Abolicja składkowa objęła więcej firm

Wynika tak ze znowelizowanych art. 31zo–31zx ustawy z 2.03.2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU poz. 374, dalej specustawa). Zmiany wynikają z ustaw:

• z 16.04.2020 o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (DzU poz. 695, dalej tarcza antykryzysowa 2.0); przepisy te weszły w życie 18.04.2020,
• z 30.04.2020 o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (dalej tarcza antykryzysowa 3.0; w momencie oddawania „RiP” do druku czekała na rozpatrzenie przez Senat).

Jaka ulga dla pracodawców

Obecnie zwolnienie obejmuje 100 lub 50% należnych i nieopłaconych za marzec, kwiecień i maj 2020 składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FP, FGŚP, FS i FEP za płatnika i zatrudniane osoby, pod warunkiem ich wykazania w deklaracjach rozliczeniowych i ew. imiennych raportach miesięcznych złożonych za wskazane okresy.

Przed zmianą pełna (100%) ulga przysługiwała jedynie małym płatnikom składek, zarejestrowanym w ZUS przed 1.02.2020 i zgłaszającym na 29.02.2020 do ubezpieczeń społecznych od 1 osoby do 9 osób. Po ostatnich zmianach należy się ona (też w pełnym wymiarze) kolejnym małym pracodawcom, którzy jako płatnicy składek zgłosili się:

• w lutym 2020 i na 31.03.2020 wykazali się wymaganą liczbą osób zgłoszonych,
• w marcu 2020 i na 30.04.2020 wykazali się wymaganą liczbą osób zgłoszonych.

Dodatkowo zwolnienie z 50% nieuregulowanych składek zostało przyznane średnim płatnikom, zatrudniającym od 10 do 49 osób, którzy spełniają ww. warunki co do terminu zgłoszenia jako płatnik składek i liczby osób zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych na dany dzień.

Reasumując: mali (od 1 do 9 zatrudnionych) i średni (od 10 do 49) płatnicy skorzystają ze zwolnienia składkowego (odpowiednio 100 i 50% składek), jeśli łącznie spełnią poniższe warunki:

• byli przed 1.02.2020 zgłoszeni jako płatnicy składek i na 29.02.2020 zgłaszali wymaganą liczbę osób do ubezpieczeń społecznych albo byli w lutym 2020 zgłoszeni jako płatnicy składek i na 31.03.2020 zgłaszali wymaganą liczbę osób, albo też byli w marcu 2020 zgłoszeni jako płatnicy składek i na 30.04.2020 zgłaszali wymaganą liczbę osób,
• nie opłacą składek za marzec, kwiecień i maj 2020 (wyjątek określa art. 113 tarczy 2.0, zgodnie z którym zwolnienie z obowiązku opłacenia składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec 2020 obowiązuje także, gdy zostały one opłacone; rozszerzenie zwolnienia jest skutkiem tego, że nowe rozwiązania tarczy 2.0 weszły w życie już po terminie opłacenia składek za marzec; opłacone składki podlegają zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 usus),
• składki wykażą w deklaracjach rozliczeniowych i ew. imiennych raportach miesięcznych złożonych za te okresy, byle nie później niż do 30.06.2020,
• zgłoszą do ZUS wniosek najpóźniej do 30.06.2020.

Po zmianach w liczbie ubezpieczonych nie uwzględnia się pracowników młodocianych.

W tarczy antykryzysowej 3.0 doprecyzowano, że jeśli płatnik zgłasza do ubezpieczeń społecznych wyłącznie młodocianych, przysługuje mu zwolnienie ze składek opłacanych też za nich.

Spółdzielnie socjalne

Tarcza 2.0 całkowicie zwolniła spółdzielnie socjalne z obowiązku opłacania składek za marzec, kwiecień i maj 2020, ujętych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za te okresy, jeżeli były zgłoszone w ZUS jako płatnik składek przed 1.04.2020, bez względu na liczbę zatrudnianych osób.

Lista płac za pracobiorców

Wynagrodzenie należne do wypłaty pracownikowi czy zleceniobiorcy ustala się podczas epidemii tak jak do tej pory – płatnik pobiera z wynagrodzenia brutto pełne składki na ubezpieczenia społeczne (13,71% pracownikowi i ew. 11,26% zleceniobiorcy) oraz zdrowotne (9%), lecz nie odprowadza ich do ZUS (zachowując dla siebie). Jednocześnie płatnik nie przekazuje do ZUS składek na ubezpieczenia społeczne (przy założeniu stopy składki wypadkowej 2% jest to 18,26% podstawy wymiaru) i inne fundusze, w części pokrywanej przez siebie.

Zatrzymanie składek przez płatnika nie wpływa na zmianę dotychczasowego sposobu rozliczania wynagrodzeń na liście płac. Nadal więc:

• przychód pracownika/zleceniobiorcy pomniejsza się o składki społeczne pobrane z jego środków, bo odpowiednio art. 32 ust. 2 (zakłady pracy) i art. 41 ust. 1 updof (zleceniodawcy) mówią o składkach na ubezpieczenia społeczne pobranych przez płatników, nie wymagając ich odprowadzenia do ZUS,
• zaliczkę na PIT pomniejsza się o część składki zdrowotnej w wysokości 7,75% podstawy wymiaru, ponieważ odpowiednio w art. 32 ust. 3b i art. 41 ust. 1a updof mowa jest o składce zdrowotnej pobranej przez płatnika ze środków podatnika.

