Zamówienie-Koszyk
Dokończ - Edytuj - Anuluj

Droga Użytkowniczko, Drogi Użytkowniku, klikając AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrazisz zgodę na to aby Rachunkowość Sp. z o.o. oraz Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe takie jak identyfikatory plików cookie, adresy IP, otwierane adresy url, dane geolokalizacyjne, informacje o urządzeniu z jakiego korzystasz. Informacje gromadzone będą w celu technicznego dostosowanie treści, badania zainteresowań tematami, dostosowania niektórych treści do lokalizacji z której jest odczytywana oraz wyświetlania reklam we własnym serwisie oraz w wykupionych przez nas przestrzeniach reklamowych w Internecie. Wyrażenie zgody jest dobrowolne.

Klikając w przycisk AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrażasz zgodę na zapisanie i przechowywanie na Twoim urządzeniu plików cookie. W każdej chwili możesz skasować pliki cookie oraz ograniczyć możliwość zapisywania nowych za pomocą ustawień przeglądarki.

Wyrażając zgodę, pozwalasz nam na wyświetlanie spersonalizowanych treści m.in. indywidualne rabaty, informacje o wykupionych przez Ciebie usługach, pomiar reklam i treści.

AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU
account_circle
dehaze

Logowanie

e-mail:

hasło:

 

 

Logowanie za pomocą e-maila

Jeżeli nie pamiętasz hasła albo nie masz konta, to wyślemy na Twój e-mail wiadomość weryfikującą. Po kliknięciu w link z e-maila będziesz zalogowany na urządzeniu do chwili wylogowania.

e-mail:

Klikając w poniższy link, zgadzasz się na zapisanie podanych w formularzu danych i wykorzystywanie ich zgodnie z polityką przetwarzania danych dostępną w dokumencie ⇒Polityka przetwarzania danych osobowych (RODO)⇐

 

Logowanie do za pomocą e-maila

Sprawdzanie danych....

Faktura otrzymana przed dostarczeniem towarów – ujęcie w księdze przychodów i rozchodów

Aneta Szwęch

Przedsiębiorca (osoba fizyczna), rozliczający PIT na podstawie pkpir, w 2020 zamówił u zagranicznego dostawcy towary handlowe o dość dużej wartości. W grudniu 2020 zagraniczny kontrahent wystawił fakturę w dolarach amerykańskich. Przedsiębiorca odebrał te towary dopiero w lutym 2021 i wtedy za nie zapłacił. Ze względu na ich sprzedaż w lutym 2021, u przedsiębiorcy wystąpił duży przychód.
Jak prawidłowo ująć koszt w pkpir, gdy data wystawienia faktury zakupu tak znacznie poprzedza datę fizycznej dostawy towaru? Według jakiego kursu przeliczyć wartość faktury na złote? Jak rozliczyć całą transakcję od momentu zakupu towarów do ich sprzedaży?

W przypadku gdy towary handlowe są dostarczone do firmy dużo później niż faktura (np. import towarów), powstaje uzasadnione pytanie o moment ujęcia kosztów zakupu w rachunku podatkowym.

Moment ujęcia faktury w księdze

Zapisy w księdze dotyczące wydatków (kosztów) są dokonywane na podstawie dowodów księgowych, m.in. faktur (zgodnie z § 23 w zw. z § 11 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia pkpir). To właśnie na podstawie faktury określa się moment poniesienia kosztów uzyskania przychodów, o czym stanowi art. 22 ust. 6b updof. W myśl tego przepisu za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników prowadzących pkpir (z zastrzeżeniem wyjątków, które w tej sprawie nie są istotne) uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.

Tym samym dniem poniesienia kosztu jest zasadniczo dzień wystawienia faktury, i to także gdy podatnik otrzymał ją, choć dostawa towarów nie została jeszcze zrealizowana. Potwierdziła to IS w Bydgoszczy w interpretacji z 7.01.2015 (ITPB1/415-1012/14/WM), odnosząc się do sytuacji, w której data wystawienia faktury poprzedzała datę fizycznej dostawy towarów o ok. 2 mies.: Wydatki poniesione na zakup towarów handlowych stanowią (...) koszt uzyskania przychodu prowadzonej przez wnioskodawcę w formie spółki cywilnej pozarolniczej działalności gospodarczej w tym okresie rozliczeniowym, w którym faktura ta została wystawiona, niezależnie od faktu, iż towary te zostaną dostarczone w okresie późniejszym.

