Co nowego w prawie - 102

JPK – odwrotne obciążenie

28.04.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 24.04.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (DzU poz. 794).

Uwzględnia zmianę polegającą na wprowadzeniu czasowego mechanizmu odwrotnego obciążenia VAT (reverse charge) w zakresie dostawy gazu w systemie gazowym, dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Reguluje wykazywanie w JPK_VAT dostaw wykonanych w okresie od 1.04.2023 do 28.02.2025 r.

Gospodarka finansowa Funduszu Pracy

Od 28.04.2023 r. obowiązuje rozporządzenie MRiPS z 26.04.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Funduszu Pracy (DzU poz. 811). Z kwartalnych na miesięczne zmieniono terminy sporządzania informacji z wykonania planu finansowego FP przez kierowników jednostek publicznych służb zatrudnienia i Ochotniczych Hufców Pracy. Wynika to z faktu objęcia państwowych funduszy celowych stabilizującą regułą wydatkową.

Kierownicy, na podstawie ewidencji księgowej, sporządzają informacje z wykonania planu finansowego FP i przekazują dysponentowi FP za okres od początku roku budżetowego do:

• 31 marca danego roku budżetowego – w terminie do 10 kwietnia danego roku budżetowego,
• końca kolejnego miesiąca od kwietnia do listopada danego roku budżetowego – w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu sprawozdawczym w danym roku budżetowym,
• 31 grudnia danego roku budżetowego – w terminie do 21 stycznia następnego roku budżetowego.

Informacje mają wyłącznie postać elektroniczną.

Deklaracje o zatrudnieniu niepełnosprawnych

Rozporządzenie MRiPS z 27.04.2023 r. w sprawie określenia wzorów miesięcznych i rocznych informacji o zatrudnieniu, kształceniu lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych (DzU poz. 827) wprowadziło nowe wzory:

• INF-Z – informacji ewidencyjnej zgłoszeniowej lub aktualizacyjnej,
• INF-1– informacji miesięcznej o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o zatrudnieniu i kształceniu osób niepełnosprawnych lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych,
• INF-2 – informacji rocznej o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o zatrudnieniu i kształceniu osób niepełnosprawnych lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych.

Należy z nich korzystać począwszy od informacji składanych za okresy od października 2022 r. Przejściowo – przez 4 mies. od dnia wejścia w życie rozporządzenia (czyli od 29.04.2023 r.) – można stosować dotychczasowe wzory.

Żywność z Ukrainy

2.05.2023 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z 2.05.2023 r. uchylające rozporządzenie w sprawie zakazu przywozu z Ukrainy produktów rolnych (DzU poz. 840). Kwestia ta ma być rozwiązana na poziomie przepisów europejskich.

Pomoc dla Ukraińców

Od 3.05.2023 r. uległ zmianie wzór wniosku o pomoc dla Ukraińców. Tak wynika z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 28.04.2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzoru wniosku o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi (DzU poz. 838).

Opłata dodatkowa

6.05.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 4.05.2023 r. w sprawie wyznaczenia organu Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych zadań związanych z wnoszeniem opłaty dodatkowej (DzU poz. 849). Jest nim Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi. Wystawia wezwania do wniesienia opłaty dodatkowej, o której mowa w ustawie o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Do niego też należy złożyć sprzeciw od nałożonej opłaty dodatkowej i wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Opłata elektroniczna

Obowiązujące od 6.05.2023 r. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 25.04.2023 r. w sprawie określenia wzoru zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej (DzU poz. 809) zmienia wzór tytułowego zawiadomienia.

Ułatwienia administracyjne

12.05.2023 r. weszła w życie ustawa z 26.01.2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (DzU poz. 803), zawierająca nowelizacje wielu aktów prawnych, m.in. w poniższym zakresie. Część z tych przepisów zacznie obowiązywać w późniejszym terminie.

• Postępowanie administracyjne i przed sądami administracyjnymi

Decyzja wydana w I instancji, od której uzasadnienia organ odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony, jest ostateczna. Strona nie musi czekać na upływ terminu do wniesienia odwołania ani też składać oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. Jest to wyjątek od zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Natomiast decyzję można od razu zaskarżyć do sądu administracyjnego. W takim przypadku przed przekazaniem do sądu skargi (wraz z aktami sprawy i odpowiedzią) organ musi sporządzić uzasadnienie. Ponadto można się zrzec prawa do wniesienia odwołania od decyzji jeszcze przed rozpoczęciem biegu terminu na jego wniesienie.

