Błędy w części ewidencyjnej nowego JPK_VAT a czynny żal

Korekty nowego JPK_VAT mogą dotyczyć tylko części ewidencyjnej, tylko części deklaracyjnej lub obu części jednocześnie.

Do końca września 2020, sporządzając korektę „starego” JPK_VAT z powodu błędu w tym pliku, nie trzeba było składać w US czynnego żalu (na podstawie art. 16 Kks), czyli zawiadomienia o popełnieniu przez siebie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, pozwalającego na uniknięcie sankcji karnoskarbowych. W Kks nie było bowiem przepisu, który by sankcjonował taki błąd (plik JPK_VAT nie był deklaracją ani księgą, tylko informacją podatkową).

Błędy w części deklaracyjnej

Jeżeli zostanie popełniony błąd w części deklaracyjnej nowego pliku JPK_VAT, zastosowanie może mieć art. 56 § 1–3 Kks (który penalizuje podanie nieprawdziwych danych w deklaracji).

W przypadku popełnienia błędów tylko w części deklaracyjnej czynny żal – dla którego podstawą jest art. 16a Kks odnoszący się do korekt deklaracji podatkowych i dotyczący wyłącznie czynów polegających na uszczupleniu należności publicznoprawnych objętych deklaracjami – nie był przed 1.10.2020 i nadal na ogół nie będzie potrzebny, bo przywołany przepis stanowi wyraźnie, że w razie złożenia korekty deklaracji, po ew. uiszczeniu niedopłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę, nie stosuje się sankcji.

Błędy w części ewidencyjnej

Od 1.10.2020 część ewidencyjna nowego pliku JPK stała się księgą w rozumieniu art. 53 § 21 pkt 3 Kks. Jednocześnie w art. 61a Kks przewidziano karę za złożenie nierzetelnej lub wadliwej księgi – w postaci grzywny (maksymalnie do 240 stawek dziennych), przy czym czyny mniejszej wagi są zagrożone grzywną taką, jak za wykroczenie skarbowe.

Przy korekcie części ewidencyjnej (również gdy dotyczy ona błędnego oznaczenia GTU) złożenie czynnego żalu zapobiega nałożeniu na podatnika sankcji karnoskarbowych.

Wielu podatników składa czynny żal „na wszelki wypadek”, przy okazji najmniejszych nawet błędów. Jednak w świetle przepisów Kks warunkiem pociągnięcia do odpowiedzialności za wykroczenia/przestępstwa skarbowe związane z przekazywaniem nowego JPK_VAT jest przypisanie sprawcy tego czynu winy umyślnej. Z winą umyślną mamy zaś do czynienia, gdy sprawca ma zamiar dokonania czynu zabronionego, tj. chce go popełnić albo przewiduje możliwość jego popełnienia i godzi się na to (art. 4 § 1 i 2 Kks). Ponadto nie jest przestępstwem ani wykroczeniem skarbowym czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma (art. 1 § 2 Kks).

Czynny żal powinien złożyć sprawca czynu zabronionego, na którym ciąży odpowiedzialność karna skarbowa. Sprawcą zaś jest konkretna osoba fizyczna, odpowiedzialna za prawidłowe wypełnienie obowiązku złożenia pliku JPK_VAT – może to być zarówno sam podatnik (osoba prowadząca indywidualną działalność), jak i osoba, która zajmuje się sprawami gospodarczymi podatnika (zwłaszcza finansowymi) na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania określonych czynności (art. 9 § 3 Kks), czyli np. wspólnik spółki osobowej czy członek zarządu spółki kapitałowej. Nie można też wykluczyć odpowiedzialności właściciela czy pracownika biura rachunkowego, któremu powierzono sporządzanie rozliczeń podatkowych. Zależy to jednak od konkretnych okoliczności, m.in. wynikającego z umowy zakresu powierzonych obowiązków, czy możliwości przypisania winy za ich niedopełnienie.

Kara administracyjna

Błędy w części ewidencyjnej JPK_VAT mogą też skutkować wymierzeniem przez organ podatkowy kary pieniężnej – jednak tylko w razie ich niepoprawienia (art. 109 ust. 3e–3k ustawy o VAT). Gdy US stwierdzi błędy uniemożliwiające weryfikację prawidłowości transakcji, wezwie najpierw podatnika do ich skorygowania. Jeżeli w ciągu 14 dni podatnik nie prześle skorygowanej ewidencji bądź nie złoży wyjaśnień albo złoży je, lecz nie wykaże, że ewidencja nie zawiera błędów, naczelnik US może wydać decyzję nakładającą na podatnika karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdy błąd podany w wezwaniu. Jednocześnie kara pieniężna nie może być nałożona na osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, która za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność karną skarbową.

MF w odpowiedzi z 9.11.2020 na interpelację poselską nr 12180 potwierdził, że kara pieniężna ma charakter fakultatywny, oparty na uznaniu administracyjnym warunkowanym okolicznościami konkretnej sprawy i nie będzie nakładana automatycznie, po identyfikacji błędu w ewidencji. Może być nakładana tylko na tych podatników, którzy poprzez celowe, uporczywe działania i wprowadzane błędy uniemożliwiają weryfikację prawidłowości transakcji, jeżeli naczelnik US uzna, że jej nałożenie jest zasadne.

Więcej na ten temat można znaleźć w artykule „W przypadku korekty części ewidencyjnej JPK_VAT nie trzeba będzie składać czynnego żalu”, Rachunkowość i Podatki, 11/21 ⇒link⇐.