Przedsiębiorca, o którym mowa w pytaniu, powinien ująć otrzymaną fakturę w pkpir w kolumnie 10 „Zakup towarów handlowych i materiałów według cen zakupu” pod datą jej wystawienia, czyli w grudniu 2020. Skoro faktura została wyrażona w walucie obcej, to do przeliczenia jej wartości na złote należy zastosować kurs średni waluty ogłoszony przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu (art. 11a ust. 2 updof). Będzie nim kurs średni waluty ogłoszony przez NBP na dzień poprzedzający dzień wystawienia faktury.

Towary dostarczone w kolejnym roku a spis z natury

Na koniec każdego roku podatkowego podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury, który obejmuje: towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpady (§ 24 rozporządzenia). Sporządzenie spisu wpływa na ustalenie u podatnika rzeczywistego dochodu z działalności gospodarczej – m.in. poprzez korektę kosztów podatkowych o wartość składników majątku, które pomimo ujęcia ich w pkpir i zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów nie zostały przez podatnika sprzedane w roku podatkowym. Na postawie art. 24 ust. 2 updof u podatników prowadzących pkpir dochodem tym jest wówczas różnica pomiędzy przychodem z działalności a kosztami jego uzyskania:

  • powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego – gdy wartość remanentu końcowego jest wyższa od remanentu początkowego, lub
  • pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego – gdy wartość remanentu początkowego jest wyższa.

Sposób ustalenia tego dochodu jest opisany także w ust. 22 objaśnień do pkpir.

U podatników kontynuujących prowadzenie pkpir spis z natury sporządzony na koniec roku podatkowego jest jednocześnie spisem z natury na 1 stycznia kolejnego roku podatkowego.

Ze względu na to, że w spisie z natury sporządzanym na koniec danego roku podatkowego ujmuje się towary znajdujące się w firmie na moment dokonywania tego spisu, siłą rzeczy przedsiębiorca, o którym mowa w pytaniu, nie mógł ich uwzględnić w spisie sporządzanym z końcem 2020, ponieważ wówczas jeszcze ich nie posiadał.

Wprawdzie z § 25 ust. 3 rozporządzenia wynika, że spis z natury obejmuje również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, jednak w analizowanym przypadku w dniu sporządzenia tego spisu towary nie były jeszcze własnością podatnika (podatnik dysponował nimi dopiero w lutym 2021). Choć ujęcie towarów w spisie z natury sporządzanym na koniec 2020 jest jak najbardziej zasadne ze względu na konieczność skorygowania dochodu za rok podatkowy, to podane okoliczności wykluczają ujęcie towarów, udokumentowanych grudniową fakturą, ale jeszcze nieotrzymanych w dniu sporządzania tego remanentu.

Na sposób postępowania w takim przypadku wskazuje ww. interpretacja IS w Bydgoszczy, która uznała, że zasadne jest wówczas dokonanie korekty zwiększającej ten spis o wartość nabytych towarów. IS stwierdziła, że w przypadku gdy wydatki poniesione na zakup towarów handlowych stanowią koszt uzyskania przychodu w miesiącu, w którym została wystawiona faktura, tj. przed zakończeniem okresu rozliczeniowego objętego remanentem na 31 grudnia – jeżeli towary w roku podatkowym nie zostały sprzedane, a jednocześnie w spisie sporządzonym przed otrzymaniem tych towarów, nie zostały one ujęte – w celu ustalenia w prawidłowej wysokości dochodu za dany rok podatkowy, należy skorygować sporządzony wcześniej remanent o wartość nabytych i niesprzedanych na dzień 31 grudnia towarów handlowych, ujmując w nim stosowną informację o przyczynie korekty.

Tym samym, zgodnie ze stanowiskiem IS, towary udokumentowane fakturą wystawioną w grudniu 2020 i ujętą w kosztach podatkowych 2020 należy ująć w spisie z natury sporządzanym na koniec 2020 poprzez jego korektę dokonaną w momencie otrzymania tych towarów (w lutym 2021).