• Postępowanie cywilne

Umożliwiono organizacjom pozarządowym wytaczanie powództw lub przystępowanie do toczących się postępowań sądowych na rzecz każdego przedsiębiorcy będącego członkiem tych organizacji.

Obligatoryjne ogłoszenia w postępowaniu cywilnym są publikowane tylko w MSiG. Maksymalna wysokość opłaty za zamieszczenie w MSiG ogłoszenia lub obwieszczenia nie może być wyższa niż 20% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zniesiono obowiązek składania odpisu księgi wieczystej do wniosków dotyczących nieruchomości ujawnionych w tej księdze.

• Przeciwdziałanie alkoholizmowi

Przedsiębiorca, któremu z powodu likwidacji punktu sprzedaży, upływu terminu ważności zezwolenia, zmiany rodzaju działalności punktu sprzedaży, przekształceń spółki wygasło zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, może jednorazowo zbyć zinwentaryzowane napoje alkoholowe bez uzyskania zgody na hurtowy obrót.

• Podatek od spadków i darowizn

Od 1.07.2023 r. zostaną podniesione kwoty wolne od podatku dla poszczególnych grup podatkowych. Zwolnione z podatku będzie nabycie własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat kwotę:

• 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
• 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
• 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Okresy 5-letnie liczy się od 1.07.2023 r.

• Finanse publiczne

Organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego (jst) nie muszą sporządzać i przedstawiać organowi stanowiącemu jst oraz regionalnej izbie obrachunkowej: informacji o przebiegu wykonania budżetu jst za I półrocze, informacji o kształtowaniu się wieloletniej prognozy finansowej ani informacji o przebiegu wykonania planu finansowego w I półroczu przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, państwowe i samorządowe instytucje kultury, a także inne osoby prawne, dla których jst jest organem założycielskim.

• Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców

Może on występować w postępowaniach w sprawach z zakresu pracy i ubezpieczeń społecznych, których stroną jest przedsiębiorca.

• Działalność nieewidencjonowana

Od 1.07.2023 r. działalność nieewidencjonowana będzie możliwa do progu dochodowego wynoszącego 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie 50%). Nieprzekroczenie tego progu (przy spełnieniu warunku niewykonywania działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 mies.) oznacza brak konieczności składania wniosku o wpis do CEIDG.

Akta pracownicze

17.05.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MRiPS z 9.05.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej (DzU poz. 879). W związku ze zmianami w Kp, część B akt osobowych pracownika ma obejmować również:

• wniosek pracownika o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy, w tym polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy, i odpowiedź pracodawcy na ten wniosek (art. 29³ § 1 i 3 Kp),
• wniosek pracownika o wskazanie przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę na okres próbny za wypowiedzeniem albo zastosowanie działania mającego skutek równoważny z rozwiązaniem umowy o pracę i odpowiedź pracodawcy na ten wniosek (art. 29⁴ § 3 i 4 Kp),
• dokumenty dotyczące stosowania elastycznej organizacji pracy (art. 188¹ Kp),
• wniosek o zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika (art. 148¹ Kp),
• wniosek o urlop opiekuńczy (art. 173¹ Kp).

Wnioski rodziców o urlopy

18.05.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MRiPS z 8.05.2023 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (DzU poz. 937). Zmiany odnoszą się do wniosków o urlop rodzicielski i wychowawczy.

Środki na zatrudnienie bezrobotnych

Przedsiębiorstwa społeczne, podobnie jak dotychczas spółdzielnie socjalne, mogą skorzystać z jednorazowych środków na utworzenie stanowiska pracy oraz środków na finansowanie kosztów wynagrodzenia. Rozporządzenie MRiPS z 12.05.2023 r. w sprawie przyznawania środków na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej, utworzenie stanowiska pracy oraz na finansowanie kosztów wynagrodzenia skierowanej osoby w spółdzielni socjalnej lub przedsiębiorstwie społecznym (DzU poz. 963) określa dokumenty, jakie należy złożyć, ubiegając się o ten rodzaj wsparcia. Obowiązuje od 20.05.2023 r., z mocą wsteczną od 1.05.2023 r.

