Wyższe zasiłki dla chorych dłużników od 1.03.2020
Renata Majewska
Prawnik, ekspert prawa pracy, specjalizuje się w obliczaniu wynagrodzeń w ujęciu praktycznym.
Autor kilkuset artykułów z dziedziny szeroko pojętego prawa pracy, szczególnie ustalania wynagrodzeń i dodatkowych świadczeń oraz kalkulacji płac dla pracowników sfery budżetowej.
Doświadczony wykładowca i szkoleniowiec, właściciel firmy szkoleniowej Biuro Kadr i Płac
Zgodnie z komunikatem Prezesa ZUS z 19.02.2020 (MP poz. 197) kwoty wolne od obowiązkowych potrąceń z zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych i świadczeń rehabilitacyjnych od 1.03.2020 do 28.02.2021 wynoszą miesięcznie:
- 532,61 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego (dotychczas 514,31 zł),
- 878,81 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (np. zaległe kredyty, składki i podatki) wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi (dotychczas 848,60 zł).
Przypominamy: od 1.07.2018 zmienił się sposób ustalania kwot wolnych od egzekucji z zasiłków. Są to miesięczne kwoty, przeliczane co roku na zasadach dotyczących emerytur i rent. Nowe wysokości ogłasza Prezes ZUS w komunikacie w MP najpóźniej na 7 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji – a więc przed 1 marca – i wiążą one do końca lutego następnego roku. Wcześniej stanowiły one 50% najniższej emerytury (z tytułu alimentów) i 75% najniższej emerytury (z racji świadczeń niealimentacyjnych).
Pracodawca musi dokonywać, nie pytając zatrudnionego o zgodę, obligatoryjnych potrąceń z zasiłków z ubezpieczenia chorobowego (z zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i wyrównawczego oraz ze świadczenia rehabilitacyjnego) pod warunkiem, że jest ich płatnikiem. A jest płatnikiem zasiłków w danym roku kalendarzowym, jeśli 30 listopada poprzedniego roku zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego ponad 20 osób (art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej).
Na podstawie otrzymanego od organu egzekucyjnego pisma o zajęciu zasiłków/świadczenia rehabilitacyjnego zakład pracy dokonuje potrąceń wyłącznie:
- alimentów i rent o zbliżonym charakterze,
- świadczeń niealimentacyjnych, np. niespłaconych rat kredytu bankowego czy pożyczki, zaległych składek, podatków bądź grzywien.
Potrącenia realizuje zgodnie z art. 139 i nast. ustawy emerytalnej, respektując 2 limity:
- kwotę wolną – proporcjonalną do liczby dni pobytu pracownika na zasiłku/świadczeniu rehabilitacyjnym; jeśli pracownik przebywał na zasiłku/świadczeniu rehabilitacyjnym krócej albo dłużej niż 30 dni, miesięczną kwotę wolną dzieli się przez 30, a wynik mnoży przez liczbę dni pobierania świadczenia,
- maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia – stanowiącą odpowiedni odsetek kwoty zasiłku/świadczenia rehabilitacyjnego brutto.
Tryb dokonywania obowiązkowych potrąceń z zasiłku/świadczenia rehabilitacyjnego pracownika
ETAP 1. Podstawa dokonania potrącenia (PDP) – kwota zasiłku netto, czyli zasiłku brutto po odliczeniu zaliczki na PIT (pomniejszonej ew. o tzw. ulgę miesięczną 43,76 zł).
ETAP 2. Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia (MDKP) – 60% (przy egzekwowanych alimentach) lub 25% (przy egzekwowanych świadczeniach niealimentacyjnych) kwoty brutto zasiłku/świadczenia rehabilitacyjnego.
ETAP 3. Kwota wolna – proporcjonalna do liczby dni pobytu na zasiłku/świadczeniu rehabilitacyjnym (LDZ), liczona według wzoru:
PKW = MKW : 30 × LDZ,
gdzie:
PKW – proporcjonalna kwota wolna,
MKW – miesięczna kwota wolna,
LDZ – liczba dni zasiłkowych (dni pobytu na zasiłku/świadczeniu rehabilitacyjnym).
ETAP 4. Faktyczna możliwa kwota potrącenia (FMKP) – od podstawy dokonania potrącenia (ETAP 1) odejmuje się proporcjonalną kwotę wolną (ETAP 3).
PDP – PKW = W
Wynik (W) porównuje się z MDKP. Jeśli W jest wyższy od MDKP, FMKP jest równe MDKP.
Skoro W > MDKP, to FMKP = MDKP.
W odwrotnej sytuacji, gdy W jest niższy od MDKP, FMKP równa się W.
Skoro W < MDKP, to FMKP = W.
ETAP 5. Finalne rozliczenie
- kwota potrącenia alimentacyjnego/niealimentacyjnego – kwota ustalona na ETAPIE 4.
- zasiłek/świadczenie rehabilitacyjne „na rękę” – od podstawy dokonania potrącenia (ETAP 1) odejmuje się kwotę potrącenia (ETAP 5).
Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia tytułem egzekwowanych alimentów wynosi 60% kwoty zasiłku/świadczenia rehabilitacyjnego brutto, a tytułem świadczeń niealimentacyjnych – 25% tak określonej podstawy wymiaru.
Większość ekspertów stoi na stanowisku, że nowa kwota wolna przysługuje począwszy od 1 marca – niezależnie od tego, za jaki okres należy się zasiłek (już za marzec czy za wcześniejsze miesiące).
