Wiadomo, jak zgłaszać w ZUS umowy o dzieło

Do tej pory ZUS interesowały tylko oskładkowane umowy o dzieło, tj. powiązane z łączącym strony stosunkiem pracy. Co prawda nie wymagają one i nie będą wymagały odrębnego zgłoszenia w ZUS, ale osiągane z nich przychody są w pełni oskładkowane. Chodzi o umowy o dzieło zawarte:

• między pracodawcą a pracownikiem,
• z obcym podmiotem, ale wykonywane przez pracownika na rzecz pracodawcy.

Od 1.01.2021 ma się to zmienić. W ZUS trzeba będzie zgłosić fakt zawarcia każdej umowy o dzieło, której strony nie mają żadnych etatowych powiązań, w ciągu 7 dni od dnia jej zawarcia. Co więcej, taki obowiązek będzie ciążył nie tylko na płatnikach składek, ale także na osobach fizycznych. To zaś oznacza, że ZUS trzeba będzie poinformować np. o zawarciu ze stolarzem umowy o wykonanie mebli do prywatnego mieszkania.

Obowiązek ten wprowadzono tzw. tarczą antykryzysową, tj. ustawą z 31.03.2020 o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 568). W art. 22 dodała ona do usus art. 36 ust. 17, który ma wejść w życie 1.01.2021.

Odczytując literalnie brzmienie nowego przepisu, należałoby przyjąć, że będzie on obejmować tylko umowy o dzieło zawarte od 1.01.2021. Niestety, nie ma przepisu przejściowego, który odnosiłby się do tej kwestii. Nie można więc wykluczyć, że ZUS będzie żądał zgłoszenia również umów zawartych przed 1.01.2021, w terminie 7 dni liczonym od 1.01.2021.

Właściwy do tego formularz przewiduje w zał. 24 projekt rozporządzenia MRiPS z 19.11.2020 w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów. Rozporządzenie to ma zastąpić od 1.01.2021 dotychczas regulujące te kwestie rozporządzenie MRPiPS z 20.12.2018 (DzU poz. 2495).

Póki co umowy o dzieło zawarte bez powiązań pracownik – pracodawca nie będą objęte obowiązkiem ubezpieczeń społecznych ani zdrowotnego. Jednak prowadzony przez ZUS rejestr takich umów ma umożliwić ich weryfikację. ZUS uzyska skuteczne narzędzie do identyfikacji podmiotów stosujących te umowy, aby przeprowadzić w nich kontrole. Jeśli stwierdzi, że dana umowa nie spełnia warunków do uznania jej za umowę o dzieło, przekwalifikuje ją na zlecenie lub nawet na umowę o pracę.

W konsekwencji płatnik będzie musiał ją odpowiednio oskładkować i uregulować powstałą z tego tytułu zaległość w ZUS. Co więcej, zbierane informacje o dziełach ZUS będzie mógł udostępniać MF i organom KAS. To zaś oznacza ryzyko wszczęcia u płatnika kontroli podatkowej.

Z tego powodu warto zawczasu przeanalizować zawarte umowy o dzieło, weryfikując, czy spełniają określone dla nich warunki. Jeśli tak nie jest, można rozważyć wprowadzenie zmian w treści umów lub w organizacji pracy, aby zminimalizować ryzyko ich przekwalifikowania na inny rodzaj kontraktu.