Ochrona konkurencji

20.05.2023 r. weszła w życie (niektóre przepisy w innych terminach) ustawa z 9.03.2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 852). Wzmacnia organy ochrony konkurencji, m.in.:

• nakłada także na osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami obowiązek przekazywania dokumentów i informacji na żądanie Prezesa UOKiK, z możliwością odmowy, gdyby ich przekazanie narażało przekazującego lub osoby mu najbliższe na odpowiedzialność karną,
• wprowadza obowiązek sporządzania uzasadnienia stawianych przedsiębiorcy zarzutów, już na etapie wszczęcia postępowania przez Prezesa UOKiK,
• umożliwia kontrolującym opieczętowanie lokali, pomieszczeń lub przedmiotów w zakresie koniecznym do przeprowadzenia kontroli,
• kary pieniężne nakładane przez Prezesa UOKiK nie mogą przekroczyć 3% obrotu osiągniętego w poprzednim roku obrotowym (dotychczas maksymalny pułap był określony kwotowo – 50 mln euro),
• na przedsiębiorców, w celu przymuszenia do wykonania nałożonych na nich obowiązków, może być nałożona – w drodze decyzji – okresowa kara pieniężna w wysokości 5% średniego dziennego obrotu osiągniętego w poprzednim roku obrotowym, za każdy dzień opóźnienia,
• kara może być nałożona na przedsiębiorcę dominującego, gdy naruszenia ustawy dopuścił się przedsiębiorca zależny, a także na związek przedsiębiorców, gdy dane naruszenie jest związane z działalnością jego członków,
• do odpowiedzialności można pociągnąć też osobę fizyczną, która będąc przedsiębiorcą, dopuściła się naruszenia, a potem zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej,
• Prezes UOKiK w decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję może nakazać m.in. podział przedsiębiorcy, zbycie całości albo części jego majątku, zbycie udziałów lub akcji zapewniających kontrolę nad przedsiębiorcą bądź ingerować w strukturę przedsiębiorcy w inny sposób,
• uregulowano zasady odstępowania od wymierzania kary pieniężnej lub jej obniżania w sprawach porozumień ograniczających konkurencję.

Ponadto, nowelizując ustawę o świadczeniach rodzinnych, wydłużono (do 2 mies.) okres, w którym przysługuje prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz do świadczenia pielęgnacyjnego na okres po śmierci podopiecznego. Dotyczy to sytuacji, gdy podopieczny umrze po 31.12.2023 r.

Ta grupa opiekunów w okresie wydłużenia będzie mogła jednocześnie pobierać ww. świadczenia i świadczenie rodzicielskie lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.

Ustawa zawiera także przepisy regulujące kwestię ważności orzeczeń o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności, przedłużanych na podstawie przepisów covidowych. Orzeczenie, którego okres ważności upłynąłby:

• do 31.12.2020 r. – zachowuje ważność do 31.12.2023 r.,
• od 1.01.2021 do 31.12.2021 r. – zachowuje ważność do 31.03.2024 r.,
• od 1.01.2022 do 6.08.2023 r. – zachowuje ważność do 30.09.2024 r.,

jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego ostatecznego orzeczenia.

NIP-2 – nowy wzór

Od 22.05.2023 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 16.05.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych i zgłoszeń aktualizacyjnych oraz zgłoszeń w zakresie danych uzupełniających (DzU poz. 962). Określa nowy wzór zgłoszenia NIP-2, co wynika z uwzględniania nowego podmiotu – fundacji rodzinnej. Dotychczasowe zgłoszenia można stosować do 30.09.2023 r.

Fundacje rodzinne w statystyce

Fundacje rodzinne będą obejmowane statystyką publiczną jako nowa forma prawna podmiotu gospodarki narodowej. Tak wynika z rozporządzenia RM z 17.05.2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń (DzU poz. 964), które weszło w życie 22.05.2023 r.

