Co się zmienia w VAT od 1.01.2019

W 2019 nadal zastosowanie mają podwyższone stawki VAT w wysokości 23 i 8%, a także 4% stawka ryczałtu dla podatników świadczących usługi taksówek osobowych oraz 7% stawka zryczałtowanego zwrotu podatku dla rolników ryczałtowych. Miały one obowiązywać czasowo, do końca 2018, a obecnie powinien nastąpić powrót do standardowych stawek.

Tak się jednak nie stało, bo mocą ustawy z 22.11.2018 o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (poz. 2392) utrzymano podwyższone stawki w mocy, aż do końca roku następującego po roku, dla którego poniższe wskaźniki finansów publicznych:

1) relacja państwowego długu publicznego netto do produktu krajowego brutto (o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy o finansach publicznych) oraz

2) suma corocznych różnic pomiędzy wartością relacji wyniku nominalnego do produktu krajowego brutto oraz poziomem średniookresowego celu budżetowego (o której mowa w art. 112aa ust. 5 ustawy o finansach publicznych) osiągną odpowiednio poziom nie większy niż 43% (pkt 1) i nie mniejszy niż 6% (pkt 2).

Ulga na złe długi

Przedsiębiorcy, którzy nie otrzymali zapłaty należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju, mogą obecnie szybciej skorygować należny VAT – gdy od dnia upływu terminu płatności minie 90 dni, a nie jak dotychczas 150 dni (art. 89a ust. 1a ustawy o VAT). Innymi słowy po 90 dniach bezskutecznego oczekiwania na zapłatę nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną.

Analogicznie 90-dniowy termin – w myśl art. 89b ust. 1–2 ustawy o VAT – obowiązuje dłużnika, który obligatoryjnie koryguje VAT naliczony wynikający z nieopłaconej faktury.

Z przepisów przejściowych (art. 46 ustawy z 9.11.2018 o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym, DzU poz. 2244) wynika, że nowe regulacje mają zastosowanie również do wierzytelności powstałych przed 1.01.2019, których nieściągalność – biorąc pod uwagę nowy 90-dniowy termin – została uprawdopodobniona po 31.12.2018, a zatem takich, których termin płatności upłynął 3.10.2018 albo później.

Likwidacja odrębnego wniosku o zwrot VAT

Przywołaną wyżej ustawą zmieniono także art. 87 ust. 5, 5a i 6 ustawy o VAT, odchodząc od wymogu składania (wraz z deklaracją) odrębnego od tej deklaracji, umotywowanego wniosku o zwrot podatku oraz wniosku o zwrot w przyspieszonym terminie. Obecnie samo złożenie deklaracji z wykazaną kwotą do zwrotu na rachunek bankowy podatnika z określonym terminem zwrotu będzie traktowane jak wniosek o zwrot VAT.

Nowe zasady stosuje się do okresów rozliczeniowych przypadających po 31.12.2018 (art. 45 ustawy nowelizującej), a zatem począwszy od rozliczenia za styczeń/I kwartał 2019.

Opodatkowanie bonów

Ustawą z 22.11.2018 o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (DzU poz. 2433) wdrożono przepisy unijne, które upraszczają, modernizują i ujednolicają regulacje VAT odnoszące się do bonów na towary lub usługi. Nowe przepisy mają zastosowanie do bonów (w tym np. kart podarunkowych, voucherów) wyemitowanych po 31.12.2018.

Ustawa o VAT w art. 2 pkt 41–43 definiuje pojęcie bonu, bonu jednego przeznaczenia (SPV) i bonu różnego przeznaczenia (MPV).

Bon SPV podlega VAT już w momencie jego wydania (jako odpłatna dostawa towarów/odpłatne świadczenie usług, na które można wymienić bon). Podstawę opodatkowania należy ustalić na zasadach ogólnych wynikających z art. 29a ustawy o VAT. Gdy bon jest emitowany i przekazywany nieodpłatnie, podstawą opodatkowania powinien być koszt wytworzenia towarów, na które może on być wymieniony (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT) albo koszt świadczenia usług poniesiony przez podatnika (art. 29a ust. 5 ustawy o VAT).

W przypadku bonów MPV obowiązek podatkowy w VAT powstaje natomiast w momencie ich realizacji – faktycznej dostawy towarów lub świadczenia usług, za które nabywca zapłaci bonem. Sama emisja lub transfer bonu nie mają takiego skutku. Podstawa opodatkowania jest równa wynagrodzeniu zapłaconemu za bon, pomniejszonemu o kwotę podatku związaną z dostarczonymi towarami lub świadczonymi usługami (art. 29a ust. 1a pkt 1 ustawy o VAT).

Zmiana miejsca świadczenia usług elektronicznych

Od 1.01.2019 zmieniły się też zasady ustalania miejsca świadczenia (i opodatkowania) usług elektronicznych, telekomunikacyjnych i nadawczych, na rzecz usługobiorców niebędących podatnikami (na mocy ustawy z 22.11.2018, DzU poz. 2433). Obecnie, w myśl art. 28k ust. 1 ustawy o VAT, jest to co do zasady miejsce siedziby, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu usługobiorcy, przy czym VAT jest zwykle rozliczany wg specjalnej procedury VAT MOSS.

W myśl nowego art. 28k ust. 2–6 ustawy o VAT w przypadku spełnienia wskazanych tam warunków (sporadycznego świadczenia usług na rzecz konsumentów z innych krajów UE, których wartość netto nie przekroczyła w roku poprzednim i bieżącym 42 tys. zł) VAT jest rozliczany w miejscu siedziby lub zamieszkania usługodawcy (w Polsce).

Może on jednak wybrać opodatkowanie usług w państwie usługobiorcy, np. celem skorzystania z procedury rozliczenia VAT MOSS, składając naczelnikowi US pisemne zawiadomienie o takim wyborze do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonał tego wyboru. Wówczas ponowna zmiana miejsca świadczenia usług jest możliwa dopiero po upływie 2 lat.

Na podstawie przepisów przejściowych polscy usługodawcy, stosujący procedurę VAT MOSS, którzy 1.01.2019 spełniali warunki z art. 28k ust. 2 ustawy o VAT (nie przekroczyli limitu 42 tys. zł w 2018), automatycznie będą kontynuować taki sposób rozliczenia, chyba że do 10.02.2019 złożą do Naczelnika Drugiego US Warszawa-Śródmieście zawiadomienie, że od 1.01.2019 nie korzystają z tej procedury szczególnej.

Inna zmiana polega na tym, że od 2019 podatnicy niemający siedziby w UE mogą rozliczać usługi elektroniczne w małym punkcie kompleksowej obsługi (MOSS), o ile są zarejestrowani do celów VAT w jednym lub większej liczbie państw UE (prowadząc tam okazjonalnie transakcje podlegające opodatkowaniu).

Inne zmiany

Ustawa z 9.11.2018 o zmianie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2354) wprowadziła niewielkie zmiany w zakresie rejestracji podatników VAT. W art. 96 ust. 4a i ust. 9 ustawy o VAT określono kolejną przesłankę odmowy zarejestrowania przez naczelnika US podmiotu jako podatnika VAT, a także skreślenia z rejestru podatników VAT (bez konieczności zawiadamiania go o tym) – wystąpi ona, jeżeli wobec tego podmiotu sąd orzekł, na podstawie odrębnych przepisów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

W art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. g ustawy o VAT przybyło też nowe zwolnienie od tego podatku dla usług zarządzania pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych. Zostało ono dodane na mocy tej ostatniej ustawy (z 4.10.2018, DzU poz. 2215).