Dzierżawa gospodarstwa rolnego na cele związane z pozyskiwaniem surowców

W myśl art. 693 § 1 Kc przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Na jej podstawie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług przez właściciela na rzecz dzierżawcy. Dzierżawca, za oddaną mu w dzierżawę rzecz, płaci umówiony czynsz, istnieje zatem bezpośredni związek między świadczoną usługą a przekazanym za nią wynagrodzeniem. Dzierżawa gruntu stanowi zatem odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i podlega opodatkowaniu na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, ponieważ będzie stanowiła dodatkowe źródło dochodu dla rolnika z tytułu posiadanego przez niego gospodarstwa rolnego.

Dzierżawa podlega zasadniczo VAT według stawki właściwej dla tej czynności. Prawodawca przewidział dla niektórych czynności obniżone stawki lub zwolnienie od podatku. W § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia MF z 20.12.2013 w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (DzU z 2020 poz. 1983) zwolniono od podatku dzierżawę gruntów przeznaczonych na cele rolnicze.

Przepisy dotyczące VAT nie definiują co prawda pojęcia „cele rolnicze”, jednak w art. 2 pkt 15 ustawy o VAT została ujęta działalność rolnicza, przez którą rozumie się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin in vitro, fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (CN 4403 41 00 i 4403 49) oraz bambusa (CN 1401 10 00), a także świadczenie usług rolniczych.

Zwolnienie wchodzi zatem w grę, jeśli zostanie zawarta umowa dzierżawy gruntu zawierająca m.in. postanowienia, z których w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że dzierżawiony grunt jest przeznaczony wyłącznie na cele rolnicze. Należy podkreślić, że ustawodawca, regulując zwolnienie, nie odwołuje się do klasyfikacji gruntu, ale do jego rzeczywistego wykorzystania na cele rolnicze.

Pogląd ten potwierdza wyrok NSA z 25.11.2011 (I FSK 216/11). Podobnie w wyroku NSA z 18.10.2016 (I FSK 571/15) orzeczono, że kiedy w § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia mowa jest o zwolnieniu od podatku dzierżawy gruntów przeznaczonych na cele rolnicze, należy to utożsamiać z przeznaczeniem na działalność rolniczą, w rozumieniu art. 2 pkt 15 ustawy o VAT.

Podsumowując: rolnik nie wydzierżawia części gospodarstwa rolnego na cele rolnicze. Dzierżawa na cele związane z pozyskiwaniem surowców naturalnych podlega VAT, bo żaden przepis prawa nie przewiduje dla tej czynności zwolnienia od podatku.