Rejestr fundacji rodzinnych

Z obowiązujących od 22.05.2023 r. rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z 18.05.2023 r.:

• w sprawie rejestru fundacji rodzinnych (DzU poz. 971) i
• w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do rejestru fundacji rodzinnych oraz sposobu i miejsca ich udostępniania (DzU poz. 974)

wynikają dane, które należy podać przy rejestracji fundacji rodzinnej. Jest ona wpisywana do rejestru fundacji rodzinnych i z chwilą wpisu uzyskuje osobowość prawną. Zgłoszenia do sądu rejestrowego dokonuje fundator, gdy fundacja powstaje na podstawie aktu założycielskiego. W przypadku ustanowienia jej w testamencie, zgłoszenia dokonuje zarząd fundacji rodzinnej. Należy podać nazwę, siedzibę i adres fundacji, wysokość funduszu założycielskiego, imię i nazwisko, PESEL lub datę urodzenia oraz adres do korespondencji każdego z członków organów, czas trwania fundacji, jeżeli jest oznaczony, wzmiankę o złożonym rocznym sprawozdaniu finansowym i sprawozdaniu z badania rocznego sprawozdania finansowego.

Wiosek o wpis fundacji rodzinnej składa się na formularzu RFR-W. Wszystkie wnioski dotyczące fundacji rodzinnej mają w symbolu oznaczenie RFR.

Zmienione świadectwo pracy

23.05.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MRiPS z 11.05.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadectwa pracy (DzU poz. 912). Zawiera nowy wzór świadectwa, uzupełniony o rubrykę poświęconą dodatkowym informacjom dotyczącym:

• zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej oraz urlopu opiekuńczego, wykorzystanych w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,
• liczby dni tzw. okazjonalnej pracy zdalnej, wykonywanej w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy.

Renta socjalna

Od 24.05.2023 r. obowiązuje rozporządzenie MRiPS z 17.04.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przyznawania renty socjalnej (DzU poz. 869). Zawiera nowy wzór wniosku.

Mniej plastiku

Ustawa z 14.04.2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 877) wdraża do polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy 2019/904 z 5.06.2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa plastikowa).

Wprowadza rozwiązania zmierzające do zmniejszenia wpływu na środowisko naturalne odpadów powstających z tworzyw sztucznych lub zawierających tworzywa sztuczne. M.in.:

• przedsiębiorca musi pobierać opłaty za oferowanie nabywcom produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak kubki na napoje i pojemniki na żywność, będących opakowaniami, a także zapewnić dostępność opakowań alternatywnych,
• ograniczono wprowadzanie do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz wyrobów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, takich jak patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów i mechanizmy tych patyczków, pojemniki na żywność oraz pojemniki i kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego,
• wykonane z tworzyw sztucznych zakrętki i wieczka do pojemników na napoje o pojemności do 3 l muszą być przymocowane do tych pojemników,
• wprowadzono obowiązek opatrzenia produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak podpaski higieniczne, tampony, chusteczki nawilżane, kubki na napoje, widocznym, czytelnym i nieusuwalnym oznakowaniem informującym o niewłaściwych metodach ich wyrzucania oraz szkodliwym wpływie na środowisko naturalne,
• przedsiębiorca musi finansować koszty związane z zagospodarowaniem odpadów powstałych z tego samego rodzaju produktów, które zostały wprowadzone do obrotu, a także informować konsumentów o szkodliwym wpływie na środowisko niewłaściwego postępowania z odpadami powstałymi z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Ustawa weszła w życie 24.05.2023 r., jednak część jej przepisów zacznie obowiązywać w późniejszych terminach.

Wzory deklaracji do PFRON

Od 25.05.2023 r., z mocą wsteczną od 10.03.2023 r., obowiązuje rozporządzenie MRiPS z 10.05.2023 r. w sprawie ustalenia wzorów deklaracji składanych Zarządowi Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez pracodawców zobowiązanych do wpłat na ten Fundusz (DzU poz. 995). Zawiera nowe wzory deklaracji składanych przez pracodawców zobowiązanych do wpłat na PFRON: DEK-1-0, DEK-1-a,DEK-1-b, DEK-1-u, DEK-2-a, DEK-2-b, DEK-2-u, DEK-W, DEK-R, DEK-Z.