W grudniu 2018 komornik zajął wynagrodzenie za pracę, zasiłki i inne wierzytelności pracownika tytułem świadczenia niealimentacyjnego – na kwotę 75 000 zł. W marcu 2020 pracownik ten otrzymał w jednym terminie zasiłek za 12 dni choroby w lutym w kwocie 1000,30 zł brutto i za 30 dni choroby w marcu w wysokości 2730 zł brutto. Potrąceń dokonuje się ze zsumowanych kwot zasiłku należnego za luty i marzec, ponieważ do obu stosuje się jedną kwotę wolną, obowiązującą od 1 marca.
Zakładamy, że w marcu 2020 pracownik otrzymał od pracodawcy wyłącznie zasiłek chorobowy i nie uzyskał żadnego przychodu ze stosunku pracy; w związku z tym zaliczkę obliczoną od zasiłku wypłacanego w marcu 2020 pracodawca pomniejszył o kwotę ulgi miesięcznej 43,76 zł.
ETAP 1: PDP – kwota zasiłku netto 3140,30 zł
1000,30 zł + 2730 zł = 3730,30 zł brutto; 3730 zł × 17% – 43,76 zł = 590,34 zł, w zaokrągleniu 590 zł; 3730,30 zł – 590 zł = 3140,30 zł.
ETAP 2: MDKP 3730,30 zł × 25% = 932,58 zł.
ETAP 3: KW 878,81 zł : 30 × 42 dni = 1230,33 zł.
ETAP 4: FMKP 3140,30 zł – 1230,33 zł = 1909,97 zł.
Skoro 1909,97 zł > 932,58 zł (MDKP), to FMKP = MDKP, czyli 932,58 zł.
ETAP 5: Finalne rozliczenia
kwota potrącenia świadczenia niealimentacyjnego z zasiłków 932,58 zł,
zasiłek „na rękę” 3140,30 zł – 932,58 zł = 2207,72 zł.
Wskazane wyżej kwoty wolne nie mają zastosowania w obowiązkowych potrąceniach z wynagrodzenia chorobowego określonego w art. 92 Kp. Jest to wynagrodzenie finansowane przez zakład pracy za pierwsze 33 lub 14 dni choroby pracownika i nie ma statusu zasiłku. Wynagrodzenie chorobowe podlega potrąceniom jak wynagrodzenie za pracę, czyli zgodnie z art. 87–91 Kp. Kwota wolna od obowiązkowych potrąceń z wynagrodzenia za pracę, w tym chorobowego, jest proporcjonalna wyłącznie do wymiaru czasu pracy (nie ma znaczenia liczba dni faktycznie przepracowanych w danym miesiącu).
Na początku marca 2020 naczelnik US zajął wynagrodzenie za pracę, zasiłki i inne wierzytelności pracownicy z racji zaległych podatków, na kwotę 27 000 zł. W miesiącu tym kobieta otrzymała: wynagrodzenie chorobowe za jego 11 dni w wysokości 1162,78 zł netto i zasiłek chorobowy za 20 dni w kwocie 1978 zł brutto. Jest zatrudniona na 3/4 etatu, przysługują jej podstawowe koszty uzyskania przychodu i stawka podatkowa 17% oraz złożyła PIT-2, nie jest uprawniona do korzystania ze zwolnienia „zerowy PIT” i złożyła deklarację rezygnacji z pracowniczego planu kapitałowego. Odrębnie dokonuje się potrącenia z wynagrodzenia chorobowego według Kp i odrębnie z zasiłku chorobowego na podstawie ustawy emerytalnej.
Potrącenie niealimentacyjne z wynagrodzenia chorobowego:
ETAP 1. PDP 1162,78 zł netto.
ETAP 2. MDKP 1162,78 zł × 1/2 = 581,39 zł.
ETAP 3. KW 1462,21, według wyliczeń: 2600 × 3/4 etatu = 1950 zł
- składki ZUS finansowane przez pracownika 267,35 zł,
- podstawa wymiaru składki zdrowotnej 1682,65 zł,
- składka zdrowotna 9% 151,44 zł,
- składka zdrowotna 7,75% 130,41 zł,
- podstawa opodatkowania 1950 zł – 267,35 zł – 250 zł = 1432,65 zł, w zaokrągleniu 1433 zł,
- zaliczka do US 1433 zł × 17% – 43,76 zł – 130,41 zł = 69,44 zł, w zaokrągleniu 69 zł,
- kwota wolna 1950 zł – 267,35zł – 151,44 zł – 69 zł = 1462,21 zł.
ETAP 4. FMKP 1162,78 zł – 1462,21 zł = –299,43 zł.
ETAP 5. Finalne rozliczenia
- kwota potrącenia 0 zł (z wynagrodzenia chorobowego pracodawca nie może nic potrącić, ponieważ kwota wolna jest wyższa od podstawy dokonania potrącenia),
- wynagrodzenie chorobowe „na rękę” 1162,78 zł – 0 zł = 1162,78 zł.
Potrącenie niealimentacyjne z zasiłku chorobowego:
ETAP 1. PDP 1642 zł, według wyliczeń:
1978 zł brutto × 17% = 336,26 zł, w zaokrągleniu 336 zł (kwota zmniejszająca została odjęta z zaliczki pobranej z wynagrodzenia chorobowego)
1978 zł – 336 zł = 1642 zł.
ETAP 2. MDKP 1978 zł × 25% = 494,50 zł.
ETAP 3. KW 878,81 zł : 30 × 20 dni = 585,87 zł.
ETAP 4. FMKP 1642 zł – 585,87 zł = 1056,13 zł.
Skoro 1056,13 zł > 494,50 zł, to FMKP = 494,50 zł.
ETAP 5. Finalne rozliczenia
- kwota potrącenia niealimentacyjnego 494,50 zł,
- zasiłek chorobowy „na rękę” 1642 zł – 494,50 zł = 1147,50 zł.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
