Czy osobie pełniącej obowiązki głównego księgowego przysługuje rekompensata za nadgodziny

Pracownik, który jedynie pełni obowiązki (p.o.) głównego księgowego przez określony czas, ma prawo do gratyfikacji finansowej za pracę w godzinach nadliczbowych. Nie jest bowiem pracownikiem zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy.

Mniej gwarancji

Główny księgowy, zatrudniony na podstawie stosunku pracy, należy do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy (art. 128 § 2 pkt 2 Kp). W efekcie nie dotyczą go niektóre ograniczenia związane z czasem pracy, mimo obowiązku zachowania norm pracy (maksymalnie 8 godz. dziennie i przeciętnie 40 godz. tygodniowo w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym). Nie obowiązują go:

• maksymalny wymiar tygodniowego czasu pracy, czyli 48 godz. łącznie z godzinami nadliczbowymi (art. 131 § 2 Kp),
• normy odpoczynku, tj. 11 godz. na dobę – przy zachowaniu równoważnego odpoczynku w okresie rozliczeniowym (art. 132 § 1 i 2 pkt 1 Kp) oraz 35 godz. w tygodniu – przy zagwarantowaniu minimum 24 godz. odpoczynku tygodniowo (art. 133 § 1 i 2 Kp),
• ewidencjowanie godzin pracy (art. 149 § 2 Kp).

Ponadto głównemu księgowemu nie przysługuje normalne wynagrodzenie i dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151⁴ § 1 Kp), a także gratyfikacja za pełnienie dyżuru (art. 151⁵ § 4 Kp). Rekompensata finansowa za nadgodziny będzie się jednak należeć, jeśli koniczność ich realizacji wynika z wadliwej organizacji pracy narzuconej przez pracodawcę, a nie z autonomicznej decyzji pracownika zarządzającego (m.in. postanowienie SN z 15.12.2020 r., III PK 24/20, i wyrok SA w Poznaniu z 4.12.2019 r., III APa 11/19). Ma do niej również prawo główny księgowy wykonujący jednocześnie i stale pracę szeregowego pracownika, czyli pracujący w warunkach ukrytej pracy rotacyjnej (por. wyrok SN z 8.03.2011 r., II PK 221/10).

Brak statusu

Pracownik, któremu powierzono pełnienie obowiązków głównego księgowego, nie jest pracownikiem zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy w rozumieniu art. 151⁴ § 1 Kp (por. wyrok SN z 7.11.2017 r., I PK 302/16). Na taką klasyfikację nie ma żadnego wpływu identyczny zakres obowiązków jako p.o. głównego księgowego oraz jako główny księgowy. Strony stosunku pracy mają bowiem prawo dowolnie ukształtować jego treść w zakresie rodzaju pracy i obowiązków (m.in. wyroki SN z 24.05.2016 r., III PK 108/15, i 5.03.2015 r., III PK 50/14).

Konsekwencją braku statusu pracownika zarządzającego jest wyłączenie przepisów dotyczących tej grupy w stosunku do pełniących obowiązki głównego księgowego. Osoba pracująca na stanowisku głównego księgowego jako p.o. jest więc uprawniona do normalnego wynagrodzenia i dodatku za przepracowane godziny nadliczbowe (jeśli są spełnione warunki realizacji nadgodzin – patrz ramka), bo nie podlega art. 151⁴ § 1 Kp.