Zasadniczo nowe deklaracje składa się za okresy sprawozdawcze począwszy od kwietnia 2022 r., a roczne – za okresy sprawozdawcze począwszy od 2022 r. Przejściowo można korzystać ze starych deklaracji.

WNT paliw silnikowych – nowe deklaracje VAT

1.06.2023 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 10.05.2023 r. w sprawie wzoru deklaracji o należnych kwotach podatku od towarów i usług w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 103 ust. 5a ustawy o podatku od towarów i usług (DzU poz. 1009). Zawiera nowe wzory: VAT-14 i VAT-14/A. Do okresów rozliczeniowych przypadających przed 1.06.2023 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.

Abonament rtv

W 2024 r. wzrosną miesięczne opłaty za używanie radia – do 8,70 zł (było 7,50 zł), oraz radia i telewizora – do 27,30 zł (było 24,50 zł). Płacąc z góry za dłuższe okresy, można zyskać do 10% zniżki. Stawki i zniżki zawiera obowiązujące od 2.06.2023 r. rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 10.05.2023 r. w sprawie wysokości opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych oraz zniżek za ich uiszczanie z góry za okres dłuższy niż jeden miesiąc w 2024 r. (DzU poz. 943). Opłaty wnoszone na poczet 2024 r. mogą być przyjmowane w 2023 r. według stawek obowiązujących od 2024 r.

Zwrot akcyzy na paliwo rolnicze

3.06.2023 r. weszła w życie ustawa z 9.05.2023 r. o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (DzU poz. 965). Przewiduje, że producent rolny, który złoży wniosek o zwrot podatku w sierpniu 2023 r., otrzyma dodatkową pomoc w wysokości 0,54 zł na każdy litr oleju napędowego zakupionego w okresie od 1.02.2023 do 31.07.2023 r. Oznacza to, że w sumie zwrot akcyzy za paliwo rolnicze wyniesie 2 zł za litr oleju napędowego. Zwiększona kwota zwrotu dotyczy pozostałego u rolnika limitu po wypłacie zwrotu podatku z tzw. pierwszego okresu składania wniosków o zwrot.

Tak jak dotychczas rolnicy otrzymają zwrot akcyzy do paliwa rolniczego na każdy hektar użytków rolnych oraz do utrzymywanego bydła. Od sierpnia 2023 r. o dopłaty będą mogli występować także hodowcy świń, owiec, kóz i koni, którzy kupili paliwo rolnicze od 1.08.2022 do 31.07.2023 r. Muszą oni przedstawić dowód zakupu oleju napędowego (faktury VAT lub ich kopie) w okresie 12 mies. poprzedzających miesiąc złożenia wniosku.

Oświadczenia płatnika

Od 10.06.2023 r. obowiązują rozporządzenia MF z 18.05.2023 r.:

• w sprawie przesyłania oświadczenia płatnika w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (DzU poz. 1016),
• w sprawie przesyłania oświadczenia płatnika w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 1017).

Dotyczą przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej oświadczenia płatnika o posiadaniu dokumentów wymaganych przepisami prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, oraz nieposiadaniu wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku, zwolnienia lub niepobrania podatku.

Oświadczenie płatnika opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym należy przesłać za pomocą oprogramowania interfejsowego dostępnego na stronie WWW, której adres jest podany w BIP. Dowód złożenia oświadczenia stanowi urzędowe poświadczenie odbioru.

Rynek inwestycyjny

1.10.2023 r. (niektóre przepisy we wcześniejszych terminach) wejdzie w życie ustawa z 14.04.2023 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawy o obligacjach, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 825). Nowelizuje wiele aktów prawnych, m.in. w poniższym zakresie.

• Fundusze inwestycyjne i zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi

Ustawa wdraża przepisy unijne:

• dyrektywę 2021/2261 z 15.12.2021 r. w sprawie zmiany dyrektywy 2009/65/WE w odniesieniu do stosowania dokumentów zawierających kluczowe informacje przez spółki zarządzające przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS),
• rozporządzenie 1286/2014 z 26.11.2014 r. w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (PRIIP).

