Zwrot przez pracownika kosztów kursu – wyłącznie po pisemnym zobowiązaniu

Spółka nie może żądać od pracownika zwrotu opłaty za szkolenie, w którym nie bierze udziału z powodu ujawnienia zamiaru odejścia z firmy. Byłoby to możliwe, gdyby pracownik podpisał umowę o podnoszenie kwalifikacji zawodowych z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy, zawierającą zobowiązanie do pozostawania w zatrudnieniu przez pewien czas po zakończeniu nauki.

Pracodawca, który z własnej inicjatywy wysyła pracownika na szkolenie lub wyraża na nie zgodę, ma obowiązek udzielania mu odpłatnych urlopów szkoleniowych w pewnych sytuacjach oraz odpłatnych zwolnień z całości albo z części dnia pracy, niezbędnych do punktualnego przybycia na obligatoryjne zajęcia i na czas ich trwania (art. 103¹ i art. 103² Kp). Może (nie musi) przyznać świadczenia dodatkowe, np. pokryć opłaty za naukę, koszty przejazdu, zakwaterowania (art. 103³ Kp).

Może również zabezpieczyć się przed „zmarnowaniem” tych pieniędzy W tym celu spisuje z pracownikiem umowę o podnoszenie przez niego kwalifikacji zawodowych z inicjatywy bądź za zgodą pracodawcy, umieszczając w niej postanowienie o pozostawaniu w zatrudnieniu przez określony czas po zakończeniu kształcenia, maksymalnie przez 3 lata – jest to tzw. okres karencji (art. 103⁴ Kp).

Kp ogranicza możliwość żądania od pracownika zwrotu kosztów wyłożonych na jego naukę. Jest to dopuszczalne jedynie, gdy zatrudniony:

a) bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji albo je przerwie,

b) w trakcie nauki lub podczas okresu karencji:

• został zwolniony bez wypowiedzenia ze swojej winy (tzw. dyscyplinarka) przez pracodawcę,
• sam odszedł z pracy – za wypowiedzeniem (z wyjątkiem wypowiedzenia z powodu mobbingu) albo bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 Kp (m.in. ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika) lub art. 943 Kp (mobbing), mimo braku powodów określonych w tych przepisach.

Tylko we wskazanych okolicznościach pracownik jest zobowiązany do zwrotu kosztów poniesionych na szkolenie przez pracodawcę, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia podczas karencji bądź do okresu zatrudnienia w trakcie podnoszenia kwalifikacji (art. 103⁵ Kp, wyrok SA w Gdańsku z 13.12.2017, III Apa 19/17).

Pracownik, o którym mowa w pytaniu, nie wziął udziału w szkoleniu, ponieważ niedługo po zapisaniu na nie złożył wypowiedzenie umowy o pracę. Pracodawca nie poinformował, że zgłosił go na kurs. Nie można zatem w ogóle w tym przypadku mówić o skierowaniu na naukę z inicjatywy czy za zgodą pracodawcy. Nie sposób też przypisać zatrudnionemu zarzutu niepodjęcia nauki bez uzasadnionych przyczyn (pkt a powyżej). Tym bardziej nie zajdą sytuacje wymienione w pkt b, gdyż w ogóle nie doszło do rozpoczęcia podnoszenia kwalifikacji zawodowych ani też nie rozpoczął się okres karencji. Dodatkowo strony nie zawarły pisemnej umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych z inicjatywy albo za zgodą pracodawcy.

Reasumując: spółce nie przysługują żadne roszczenia finansowe wobec zatrudnionego z tytułu opłacenia nauki.