Fundusz statutowy fundacji – księgowania

Art. 3 ust. 1a uor w aktualnym brzmieniu stanowi, że jednostkami mikro mogą być m.in. związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, społeczno-zawodowe organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej. W przepisie tym nie są wymienione ani fundacje, ani stowarzyszenia.

Z kolei zgodnie z art. 3 ust. 1e uor jednostkami mikro lub małymi nie mogą być jednostki (zwane pozarządowymi), o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego oraz o wolontariacie[1]. Oznacza to, że zarówno fundacje, jak i stowarzyszenia zostały ustawowo wyłączone z katalogu jednostek mikro lub małych i nie mogą stosować przepisów uor odnoszących się do rachunkowości jednostek mikro lub małych.

W myśl uor organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, stosują ogólne zasady rachunkowości wiążące przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych i ustalaniu wyniku finansowego oraz sporządzają sprawozdanie finansowe zgodnie z odrębnym zał. nr 6 do uor. Określa on zakres informacyjny sprawozdania finansowego dla organizacji pozarządowych zarówno prowadzących działalność gospodarczą, jak i jej nieprowadzących.

Sprawozdanie to obejmuje:

• wprowadzenie do sprawozdania finansowego,
• bilans (w pasywach bilansu na fundusz własny składają się m.in. fundusz statutowy oraz pozostałe fundusze),
• rachunek zysków i strat sporządzany wyłącznie w wariancie kalkulacyjnym (określa on zysk/stratę brutto/netto; oznacza to, że jednostki pozarządowe nie ustalają wyniku finansowego w postaci różnicy między przychodami a kosztami, jako nadwyżkę lub niedobór, jak to jest w przypadku jednostek mikro),
• informację dodatkową – wybrane pozycje.

Zgodnie z ustawą o fundacjach[2] fundator – w oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji – powinien wskazać cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację. Mogą to być pieniądze, papiery wartościowe, a także oddane fundacji na własność nieruchomości i rzeczy ruchome. Fundacja działa na podstawie przepisów ustawy o fundacjach oraz statutu.

Ponieważ ustawa o fundacjach nie zawiera regulacji dotyczących funduszy własnych tych jednostek, odpowiednie postanowienia powinny się znaleźć w statucie.

W myśl zaś art. 36 ust. 1 uor kapitały (fundusze) własne ujmuje się w księgach rachunkowych z podziałem na rodzaj, wg zasad określonych przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy o utworzeniu jednostki.

W momencie utworzenia fundacji otrzymane od fundatora składniki majątku ujmuje się zatem w księgach rachunkowych drugostronnie jako fundusz statutowy, stanowiący równowartość wniesionych składników majątku:

Wn różne konta aktywów (np. 01, 02, 13, 14, 31, 33),

Ma konto 80 „Fundusz statutowy”.

Ze statutu fundacji powinny także wynikać tytuły zwiększania i zmniejszania funduszu statutowego (np. odnoszenie zysku netto na zwiększenie funduszu statutowego).

Uor nie zawiera regulacji dotyczących wydawania – np. za zgodą (na podstawie uchwały) zarządu – środków wniesionych na pokrycie funduszu statutowego. Takie składniki majątku, po wniesieniu do fundacji, z reguły stają się jej własnością.

Przykładowo rzeczowe składniki majątku (zarówno przekazane przez fundatora, jak i nabyte w trakcie działania fundacji) mogą być sprzedane lub przekazane przez fundację zgodnie z zasadami prowadzonej przez nią działalności statutowej oraz postanowieniami statutu.