Korekta powinna wskazywać na jej przyczynę. Ujęcie towarów w spisie z natury sporządzonym na koniec roku podatkowego (tu na koniec 2020) spowoduje pomniejszenie kosztów uzyskania przychodów za 2020, uwzględniających wartość towarów zamówionych u zagranicznego dostawcy i wprowadzonych do księgi na podstawie faktury. W ten sposób w dochód ustalony za 2020 nie zostanie wkalkulowany – pierwotnie wykazany – koszt zakupionych towarów handlowych, ujętych w księdze na podstawie faktury wystawionej przez zagranicznego dostawcę.

Sprzedaż towaru ujętego w spisie z natury

Otrzymanie towarów handlowych w lutym 2021 nie będzie skutkowało ujęciem wartości tego zakupu w kosztach podatkowych, ponieważ towary zostały uwzględnione w tych kosztach w 2020 na podstawie faktury. W przypadku sprzedaży towarów ujętych w spisie z natury u podatnika wystąpi specyficzna sytuacja, w której w momencie sprzedaży powstanie przychód podatkowy, natomiast koszty związane z uzyskaniem tego przychodu, które „weszły” w 2021 do remanentu początkowego, co do zasady zostaną rozliczone dopiero w zeznaniu podatkowym przy ustalaniu dochodu osiągniętego za 2021.

Ponieważ z pytania wynika, że towary dostarczone przez zagranicznego kontrahenta miały dużą wartość, to za miesiąc, w którym podatnik uzyskał przychód z ich sprzedaży (luty 2021), wystąpiła duża zaliczka na podatek dochodowy. Aby tego uniknąć, przedsiębiorca mógł sporządzić śródroczny spis z natury, tj. spis w trakcie roku podatkowego, na koniec miesiąca. Dzięki temu wartość tych towarów (ujętych w remanencie rocznym) zostałaby włączona do kosztów uzyskania przychodów tego miesiąca, zmniejszając w rachunku narastającym dochód podatkowy.

Możliwość sporządzenia takiego spisu w trakcie roku podatkowego przewiduje § 24 ust. 3 rozporządzenia, z którego wynika, że spis z natury podlega wpisaniu do księgi także wówczas, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą sporządza go za okresy miesięczne. Decyzję o sporządzeniu spisu z natury w trakcie roku podatkowego w wybranym przez siebie miesiącu (np. na koniec lutego 2021 lub na koniec innego wybranego miesiąca w 2021) podejmuje podatnik. Obecnie o spisie tym nie trzeba nawet zawiadamiać US.

W przypadku sporządzenia spisu z natury w trakcie roku podatkowego obowiązują te same zasady, które stosuje się do spisu z natury sporządzanego na koniec roku podatkowego.

Sporządzony i wyceniony spis podlega uwzględnieniu przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy, co wynika z art. 44 ust. 2 updof. Zgodnie z tym przepisem dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących pkpir jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych, dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2 updof.

Podatnik w grudniu 2020 zamówił towary o wartości 30 tys. zł. Zakup został udokumentowany fakturą z 22.12.2020 wpisaną do księgi w grudniu 2020. Podatnik, w związku z otrzymaniem towarów 2.02.2021, w tym samym miesiącu uregulował zobowiązanie.

Wartość towarów została uwzględniona, poprzez korektę in plus, w spisie z natury na 31.12.2020/1.01.2021. Ostatecznie wartość tego spisu wynosiła 100 tys. zł.

W lutym 2021 podatnik otrzymał zamówione towary i je sprzedał. Przychód z tej transakcji wyniósł 50 tys. zł. Przychód narastający za okres styczeń–luty 2021 wyniósł 90 tys. zł. Ze względu na znaczną wartość przychodu podatnik zadecydował o sporządzeniu spisu z natury na 28.02.2021. Wartość tego śródrocznego spisu wyniosła 40 tys. zł.

