Zmiana etatu nie wpływa na podstawę składek z urlopu wychowawczego
Czy podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych za pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym ustala się z jego oskładkowanych zarobków za ostatnie 12 mies., nawet gdy w tym czasie zmienił się jego wymiar czasu pracy?
Tak. Pracownik, który korzysta z urlopu wychowawczego, podlega w tym czasie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz zdrowotnemu – jeśli nie ma innych tytułów do tych ubezpieczeń ani prawa do emerytury lub renty. Składki na te ubezpieczenia finansuje budżet państwa, ale musi je naliczyć pracodawca – nawet ten, który zatrudnia tylko jedną osobę.
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest stała. Stanowi ją kwota specjalnego zasiłku opiekuńczego, którego wysokość określa ustawa zdrowotna. W 2020 jest to 620 zł. Od tej stawki trzeba liczyć składkę zdrowotną za każdy miesiąc, nawet gdy rodzic przebywa na urlopie wychowawczym tylko 1 dzień.
Na innych zasadach oblicza się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Po pierwsze zmniejsza się ją proporcjonalnie, jeśli pracownik przebywa na urlopie wychowawczym przez część miesiąca. Po drugie stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za 12 mies. poprzedzających urlop wychowawczy. Po trzecie ta podstawa musi się mieścić w określonych limitach (patrz tabela).
Pracodawca powinien więc zacząć od ustalenia przeciętnego wynagrodzenia rodzica za 12 mies. poprzedzających początek urlopu wychowawczego. Powinien przy tym stosować zasady naliczania zasiłku chorobowego, z tą różnicą, że:
- uwzględnia wynagrodzenie w kwocie brutto, łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne finansowanymi przez pracownika,
- przyjmuje wszystkie składniki przychodu uzyskane ze stosunku pracy, które nie są zwolnione ze składki na ubezpieczenie chorobowe,
- wlicza wynagrodzenie z umów zleceń/umów o dzieło zawartych z własnym pracownikiem na okres, z którego ustala podstawę, bez uzupełniania,
- nie uwzględnia faktu, że w ciągu 12 mies. poprzedzających urlop zmienił się wymiar czasu pracy rodzica.
Ta ostatnia zasada ma największe znaczenie w kontekście zmian, jakie wielu przedsiębiorców wprowadziło w ostatnim czasie z powodu pandemii. Chodzi o redukcję etatów konieczną w odniesieniu do pracowników, do których wynagrodzeń pracodawca chce otrzymać dofinansowanie z FGŚP na podstawie tarczy antykryzysowej.
O ile zmiana wymiaru czasu pracy ma znaczenie w przypadku liczenia podstawy wymiaru zasiłku, o tyle nie wpływa na zasady liczenia podstawy wymiaru składek za czas urlopu wychowawczego. Uwzględnia się wówczas oskładkowany przychód zarówno sprzed zmiany etatu, jak i po niej.
Pani Kamila złożyła wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego od 12.08.2020. Do 30 kwietnia była zatrudniona na cały etat, a od 1 maja zmniejszono jej wymiar czasu pracy do 3/4. Podstawą wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu urlopu wychowawczego będzie wynagrodzenie za 12 mies. poprzedzających miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy, tj. od sierpnia 2019 do lipca 2020. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie – za czas pracy zarówno na cały etat, jak i na część etatu – wyniosło 2437,50 zł. Pracodawca musi porównać tę kwotę z dwoma limitami:
- maksymalnym – 3136,20 zł,
- minimalnym, obowiązującym w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – 75% minimalnego wynagrodzenia, tj. 1950 zł.
Podstawa składek ustalona z wynagrodzenia mieści się w tych „widełkach”, więc to od niej będą liczone składki emerytalno-rentowe za czas urlopu wychowawczego.
Limity podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu urlopu wychowawczego w 2020 (w zł)
| Maksymalna podstawa za zatrudnionego na cały etat/część etatu | Minimalna podstawa za zatrudnionego | |
| na cały etat | na część etatu | |
| 60% prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia | 75% minimalnego wynagrodzenia | 100% minimalnego wynagrodzenia |
| 3136,20 | 1950 | 260 |
Podstawę wymiaru składek za czas urlopu wychowawczego oblicza się na nowo, jeżeli w trakcie tego urlopu pracownik wróci do pracy na co najmniej 3 mies. kalendarzowe. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy w przerwie między urlopami nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
