Dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia i zasiłku zleceniobiorcy uczestnika PPK

Osobno dokonuje się potraceń egzekucyjnych z wynagrodzenia zleceniobiorcy i osobno z jego zasiłku. Realizując potrącenia z wynagrodzenia, od podstawy dokonania potrącenia odejmuje się zaliczkę na PIT pochodzącą z wpłaty do PPK finansowanej przez zleceniodawcę oraz całą wpłatę do PPK pokrywaną ze środków zleceniobiorcy.

Zleceniobiorca może zostać uczestnikiem PPK, jeśli m.in.: ukończył 18 i nie ukończył 70 lat, podlega z racji umowy obligatoryjnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz nie złożył deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat. Gdy ukończył 18 i nie ukończył 55 lat, w odpowiednim terminie do PPK zapisuje go zleceniodawca (automatycznie), jeżeli ukończył 55 lat – potrzebny jest także wniosek zainteresowanego (art. 2 ust. 1 pkt 18, art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych[1], dalej ustawa o PPK).

Wpłaty do PPK podlegają współfinansowaniu przez podmiot zatrudniający i członka PPK. Dzieli się je na wpłaty:

• podstawowe (obowiązkowe), z których zamawiający finansuje 1,5% podstawy, a uczestnik PPK – 2%,
• dodatkowe (fakultatywne), wynoszące odpowiednio maksymalnie 2,5 oraz 2%.

Podstawę wymiaru wpłat do PPK (podstawowych i dodatkowych, pokrywanych przez zatrudniającego i uczestnika PPK) stanowi podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe (z wyjątkiem podstawy z tytułu zasiłków macierzyńskich i urlopów wychowawczych), bez stosowania rocznego ograniczenia do tzw. limitu 30-krotności, z zastrzeżeniem, że wpłaty i dopłaty na wszystkie rachunki PPK jednej osoby nie mogą przekroczyć rocznie kwoty 50 tys. USD przeliczonej według średniego kursu dolara ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający 31 grudnia poprzedniego roku, czyli w 2020 r. nie mogą przekroczyć 190 130 zł (art. 2 ust. 1 pkt 40 i art. 25a–27 ustawy o PPK).

W miesiącu, w którym zleceniobiorca-dłużnik otrzymał jednocześnie wynagrodzenie za wykonywanie zlecenia i zasiłek chorobowy, dokonuje się potrąceń osobno z:

• wynagrodzenia, stosując odpowiednio Kp,
• zasiłku chorobowego, na podstawie art. 139 i nast. ustawy emerytalnej,
• nie łącząc żadnych limitów z obu systemów.

Potrącenia z wynagrodzenia za zlecenie

Spółka dostała od komornika zajęcie wierzytelności z umowy zlecenia i zasiłku zleceniobiorcy tytułem świadczenia niealimentacyjnego (niespłacony kredyt). Wynagrodzenie za pracę podlega egzekucji w zakresie określonym w Kp. Przepisy art. 87 i art. 871 Kp stosuje się odpowiednio do wszystkich powtarzających się świadczeń, których celem jest zapewnienie utrzymania albo stanowiących jedyne źródło dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną (art. 833 § 21 Kpc). Po otrzymaniu zajęcia wierzytelności z umowy zlecenia spółka musi więc sprawdzić, czy wynagrodzenie za zlecenie spełnia łącznie następujące warunki:

• jest wypłacane periodycznie (powtarzalnie),
• służy utrzymaniu zleceniobiorcy bądź stanowi jego jedyne źródło dochodu.

Skoro z pytania wynika, że zleceniobiorca został objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowym, prawdopodobnie zlecenie jest dla niego jedynym źródłem zarobku. Wynagrodzenie za zlecenie sprostało zatem ww. przesłankom i w konsekwencji podlega potrąceniom na zasadach dotyczących umowy o pracę. Potrącenia z wynagrodzenia za zlecenie realizuje się następująco:

1. Podstawa dokonania potrącenia (PDP) – jest nią zasadniczo wynagrodzenie netto zleceniobiorcy, ale w przypadku uczestnika PPK pomniejszone o wpłaty wniesione do PPK, jeżeli wykonawca nie zrezygnował z ich dokonywania. PDP obniża się zatem o zaliczkę na PIT, obliczoną od wpłaty do PPK finansowanej przez zleceniodawcę, oraz o całą wpłatę do PPK finansowaną przez ubezpieczonego (art. 87 § 1 Kp w zw. z art. 833 § 2¹ Kpc).

PDP obliczamy następująco:

• wpłata podstawowa do PPK finansowana przez zleceniodawcę: 2900 zł × 1,5% = 43,50 zł,
• wpłata podstawowa do PPK finansowana przez zleceniobiorcę: 2900 zł × 2% = 58 zł,
• podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: 2900 zł,
• składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez ubezpieczonego łącznie: 397,59 zł (zakładamy, że zleceniobiorca zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego),
• podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 2502,41 zł,
• składka zdrowotna 9%: 225,22 zł,
• składka zdrowotna 7,75%: 193,94 zł,
• koszty uzyskania przychodów: (2900 zł – 397,59 zł) × 20% = 500,48 zł,
• podstawa opodatkowania: 2900 zł – 397,59 zł – 500,48 zł + 43,50 zł ≈ 2045 zł,
• zaliczka na PIT do US: 2045 zł × 17% – 193,94 zł ≈ 154 zł,
• PDP: 2900 zł – 397,59 zł – 225,22 zł – 154 zł – 58 zł = 2065,19 zł.

2. Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia (MDKP) – tytułem świadczenia niealimentacyjnego wynosi 1/2 PDP: 2065,19 zł × 1/2 = 1032,60 zł.

3. Kwota wolna – minimalne wynagrodzenie za pracę netto przypisane do wymiaru zatrudnienia zleceniobiorcy, pomniejszone o wpłaty dokonane do PPK (art. 871 § 1 i 2 w zw. z art. 833 § 21 Kpc), przy czym wpłaty do PPK nalicza się na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę brutto. Wymiar zatrudnienia zleceniobiorcy kalkuluje się z kolei, dzieląc liczbę godzin faktycznej pracy wykonawcy w kwietniu 2020 r. (ustaloną na potrzeby minimalnej stawki godzinowej) przez nominał czasu pracy tego miesiąca: 100/168 = 0,60. Kwotę wolną obliczamy następująco:

• minimalne wynagrodzenie właściwe dla wymiaru zleceniobiorcy: 2600 zł × 0,60 = 1560 zł,
• wpłata podstawowa do PPK finansowana przez zleceniodawcę: 1560 zł × 1,5% = 23,40 zł,
• wpłata podstawowa do PPK finansowana przez zleceniobiorcę: 1560 zł × 2% = 31,20 zł,
• podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: 1560 zł,
• składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez ubezpieczonego łącznie: 213,88 zł,
• podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 1346,12 zł,
• składka zdrowotna 9%: 121,15 zł,
• składka zdrowotna 7,75%: 104,32 zł,
• koszty uzyskania przychodów: (1560 zł – 213,88 zł) × 20% = 269,22 zł,
• podstawa opodatkowania: 1560 zł – 213,88 zł – 269,22 zł + 23,40 zł ≈ 1100 zł,
• zaliczka na PIT do US: 1100 zł × 17% – 104,32 zł ≈ 83 zł,
• kwota wolna: 1560 zł – 213,88 zł – 121,15 zł – 83 zł – 31,20 zł = 1110,77 zł.

4. Faktyczna możliwa kwota potrącenia (FMKP) – od PDP odejmuje się kwotę wolną:

2065,19 zł – 1110,77 zł = 954,42 zł.

Wynik należy porównać z MDKP (1032,60 zł). Jeśli jest równy lub wyższy, FMKP ogranicza się do MDKP. Gdy wynik jest niższy od MDKP, FMKP jest równa wynikowi. W tym przypadku FMKP = 954,42 zł.

5. Finalne rozliczenie:

• kwota potrącenia świadczenia niealimentacyjnego z wynagrodzenia: 954,42 zł,
• wynagrodzenie ze zlecenia „na rękę”: 2065,19 zł – 954,42 zł = 1110,77 zł.

Potrącenia z zasiłku zleceniobiorcy

Zleceniodawca dokonuje potrąceń z zasiłków zleceniobiorców, kiedy pełni dla nich funkcję płatnika zasiłków (gdy 30.11.2019 r. zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego ponad 20 osób – art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej). Skoro spółka należy do podmiotów 250+ tworzących PPK od 7.07.2020 r., zapewne ma taki status. Potrąceń z zasiłków dokonuje się następująco:

1. PDP – zleceniodawca nie odprowadza z zasiłków zleceniobiorców zaliczek na PIT, lecz wypłaca je w kwocie brutto (stanowią one przychód z innych źródeł): mimo to trzeba odliczyć zaliczkę na PIT, gdyż tak nakazuje art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej:

799 zł × 17% ≈ 136 zł; 799 zł – 136 zł = 663 zł.

2. MDKP – tytułem świadczenia niealimentacyjnego wynosi 25% kwoty zasiłku brutto:

799 zł × 25% = 199,75 zł.

3. Kwota wolna od potrąceń – z racji świadczenia niealimentacyjnego to 878,81 zł/mies.; faktyczną kwotę wolną oblicza się, dzieląc 878,81 zł przez 30 i mnożąc przez liczbę dni pobytu na zasiłku:

878,81 zł : 30 × 9 = 263,64 zł.

4. FMKP – od PDP odejmuje się kwotę wolną: 663 zł – 263,64 zł = 399,36 zł. Wynik porównuje się z MDKP (tj. 199,75 zł). Skoro jest wyższy, to FMKP ogranicza się do MDKP.

5. Finalne rozliczenie:

• kwota potrącenia świadczenia niealimentacyjnego z zasiłku: 199,75 zł,
• zasiłek „na rękę”: 663 zł – 199,75 zł = 463,25 zł + 136 zł zaliczki PIT.

W maju 2020 r. zleceniodawca powinien przekazać komornikowi łącznie 1154,17 zł potrąconych kwot (954,42 zł + 199,75 zł), a zleceniobiorcy wypłacić wynagrodzenie w kwocie 1110,77 zł netto i zasiłek w kwocie 599,25 zł. Ani PDP z zasiłków, ani kwoty wolnej od obowiązkowych potrąceń z zasiłków nie redukuje się o wpłaty do PPK dokonywane za zleceniobiorcę, ponieważ zasiłki nie wchodzą do podstawy wymiaru wpłat do PPK.