Cięcia funduszu socjalnego u przedsiębiorców dotkniętych pandemią

Do 30.09.2020 pracodawcy sektora prywatnego tworzący zfśs, standardowo(jak co roku) powinni przekazać na wyodrębnione konto funduszu II transzę środków w wysokości 25% odpisów (art. 6 ustawy o zfśs). Jednak w tym roku przedsiębiorcy dotknięci skutkami COVID-19 mogą zawiesić obowiązek dokonywania odpisu podstawowego bądź tworzenia lub funkcjonowania funduszu (art. 15ge ustawy z 2.03.2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, DzU poz. 374, dalej specustawa).

Dla kogo specjalne wsparcie

Z rozwiązań tych ma prawo skorzystać pracodawca, który łącznie spełnia poniższe przesłanki:

1) ma status pracodawcy w rozumieniu art. 3 Kp (jednostka organizacyjna, choćby nie miała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, zatrudniająca pracowników),

2) w następstwie COVID-19 odnotował spadek obrotów gospodarczych w rozumieniu art. 15g ust. 9 specustawy albo istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń z art. 15gb ust. 2 specustawy (patrz ramka na następnej stronie),

3) zawieszenie obowiązku dokonywania odpisów czy tworzenia lub funkcjonowania zfśs następuje na mocy decyzji pracodawcy, a gdy działają u niego związki zawodowe reprezentatywne w rozumieniu art. 15g ust. 11 pkt 1 lub 2 specustawy – w porozumieniu z tymi związkami.

Na czym polega zawieszenie obowiązków socjalnych

Pracodawca spełniający ww. wymogi może zawiesić obowiązek:

• dokonywania odpisów na zfśś lub
• tworzenia albo funkcjonowania zfśs.

Moim zdaniem w pierwszym przypadku chodzi tu o nienaliczanie odpisów na bieżąco (do przodu, począwszy od daty obowiązywania zawieszania). Jeśli np. porozumienie zawarte z reprezentatywnymi organizacjami związkowymi albo decyzja pracodawcy obowiązują od 1.09.2020, to nie ustala on i nie przekazuje II transzy odpisów za 2020. Nie robi przy tym wstecznych korekt środków socjalnych przekazanych na konto socjalne w I turze, do 31.05.2020.

Inaczej jest w przypadku zawieszenia tworzenia albo funkcjonowania zfśs. Pracodawca (spełniający oczywiście przesłanki z pkt 1–3 powyżej), który zdecyduje się na to rozwiązanie w trakcie roku kalendarzowego, nie tylko nie realizuje bieżących zadań związanych z działaniem funduszu, ale ma również prawo skorygować przekazaną już I ratę odpisu, stosownie do okresu funkcjonowania funduszu w danym roku. Potwierdził to resort pracy w stanowisku z lipca 2020. Specustawa nie podpowiada jednak, w jaki sposób dokonać takiej korekty. Przykładową metodę przedstawia przykład.

Tylko do zakończenia epidemii

Z obu rozwiązań pomocowych pracodawcy mogą korzystać jedynie podczas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/stanu epidemii, co wynika wprost z art. 15ge ust. 1 specustawy.Mimo to w decyzji pracodawcy albo w porozumieniu zawartym ze związkami o zawieszeniu dokonywania odpisów/tworzenia bądź funkcjonowania zfśs warto określić datę końcową stosowania ograniczeń – zwłaszcza, jeśli mają one potrwać krócej.

Specustawa (art. 15e ust. 3) przewiduje również automatyczne niestosowanie w trakcie stanu zagrożenia epidemicznego/stanu epidemii postanowień układu zbiorowego pracy bądź regulaminu wynagradzania, wprowadzającego na podstawie art. 4 ustawy o zfśs wyższy odpis socjalny oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym, niż określa ustawa o zfśs. W tym przypadku nalicza się odpisy w wysokości ustawowej, czyli:

• za etat zatrudnienia w normalnych warunkach (37,50% podstawy) – 1550,26 zł,
• za etat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (50%) – 2067,01 zł.

Ponadto pracodawcy wypłacający świadczenia urlopowe, którzy spełniają przesłanki z pkt 1–3 powyżej, mają prawo zawiesić jego wypłatę (art. 15ge ust. 1 pkt 3 specustawy).