Czy składnik roczny pensji wypłacony po ustaleniu prawa do zasiłku uwzględnia się w podstawie jego wymiaru
Jakie są tego konsekwencje dla obliczania podstawy wymiaru zasiłków pracowników?
W przypadku gdy składniki roczne nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków, do podstawy wymiaru należy przyjąć składniki wypłacone za okres poprzedni. Skoro zatem nagroda roczna za 2018 została wypłacona dopiero we wrześniu 2019, to do podstawy wymiaru zasiłków przysługujących:
- do września 2019 – należało przyjmować nagrodę roczną za 2017,
- od października 2019 – należy przyjmować nagrodę roczną za 2018.
Podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas choroby i zasiłków stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 mies. poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli pracownik przed powstaniem niezdolności do pracy jest zatrudniony krócej niż 12 mies., to podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej).
W podstawie wymiaru uwzględnia się również inne składniki wynagrodzenia (np. premie, dodatki, nagrody) z wyjątkiem tych, do których zgodnie z obowiązującymi u pracodawcy przepisami płacowymi albo umowami o pracę (u pracodawców niemających obowiązku tworzenia regulaminów wynagradzania) pracownicy zachowują prawo za okres pobierania zasiłku (art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej).
Składnikiem uwzględnianym w podstawie wymiaru wynagrodzenia za czas choroby i zasiłków jest zatem także nagroda roczna, pod warunkiem że zapis o niezachowywaniu prawa do tego składnika wynagrodzenia znajduje się w przepisach płacowych pracodawcy.
Premie, nagrody oraz inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania zasiłków, uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłków w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 42 ust. 3 ustawy zasiłkowej).
Pracownica zatrudniona od 4 lat była niezdolna do pracy z powodu choroby w marcu 2019 i była to jej pierwsza niezdolność do pracy w tym roku kalendarzowym. Podstawę wymiaru przysługującego jej wynagrodzenia za czas choroby stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od marca 2018 do lutego 2019. W styczniu 2019 otrzymała również nagrodę roczną za 2018 – 4000 zł brutto. Pracownica otrzymuje przychód w stałej miesięcznej wysokości 4000 zł. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia należało doliczyć 1/12 nagrody rocznej za 2018. Podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby wynosiła 3739,23 zł.
- Obliczenie wynagrodzenia za okres od marca 2018 do lutego 2019:
4000 zł × 12 mies. = 48 000 zł,
48 000 zł × 13,71% = 6580,80 zł,
48 000 zł – 6580,80 zł = 41 419,20 zł,
41 419,20 zł : 12 mies. = 3451,60 zł.
- Obliczenie uwzględnianej części nagrody rocznej za 2018:
4000 zł × 13,71% = 548,40 zł,
4000 zł – 548,40 zł = 3451,60 zł,
3451,60 zł : 12 mies. = 287,63 zł.
- Obliczenie podstawy wymiaru:
3451,60 zł + 287,63 zł = 3739,23 zł.
Jeżeli pracownik nie był zatrudniony u pracodawcy przez cały rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy, premie i inne składniki za okresy roczne powinny być uwzględnione proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia w tym roku, z którego składnik roczny podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku (pkt 295 „Komentarza ZUS z dnia 17.04.2019 do ustawy zasiłkowej”, dalej Komentarz ZUS).
Pracownik zatrudniony od 10.09.2018 sprawował opiekę nad chorą żoną w sierpniu 2019. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego ma prawo również do nagrody rocznej, do której nie zachowuje prawa za okresy pobierania wynagrodzenia za czas choroby i zasiłków, zatem jest ona uwzględniana w podstawie wymiaru tych świadczeń. Za 2018 nagroda roczna została wypłacona w styczniu 2019. Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego pracownikowi w sierpniu 2019 stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od października 2018 do lipca 2019, do którego należało doliczyć 1/3 nagrody rocznej za 2018 (proporcjonalnie do pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia w 2018).
Jeżeli składniki wynagrodzenia uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku przysługują, lecz nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy (art. 42 ust. 5 ustawy zasiłkowej).
Wypłata premii i innych składników wynagrodzenia po ustaleniu podstawy wymiaru zasiłków nie powoduje wówczas ponownego ustalenia tej podstawy.
Pracownica urodziła dziecko we wrześniu 2019. Oprócz wynagrodzenia ma również prawo do nagrody rocznej, do której zgodnie z regulaminem wynagradzania pracownicy nie zachowują prawa za okresy pobierania wynagrodzenia za czas choroby i zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, w związku z czym należy ją uwzględniać w podstawie wymiaru tych świadczeń. Do czasu ustalenia podstawy wymiaru przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego nagroda roczna za 2018 nie została jeszcze wypłacona. Podstawę wymiaru tego zasiłku stanowi zatem przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od września 2018 do sierpnia 2019 oraz doliczona 1/12 nagrody rocznej wypłaconej w styczniu 2018 za rok 2017. Wypłata nagrody rocznej za 2018 w październiku 2019 nie ma wpływu na ustaloną podstawę wymiaru zasiłku i nie powoduje konieczności jej przeliczenia, bez względu na jej wysokość.
Jeżeli nagroda roczna nie została wypłacona również za okresy poprzednie, podstawę wymiaru zasiłku ustala się bez tego składnika, a po jego wypłaceniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza się, uwzględniając ten składnik oraz wyrównuje wysokość zasiłku.
Pracownica zatrudniona od 1.12.2017 była niezdolna do pracy w sierpniu 2019. Oprócz wynagrodzenia ma prawo do nagrody rocznej, jednak za 2018 składnik ten do czasu jej zachorowania nie został jeszcze wypłacony. Pracownica, ze względu na krótki okres zatrudnienia, nie spełniała warunków do przyznania nagrody rocznej za 2017. Podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas choroby przysługującego jej w sierpniu 2019 stanowiło zatem tylko przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od sierpnia 2018 do lipca 2019. Jeżeli w późniejszym okresie, np. we wrześniu albo w następnych miesiącach, pracownicy zostałaby wypłacona nagroda roczna za 2018, to podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas choroby należałoby przeliczyć z jej uwzględnieniem i wyrównać to wynagrodzenie (pkt 301 Komentarza ZUS).
Odnosząc się do sytuacji opisanej w pytaniu, dla zasiłków przysługujących w 2019:
- do września włącznie – do podstawy wymiaru należało przyjmować nagrodę roczną wypłaconą za 2017 i nie przeliczać podstawy po wypłacie nagrody rocznej we wrześniu 2019 za 2018,
- od października 2019 – do podstawy wymiaru należy wliczać nagrodę roczną wypłaconą we wrześniu 2019 za 2018.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
