjnej i pozostałych usług. Niezależnie od tego, jak ściśle obie spółki ze sobą współpracują i że jedna z nich jest podporządkowana drugiej, ani od tego, że w rzeczywistości gospodarczej tworzą de facto jeden biznes, wciąż mamy do czynienia z dwoma odrębnymi podmiotami, z których każdy ma własną osobowość prawną, własny majątek, zarząd itd. Jeśli fakturę za samochód wystawia Y, to nie ma możliwości, aby na podstawie przepisów ustawy o VAT należność za usługi związane z jego zakupem, udokumentowane fakturą wystawioną przez X, mogła zostać uznana za składnik wynagrodzenia, które od spółki otrzymuje dostawca samochodu (por. m.in. interpretacja KIS z 18.02.2020, 0111-KDIB3-3.4012.557.2019.2.JS).

W omawianym zakresie dyrektywa 112 używa dokładnie tych samych sformułowań co polska ustawa o VAT, więc trudno oprzeć się na argumencie o niezgodności ustawy z dyrektywą. Rozważmy jeszcze treść intencji nr 51 wyrażonej w dyrektywie 112 i mówiącej, że należy przyjąć wspólnotowy system opodatkowania mający zastosowanie do towarów używanych, dzieł sztuki, antyków i przedmiotów kolekcjonerskich, aby uniknąć podwójnego opodatkowania i zakłóceń konkurencji.

W sytuacji opisanej przez spółkę w zakresie opłaty aukcyjnej i pozostałych usług związanych z nabyciem samochodu nie dochodzi do podwójnego opodatkowania. Ich nabycie służy sprzedaży opodatkowanej spółki, więc co do zasady spółka może odliczyć VAT z dokumentujących je faktur (względnie potraktować VAT należny od importu usług jako VAT naliczony). Zatem brak wyłączenia wartości tych usług z podstawy opodatkowania (marży) nie powoduje podwójnego obciążenia VAT. Trudno także dopatrywać się w omawianych regulacjach przyczyny zakłócenia konkurencji na rynku używanych samochodów.

Spółka powinna zatem ustalić podstawę opodatkowania VAT jako różnicę pomiędzy kwotą sprzedaży samochodu a kwotą jego nabycia wykazaną w fakturze wystawionej przez Y bez uwzględniania opłaty aukcyjnej i opłat za inne usługi udokumentowane fakturą otrzymaną od X.