Zapłata za wytworzenie dzieła nie musi być kosztem

Tak wynika z wyroku NSA z 11.03.2020 (II FSK 829/18).

Kwestią sporną była zasadność zaliczenia przez skarżącą spółkę do kosztów uzyskania przychodów wydatków na wyjazdy lekarzy na kongresy oraz na wynagrodzenia z tytułu umów o dzieło. Skarżącą łączyła z zagraniczną spółką B umowa o świadczenie usług reklamowych. Obejmowała ona m.in. świadczenie usług reklamowych, badań rynku i usług doradczych, zaś w załączniku do tej umowy jako jeden z przejawów świadczenia przez skarżącą usług reklamowych wyszczególniono wysyłanie lekarzy na zagraniczne kongresy.

Skarżąca zawierała z osobami fizycznymi niebędącymi jej pracownikami (lekarzami, farmaceutami) umowy o dzieło, mające za przedmiot wykonanie różnego rodzaju opracowań. Przyjmujący zamówienie zobligowany był do sporządzenia dzieła na zadany, określony w umowie temat, stanowiący raport (konspekt z uczestnictwa w konferencji/sympozjum, prezentację) i do przekazania go skarżącej. Ta zobowiązywała się do zapłaty ustalonego wynagrodzenia. Ponadto pokrywała dodatkowe koszty przyjmującego zamówienie, związane z wykonaniem dzieła, np. koszty przejazdu, noclegu, opłaty zjazdowej, a niekiedy także transfery i wyżywienie lub koszt ubezpieczenia na czas pobytu na konferencji.

Niejednokrotnie dzieła przekazane przez uczestników wyjazdów miały charakter bardzo ogólny, powielający się, a nawet odbiegały od przedmiotu kongresu czy sprowadzały się do zreferowania wrażeń z wyjazdu, spostrzeżeń nt. pogody, krajobrazu, programu artystycznego. Treść i zawartość raportów wskazywała, że stanowią one nie tyle dzieła opracowane w celu wykorzystania ich w działalności skarżącej (naukowej, badawczej, ew. w publikacjach), ile służą potwierdzeniu samego faktu uczestnictwa w różnego rodzaju imprezach branżowych przez lekarzy, których wyjazdy finansowała skarżąca. Nie podała ona sposobów wykorzystania zamówionych dzieł, nie przedstawiła żadnych przejawów aktywności, w których zrobiłaby użytek z tych opracowań.

Sąd uznał, że jako odbiorca tych dzieł, a w świetle umów zamawiający ich wykonanie, w celu zaliczenia wydatków z tego tytułu do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop powinna przedstawić związek przyczynowo-skutkowy wydatków wynikających z tych umów z przychodem. Podatnik ma bowiem możliwość odliczenia od przychodów kosztów, pod tym jednak warunkiem, że mają one bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma bądź może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. (…) Sam fakt świadczenia przez skarżącą usług reklamowych na rzecz spółki zagranicznej nie jest jeszcze wystarczającym argumentem do uznania, że wydatki związane zamówieniem przez skarżącą dzieł u lekarzy stanowią wydatek związany z osiągnięciem przychodu (…). Umowy te nie wiążą się ze świadczeniem usług reklamowych skierowanych wobec lekarzy, lecz mają za przedmiot zakup przez skarżącą dzieł – autorskich opracowań (…). Jeśli zatem skarżąca nie sprostała wykazaniu związku zamówionych przez siebie na podstawie tych umów dzieł z przychodem, to bezpodstawne było zaliczenie wydatków z tym związanych do kosztów uzyskania przychodów.