Zaksięgowanie kosztu nie oznacza ujęcia go na koncie kosztów

Jak już informowaliśmy, takie stanowisko zajmuje KIS w najnowszych interpretacjach indywidualnych, dotyczących stosowania art. 15 ust. 4e updop (art. 22 ust. 5c updof), przychylając się tym samym do orzecznictwa sądów administracyjnych. Jego prawidłowość potwierdziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie Redakcji:

W przypadku podatników prowadzących księgi rachunkowe za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów (...) uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

W świetle powyższego uzasadnione jest stanowisko, zgodnie z którym dla określenia daty poniesienia kosztu uzyskania przychodów istotne jest ujęcie kosztu w księgach rachunkowych (zaksięgowanie), bez znaczenia natomiast jest data ujęcia kosztu jako kosztu bilansowego, tj. moment ujęcia wydatku w księgach rachunkowych na koncie kosztów.

Nie byłoby w tym nic niezwykłego, gdyby nie to, że ta fundamentalna zmiana nie wynika ze zmiany przepisów i nastąpiła po kilkunastu latach konsekwentnego forsowania przez fiskusa odmiennej wykładni (która jednak nigdy nie znalazła potwierdzenia w ogólnej interpretacji przepisów prawa podatkowego czy objaśnieniach wydawanych przez MF). Oznacza ona, że wiele wydatków, które – zgodnie z przyjętą dotąd wykładnią – były uwzględniane w kosztach podatkowych stopniowo w ciągu kilku lat, powinno być rozliczonych jednorazowo – w dacie ujęcia w księgach rachunkowych, dokumentującej je faktury lub innego dowodu.

Co mają obecnie zrobić przedsiębiorcy, którzy kierując się dotychczasowymi interpretacjami, rozliczają w czasie wydatki remontowe czy wstępną opłatę leasingową, bo w księgach rachunkowych te koszty – zgodnie ze stosowaną polityką (zasadami) rachunkowości – są rozłożone w czasie (jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów)? Czy powinni skorygować swoje rozliczenia? Na to pytanie Ministerstwo Finansów nam nie odpowiedziało.

Niewątpliwie w najlepszej sytuacji są podatnicy, którzy mają własną indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego, potwierdzającą prawidłowość dotychczasowego sposobu rozliczenia – chroni ona przed koniecznością zapłaty zaległego podatku i odsetek za zwłokę. Mogą się do niej stosować, dopóki nie zostanie zmieniona.

Pozostali podatnicy mogą teoretycznie powołać się na tzw. utrwaloną praktykę interpretacyjną (art. 14n § 5 Op), co daje podobny zakres ochrony. Szkopuł jednak w tym, że musieliby znaleźć wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym, w trakcie okresu rozliczeniowego oraz w okresie 12 mies. przed jego rozpoczęciem.

Choć jest mnóstwo interpretacji potwierdzających, że data ujęcia w księgach rachunkowych na koncie kosztów wyznacza moment potrącenia kosztu pośredniego dla celów podatkowych, to jednak nie jest łatwo odnaleźć takie, które zostały wydane w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych. Trzeba też uwzględnić, że utrwalona praktyka interpretacyjna chroni dopiero od okresów rozliczeniowych rozpoczynających się 1.01.2017 i uległa z początkiem 2019 zmianie.

Na ten temat pisaliśmy też w „RiP” nr 3/2019 w artykule „Wstępna opłata leasingowa – moment ujęcia kosztów pośrednich”.