Podatnik za luty 2021 ustalił dochód w następujący sposób:

1. przychody narastająco za styczeń–luty 2021: 90 000 zł,

2. koszty uzyskania przychodów za styczeń–luty: 80 000 zł, w tym:

  • wartość spisu z natury na 1.01.2021: 100 000 zł,
  • koszty uzyskania przychodów wynikające z pkpir (kolumna 10, 11 i 14): 20 000 zł,
  • minus wartość spisu z natury na 28.02.2021: 40 000 zł,

3. dochód narastająco za styczeń–luty 2021: 10 000 zł.

Gdyby podatnik nie zdecydował się na przeprowadzenie śródrocznego spisu z natury na 28.02.2021, jego dochód narastający za styczeń–luty 2021 wynosiłby 70 tys. zł, co wynika z różnicy pomiędzy:

1. przychodami narastającymi za styczeń–luty 2021: 90 000 zł,

2. kosztami uzyskania przychodów za styczeń–luty 2021, wynikającymi z pkpir (kolumna 10, 11 i 14): 20 000 zł.

Jeśli podatnik zdecyduje o sporządzeniu śródrocznego spisu z natury, to wartość tego spisu należy uwzględniać przy ustalaniu dochodu także za kolejne miesiące danego roku podatkowego. Natomiast przy ustalaniu dochodu na koniec danego roku podatkowego podatnik nie uwzględnia spisu śródrocznego. W rozliczeniu rocznym bierze pod uwagę różnice remanentowe wynikające ze spisu z natury na 1 stycznia danego roku podatkowego oraz na ostatni dzień danego roku podatkowego.

Zamknij

Skróty w artykułach

akty prawne, standardy i interpretacje:
  • dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
  • dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
  • Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
  • KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
  • Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
  • Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
  • Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
  • Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
  • KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
  • MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
  • MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
  • Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
  • Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
  • rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
  • rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
  • rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
  • rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
  • specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
  • uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
  • uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
  • updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
  • updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
  • upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
  • US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
  • ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
  • ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
  • ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
  • ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
  • ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
  • ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
  • ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
  • ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
  • ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
  • usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
  • uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • Założenia koncepcyjne MSSF Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
pozostałe skróty:
  • CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
  • EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
  • FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
  • FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
  • FP – Fundusz Pracy
  • FS – Fundusz Solidarnościowy
  • IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
  • IS – izba skarbowa
  • KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
  • KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
  • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
  • KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
  • KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
  • KSB – Krajowe Standardy Badania
  • MF – Minister Finansów
  • MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
  • MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
  • MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
  • MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
  • NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
  • PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
  • PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
  • PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
  • pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
  • PPK – pracownicze plany kapitałowe
  • RM – Rada Ministrów
  • SA – sąd apelacyjny
  • sf – sprawozdanie finansowe
  • skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
  • SN – Sąd Najwyższy
  • SO – sąd okręgowy
  • TK – Trybunał Konstytucyjny
  • TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
  • UCS – urząd celno-skarbowy
  • UE – Unia Europejska
  • US – urząd skarbowy
  • WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
  • WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
  • WSA – wojewódzki sąd administracyjny
  • zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Skróty w tekście
Spis treści artykułu
Spis treści:
Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce
Najbliższe szkolenia on-line
07.10.2024 Fakturowanie 2024 – faktury zwykłe, ustrukturyzowane, uproszczone, korygujące, paragony, noty korygujące, dokumentowanie transakcji w grupie VAT SKwP Warszawa
07.10.2024 Korygowanie list płac i dokumentacji rozliczeniowej do ZUS SKwP Warszawa
07.10.2024 NKUP-y w małej i dużej firmie – czyli wszystko o wydatkach, których nie można zaliczać do kosztów w 2024 r SKwP Bielsko-Biała, SKwP Bydgoszcz, SKwP Częstochowa, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Lublin, SKwP Opole, SKwP Suwałki, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
07.10.2024 Ochrona sygnalistów – nowe obowiązki w firmach i biurach rachunkowych SKwP Częstochowa, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Opole, SKwP Suwałki, SKwP Włocławek
07.10.2024 Podatek minimalny CIT SKwP Legnica
07.10.2024 Podatek minimalny CIT w 2024 roku SKwP Bydgoszcz, SKwP Opole, SKwP Włocławek
07.10.2024 Estoński CIT – poruszenie kwestii problematycznych podatników SKwP Kraków
Kursy dla księgowych