Ekwiwalent za ćwiczenia wojskowe także dla zatrudnionego rezerwisty

Służba w pasywnej rezerwie

Żołnierzem pasywnej rezerwy (PR) może zostać osoba, która nie ukończyła 60 lub 63 lat (w przypadku osób ze stopniem podoficerskim lub oficerskim), oraz: ma uregulowany stosunek do służby wojskowej, nie pełni innego rodzaju służby wojskowej i nie podlega mobilizacji. Pełnienie tej służby polega na odbywaniu ćwiczeń wojskowych (w jednostkach wojskowych, związkach organizacyjnych czy jednostkach podległych bądź nadzorowanych przez MON lub w podmiotach przez niego wskazanych) czy też na zwalczaniu i usuwaniu skutków klęsk żywiołowych, akcjach poszukiwawczych bądź ratowaniu życia ludzkiego.

Żołnierze PR odbywają ćwiczenia wojskowe: 1-dniowe, krótkotrwałe (trwające nieprzerwanie do 30 dni), długotrwałe (trwające nieprzerwanie do 90 dni) oraz rotacyjne (trwające łącznie do 30 dni i odbywane z przerwami w określonych dniach w ciągu danego roku kalendarzowego). Czas trwania ćwiczeń wojskowych jednego żołnierza PR nie może przekraczać łącznie 90 dni w ciągu roku, przy czym ćwiczenia wojskowe trwające do 24 godz. powinny przypadać nie więcej niż 3 razy w roku, a pozostałe – raz w roku (art. 248–251 ww. ustawy).

Uwaga: żołnierz PR biorący udział w ćwiczeniach wojskowych odbywa czynną służbę wojskową.

Nieodpłatne zwolnienie od pracy

Kartę powołania na ćwiczenia wojskowe, określającą dokładnie termin i miejsce stawienia się oraz czas trwania ćwiczeń, wystawia dowódca jednostki wojskowej, do której żołnierz rezerwy ma nadany przydział mobilizacyjny. Żołnierz powinien ją dostać najpóźniej na 14 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia ćwiczeń i niezwłocznie przedstawić pracodawcy. Ten ostatni ma obowiązek zwolnić go od pracy – na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania (§ 5 rozporządzenia MPiPS z 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1632, dalej rozporządzenie o usprawiedliwieniach).

Oprócz tego, na wniosek wezwanego, pracodawca musi mu dać dodatkowe zwolnienie od pracy na 2 dni, np. na załatwienie pilnych spraw związanych z powołaniem (art. 311 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny). Za oba rodzaje absencji pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, chyba że gwarantują mu to obowiązujące w zakładzie pracy przepisy prawa pracy (np. regulamin płac) albo – mimo braku umocowania w przepisach – pracodawca dobrowolnie wypłaci mu wynagrodzenie (§ 16 ust. 2 rozporządzenia o usprawiedliwieniach, art. 311 ust. 4 tej ustawy).

Żołd plus rekompensata

W pierwszej kolejności żołnierzowi rezerwy za czas ćwiczeń wojskowych przysługuje uposażenie zasadnicze, określone w stawkach dziennych według stopnia etatowego zajmowanego stanowiska służbowego i stopnia wojskowego. Stawka dzienna waha się od 130 zł dla szeregowego do nawet 615 zł dla generała czy admirała. Zgodnie z art. 312 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny żołnierzowi ochrony terytorialnej należy się również z tego tytułu świadczenie pieniężne rekompensujące np. utracone wynagrodzenie ze stosunku pracy (z wyjątkiem ćwiczeń odbywanych jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy). Nie jest jednak prawdą, że prawo do świadczenia zostało zarezerwowane wyłącznie dla żołnierzy obrony terytorialnej, gdyż na mocy art. 312 ust. 10 tej ustawy ust. 1–9 tego przepisu stosuje się odpowiednio do żołnierzy aktywnej i pasywnej rezerwy.

Dzienne świadczenie rekompensujące stanowi 1/22 całkowitego miesięcznego wynagrodzenia brutto pracownika (według zaświadczenia zakładu pracy, o czym dalej), ale nie więcej niż 1/22 2,5-krotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw obowiązującym w roku poprzedzającym ćwiczenia, ogłaszanego przez Prezesa GUS w MP, tj. za ćwiczenia pełnione w 2023 r. nie więcej niż 756,10 zł (6653,67 zł × 2,5 × 1/22). Stawkę dzienną mnoży się przez liczbę dni trwania ćwiczeń.

Dużo formalności i długa procedura

Świadczenie rekompensujące, pomniejszone o uposażenie zasadnicze należne za czas ćwiczeń, ustala i wypłaca dowódca jednostki, w której ćwiczenia się odbyły, na udokumentowany wniosek żołnierza PR złożony nie później niż po upływie 3 mies. od zakończenia ćwiczeń. Na realizację wniosku dowódca ma 30 dni. Do wniosku zainteresowany dołącza zaświadczenie pracodawcy o kwocie miesięcznego wynagrodzenia ze stosunku pracy otrzymanego za miesiąc poprzedzający miesiąc odbycia służby, najpóźniej w ciągu 7 dni od złożenia wniosku w zakładzie pracy (§ 3–5 rozporządzenia MON z 20.05.2022 r. w sprawie świadczenia pieniężnego dla żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, żołnierzy aktywnej rezerwy i żołnierzy pasywnej rezerwy). Dowódca, który dostanie wniosek, dzieli kwotę miesięcznego wynagrodzenia ze stosunku pracy widniejącą w zaświadczeniu zakładu pracy przez 22, a uzyskaną stawkę dzienną ew. ogranicza do maksymalnej stawki dziennej rekompensaty (756,10 zł). Następnie od ustalonej kwoty świadczenia rekompensującego odejmuje uposażenie zasadnicze za czas ćwiczeń (§ 6 ww. rozporządzenia).

Dodajmy, że świadczenie rekompensujące nie przysługuje za dni ćwiczeń wojskowych, kiedy żołnierz PR:

• samowolnie opuścił jednostkę wojskową lub wyznaczone miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostawał,
• był pod wpływem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków,
• odmówił uczestnictwa w szkoleniu lub wykonywania obowiązków służbowych,
• nie odbył ćwiczeń rotacyjnych w pełnym ustalonym wymiarze z powodu niestawienia się do służby w terminie lub nieusprawiedliwionego spóźnienia z przepustki, urlopu albo podróży służbowej.