Wynajem pokoi gościnnych delegowanym nie pozbawia rolnika prawa do ulgi w PIT

Tak orzekł NSA w wyroku z 10.11.2022 r. (II FSK 901/22). Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 1 updof wolne od PIT są dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5. W praktyce powstał spór, co kryje się pod pojęciem „osób przebywających na wypoczynku”. Updof nie definiuje bowiem, czym jest „wypoczynek” w rozumieniu tego przepisu.

Organy podatkowe ograniczyły jego wykładnię do pobytów „urlopowych i weekendowych w agroturystyce”. Jednocześnie arbitralnie wykluczyły z jego zakresu pobyty związane z delegacjami w trakcie podróży służbowych. Tymczasem według sądu pierwszeństwo przy interpretacji tego wyrażenia ustawowego należy przyznać wykładni językowej.

NSA podkreślił, że art. 21 ust. 1 pkt 43 updof nie posługuje się pojęciem „turystyki” czy „agroturystyki”, a jedynie „przebywaniem na wypoczynku” w określonym miejscu. Tym miejscem są pokoje gościnne w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym. Innych warunków co do zwolnienia wskazanych dochodów z opodatkowania w tym przepisie nie sfomułowano. Zgodnie ze znaczeniem wynikającym z języka polskiego „wypoczynek” to „odzyskiwanie sił, energii, dobrego samopoczucia, pozbywanie się zmęczenia, stresu; odpoczynek, relaks, odprężenie” (por. słownik języka polskiego, https://sjp.pl) albo „1. czas wolny od pracy, który można wykorzystać, robiąc to, co się lubi; 2. pot. dłuższy pobyt poza miejscem zamieszkania, organizowany przez jakąś instytucję za pieniądze” (por. wielki słownik języka polskiego, https://wsjp.pl), albo „pozbywanie się zmęczenia po pracy, w przerwie w pracy, nabieranie sił, odpoczynek” (por. Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. III, PWN 1984).

(…) W art. 14 Kp prawodawca przewidział, że pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych. Z kolei w art. 132 i art. 133 Kp ustawodawca, konkretyzując zapisy dotyczące prawa pracownika do odpoczynku, przewidział minimalne dobowe i tygodniowe okresy odpoczynku od pracy. (…) Wobec tego także w trakcie odbywania podróżny służbowej pracownicy zachowują prawo do odpoczynku w ramach dobowych i tygodniowych limitów wyznaczonych wskazanymi normami prawa pracy.

Zdaniem NSA zarówno w kontekście językowym, jak i systemowym wypoczynek może obejmować odpoczynek po pracy rozumiany także w wymiarze dobowym, w tym w trakcie odbywanej przez pracownika podróży służbowej. Nie ma wobec tego powodu, aby znaczeniu tego terminu nadawać inne, węższe znaczenie.

Co więcej, według sądu „osobą przebywającą na wypoczynku” w gospodarstwie agroturystycznym może być także osoba odbywająca podróże służbowe w ramach prowadzenia działalności gospodarczej. Z art. 23 ust. 1 pkt 52 updof wynika bowiem, że przedsiębiorców obowiązują te same zasady rozliczania diet z tytułu podróży służbowej, co pracowników.

Jednocześnie sąd podkreślił, że ze zwolnienia od PIT na mocy art. 21 ust. 1 pkt 1 updof są wyłączone wszelkie przychody, które nie wiążą się z dobowym czy z dłuższym wypoczynkiem po pracy – np. przychody z zorganizowanych wyjazdów edukacyjnych (plener malarski i „nauka gotowania”), z usług gastronomicznych (poczęstunków) na rzecz firm i stowarzyszeń, z organizacji szkoleń i warsztatów kulinarnych oraz zajęć dydaktycznych. Ich głównym celem nie jest bowiem wynajem pokoi w celu zapewnienia wypoczynku (w tym przede wszystkim noclegu), lecz edukacja bądź realizacja zadań szkoleniowych czy statutowych przez stowarzyszenia.