Określono:

• zakres dokumentów udostępnianych: na stronach internetowych wskazanych w statucie funduszu inwestycyjnego, dystrybutorom jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, przy przyprowadzeniu zapisów na jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego, w ramach połączeń funduszy inwestycyjnych,
• zasady udzielania przez KNF zezwoleń na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych,
• dokumenty wymagane przy dokonywaniu notyfikacji działalności „transgranicznej”, tj. polegającej na zbywaniu jednostek uczestnictwa funduszy krajowych w innym państwie UE lub na zbywaniu tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych na terytorium RP,
• kompetencje pozostawiane towarzystwom funduszy inwestycyjnych w przypadku powierzenia zarządzania funduszem, którego są one organem, podmiotom zagranicznym.

• Obligacje

Dodano przepisy dotyczące nowej kategorii obligacji w postaci obligacji kapitałowych, kwalifikowanych do kapitału regulacyjnego banków i domów maklerskich albo środków własnych zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji. Ma to związek z przepisami UE:

• rozporządzeniem 575/2013 z 26.06.2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającym rozporządzenie 648/2012,
• rozporządzeniem 2015/35 z 10.10.2014 r. uzupełniającym dyrektywę 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II).

Obligacje kapitałowe mogą być emitowane w celu ich zakwalifikowania do funduszy własnych, jako instrumenty dodatkowe w Tier I lub Tier II albo do środków własnych jako pozycje podstawowych środków własnych kategorii 1, 2 lub 3 (dotyczy zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji).

Emitentami obligacji kapitałowych mogą być: bank krajowy, dom maklerski, krajowy zakład ubezpieczeń oraz krajowy zakład reasekuracji. Inwestować w nie mogą tylko klienci profesjonalni. Minimalną wartość nominalną obligacji kapitałowej ustalono na 400 tys. zł.

Obligatariusz będzie miał prawo do otrzymywania odsetek.

Ustawa określa zakres danych i informacji zawartych w warunkach emisji obligacji kapitałowych, stanowiąc m.in. uprawnienia emitenta do umorzenia obligacji w formie odpisu trwałego albo odpisu tymczasowego obniżającego wartość nominalną obligacji kapitałowej lub uprawnienie do konwersji obligacji kapitałowych na akcje.

Obligacje kapitałowe staną się wymagalne w przypadku ogłoszenia upadłości albo otwarcia likwidacji emitenta obligacji kapitałowych.

• Spółki handlowe

W Ksh uwzględniono możliwość podwyższenia kapitału zakładowego poprzez zamianę obligacji kapitałowych na akcje. Będzie to możliwe wyłącznie w przypadku wystąpienia określonych w warunkach emisji tych obligacji zdarzeń uprawniających do takiej zamiany. Akcje przyznane w zamian za opłacone obligacje kapitałowe nie będą wymagały ich objęcia. Zostaną przyznane automatycznie, na mocy uchwały zarządu spółki.

• Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Ustawa wprowadza rozwiązania służące stosowaniu unijnych przepisów (rozporządzenia 2021/23 z 16.12.2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych). Chodzi o ramy dla działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji podmiotów mających w UE status kontrahenta centralnego (CCP), tj. podmiotu rozliczającego określone transakcje w instrumentach pochodnych.

Odpowiedzialny za te sprawy w Polsce jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG). Od jego decyzji o objęciu restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją zarząd lub członek zarządu CCP w restrukturyzacji albo rada nadzorcza lub członek rady nadzorczej CCP w restrukturyzacji będą mogli wnieść skargę do sądu administracyjnego.

Uregulowano także kwestie umarzania, konwersji i emisji instrumentów właścicielskich oraz instrumentów dłużnych lub innych niezabezpieczonych zobowiązań w związku z objęciem CCP restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją.

Różnicę między stratą, jaką akcjonariusz, członek rozliczający lub inny wierzyciel ponieśli w wyniku restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji CCP, a którą mogliby ponieść, gdyby BFG nie podjął działania w odniesieniu do danego CCP, pokryje BFG z funduszu statutowego.

• KRS

Przewidziano ujawnianie w KRS podwyższenia kapitału zakładowego spółki w drodze zamiany obligacji kapitałowych na akcje, a także objęcia CCP restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją.