Na uldze przysługującej płatnikowi nie stracą również zatrudnieni, gdyż za okres zwolnienia zachowają prawo do świadczeń chorobowych i zasiłków oraz do świadczeń zdrowotnych. Ponadto za ten czas nieopłacone składki i tak zostaną zapisane na ich kontach ubezpieczonych w ZUS, bo następuje to na podstawie złożonych dokumentów rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych (art. 40 ust. 1 pkt 1 usus).

Nieopłacone do ZUS składki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów pracodawcy.

Przedsiębiorcy niezatrudniający pracowników

Tarcza 2.0 przyznała zwolnienie ze 100% składek za marzec–maj 2020 tym osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, które zgłosiły się jako płatnicy składek przed 1.04.2020 (a nie przed 1.02.2020, jak dotychczas).

Jedną z przesłanek zwolnienia jest uzyskanie – w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek o zwolnienie ze składek – przychodu z działalności gospodarczej nie wyższego niż 15 681 zł (jeśli ktoś ubiega się o zwolnienie począwszy od marca, to w limicie musi się mieścić przychód osiągnięty w marcu 2020).

Zgodnie z tarczą antykryzysową 3.0 zwolnienie będzie przysługiwać także osobom, których przychód przekroczył wskazany limit, lecz jednocześnie dochód z tej działalności uzyskany przez nich w lutym 2020 nie był wyższy od 7000 zł (art. 31zo ust. 2a specustawy).

Warunkiem zwolnienia było dotąd posiadanie statusu osoby prowadzącej pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 usus, czyli osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu Pp i przepisów szczególnych; twórcy i artysty; osoby prowadzącej działalność w zakresie wolnego zawodu – w rozumieniu uzpd lub skutkującą powstaniem przychodów z działalności gospodarczej w rozumieniu updof, wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Zwolnienie nie obejmowało więc osób korzystających z tzw. ulgi na start przez pierwsze 6 mies. działalności (zgodnie z art. 18 ust. 1 Pp), które w tym czasie opłacają jedynie składki zdrowotne. Zgodnie z tarczą antykryzysową 3.0 skorzystają one z abolicji składkowej w odniesieniu do składek zdrowotnych za kwiecień i maj 2020, jeżeli prowadziły działalność przed 1.04.2020 oraz przychód uzyskany z niej w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek:

• nie przekroczył 15 681 zł albo
• przekroczył ten limit, ale jednocześnie dochód osiągnięty z działalności w lutym 2020 nie był wyższy od 7000 zł (art. 31zo ust. 2b specustawy).

Nie zmieniły się pozostałe przesłanki zwolnienia dla przedsiębiorców. Są to:

• opłacanie składek wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne,
• złożenie do ZUS wniosku najpóźniej do 30.06.2020,
• przesłanie deklaracji rozliczeniowych za marzec, kwiecień i maj 2020 najpóźniej do 30.06.2020, chyba że płatnik nie ma takiego obowiązku (standardowo indywidualni przedsiębiorcy podlegają zwolnieniu z obowiązku comiesięcznego przekazywania deklaracji rozliczeniowych).

Zwolnienie obejmuje składki naliczone od obowiązującej przedsiębiorcę najniższej podstawy wymiaru składek. Podczas trwania abolicji składkowej zachowuje on prawo do świadczeń zdrowotnych oraz z ubezpieczenia społecznego (do zasiłków), jeśli 1.02.2020 podlegał ubezpieczeniu chorobowemu. Ponadto, jeśli przepisy uzależniają prawo lub wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych od opłacenia składek, składki zwolnione z obowiązku ich opłacania traktuje się jak opłacone.

Wniosek „po staremu”

Formalności związane z uzyskaniem zwolnienia składkowego nie uległy zmianie. Przypomnijmy, że wniosek RDZ można złożyć do ZUS drogą elektroniczną przez PUE ZUS (także za pośrednictwem strony internetowej www.gov.pl), pocztą tradycyjną lub osobiście w placówce ZUS (do skrzynki na dokumenty). Zawiera on: dane płatnika; oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej, że przychód uzyskany w pierwszym miesiącu wnioskowanego zwolnienia nie przekroczył kwoty 15 681 zł; resztę danych niezbędnych do umorzenia składek; o otrzymanej innej pomocy rekompensującej straty z powodu COVID-19 (zwolnienie składkowe to pomoc publiczna, mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Komunikacie Komisji z 19.03.2020 – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19, DzUrz UE C 91I z 20.03.2020); podpis.

ZUS przyznaje ulgę najpóźniej w ciągu 30 dni od przesłania deklaracji rozliczeniowej lub raportów miesięcznych należnych za ostatni miesiąc wskazany we wniosku, a przedsiębiorcom zgłaszającym do ubezpieczeń tylko siebie – od terminu, do którego powinni opłacić składki za ostatni miesiąc podany we wniosku. Odmowa zwolnienia wymaga wydania decyzji, od której przysługuje prawo złożenia wniosku do prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Bez przychodów z umorzenia

ZUS realizuje zwolnienie składkowe w trybie umorzenia składek. Tarcza 2.0 skorygowała również oczywistą „niedoróbkę” legislacyjną – zgodnie ze zmienionym art. 31zx specustawy uzyskana przez przedsiębiorcę korzyść z tego tytułu nie stanowi przychodu zarówno w rozumieniu updof, jak i updop (dotychczas przepis ten wymieniał jedynie updof).