• Prawo bankowe

Ustawa wprowadza regulację pożyczki podporządkowanej, w wysokości nie mniejszej niż 400 tys. zł, zaciąganej w celu jej zakwalifikowania jako instrument dodatkowy Tier I. Umowa pożyczki podporządkowanej może być oferowana wyłącznie klientom profesjonalnym, w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Udzielającemu nie przysługuje prawo do wypowiedzenia ani odstąpienia od umowy. Umowa uprawnia do odsetek przez czas nieoznaczony. Zarząd banku może umorzyć pożyczkę przez dokonanie odpisu trwałego albo odpisu tymczasowego obniżającego kwotę pożyczki podporządkowanej w całości albo w części w razie wystąpienia zdarzenia określonego w umowie. Roszczenie o spłatę pożyczki podporządkowanej stanie się wymagalne z chwilą ogłoszenia upadłości albo likwidacji banku.

Regulacje dotyczące pożyczek podporządkowanych wprowadzono także do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, uprawniając do zawierania umów takich pożyczek domy maklerskie oraz zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji.

• Prawo upadłościowe

Przy ustalaniu, czy zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, nie bierze się pod uwagę zobowiązań wynikających z emisji obligacji kapitałowych oraz pożyczek podporządkowanych. Sprecyzowano kolejność zaspokajania należności w przypadku upadłości banku lub domu maklerskiego.

• Obrót instrumentami finansowymi

Instrumenty finansowe można zapisać za pomocą technologii rozproszonego rejestru, wykorzystywanej przez operatora infrastruktury rynkowej opartej na DLT.

• Fundacje rodzinne

Poprawiono przepisy podatkowe dotyczące fundacji rodzinnej, tak aby zaczęły obowiązywać wraz z wejściem tej instytucji w życie, tj. od 22.05.2023 r.

VAT e-commerce

1.01.2024 r. zacznie obowiązywać ustawa z 14.04.2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 996).

Wdraża przepisy unijne dotyczące wymogów dla dostawców usług płatniczych, co ma zapobiegać oszustwom związanym z VAT w sektorze e-commerce.

W ustawie o VAT pojawi się nowy rozdz. 2a „Ogólne obowiązki dostawców usług płatniczych”. Dostawca usług płatniczych będzie prowadzić ewidencję odbiorców płatności i płatności transgranicznych, jeżeli w ciągu kwartału będzie świadczyć usługi płatnicze odpowiadające ponad 25 płatnościom transgranicznym na rzecz tego samego odbiorcy płatności. Ewidencja ma być elektroniczna, za każdy kwartał. Płatność transgraniczna to taka, gdy płatnik znajduje się na terytorium jednego państwa UE, a odbiorca płatności – na terytorium innego państwa UE albo państwa trzeciego. Ewidencję należy przechowywać i w razie potrzeby udostępniać. Podstawę do udzielania takich informacji przez banki i skok wprowadzono w Prawie bankowym i ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Bank/skok ma obowiązek udzielać informacji stanowiących tajemnicę bankową Szefowi KAS, w zakresie niezbędnym do wykonywania obowiązku udostępniania temu organowi ewidencji odbiorców płatności i płatności transgranicznych.

W DzU z 2023 r. ogłoszono teksty jednolite następujących

• ustaw:

• o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (poz. 1015),
• Kodeks postępowania administracyjnego (poz. 775),
• o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (poz. 998),
• o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (poz. 948),
• o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (poz. 930),
• o świadczeniach przedemerytalnych (poz. 779),
• o spółdzielniach socjalnych (poz. 802),
• o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (poz. 926),
• o zasadach zarządzania mieniem państwowym (poz. 973),
• o statystyce publicznej (poz. 773);

• rozporządzeń:

• MF w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (poz. 955),
• MF w sprawie przedłużenia terminu do wpłaty przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych podatku należnego od dochodów z niezrealizowanych zysków (poz. 902),
• MF w sprawie miejsca świadczenia usług oraz zwrotu kwoty podatku naliczonego jednostce dokonującej nabycia (importu) towarów lub usług (poz. 1008),
• MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (poz. 728).