Wartość kapitału ludzkiego – możliwość ujęcia w aktywach firmy

W dzisiejszych czasach trudno nie zgodzić się z tezą, że tym, co odróżnia jedną firmę od drugiej, są w ogromnej mierze jej pracownicy i reprezentowane przez nich wiedza, zaangażowanie, doświadczenie, kreatywność, umiejętność rozwiązywania problemów, zdolności przywódcze, odporność na stres czy przedsiębiorczość (dalej kapitał ludzki[1]). W szczególności dotyczy to jednostek generujących programy/rozwiązania z szeroko pojętego IT, ale nie tylko.

Brak jest jednak możliwości ujęcia kapitału ludzkiego (aktywów intelektualnych) w aktywach firmy – przynajmniej w formule, o której mowa w pytaniu, tj. w ramach sporządzanego przez nią rocznego sprawozdania finansowego. Wynika to z tego, że nie mieszczą się one w zawartych w uor definicjach „aktywów” oraz ich poszczególnych rodzajów.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 12 uor przez „aktywa” rozumie się kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Aktywa intelektualne nie spełniają warunków uor związanych z ich ujęciem w bilansie, a w szczególności nie można ich wiarygodnie wycenić.

W sytuacji wciąż rosnącej konkurencji i postępu technologicznego wydaje się, że prędzej czy później doczekamy się, że kapitał ludzki będzie można prezentować wprost w aktywach spółki. Oczywiście zostanie to poprzedzone określeniem odpowiedniego sposobu wyceny (która może być bardzo kłopotliwa).

Obecnie wartość kapitału ludzkiego może być ujęta w aktywach jako „wartość firmy”. Nie dotyczy to jednak jednostek kontynuujących działalność gospodarczą. Wartość firmy jest ustalana jedynie w przypadku przejęcia przez jednostkę innej jednostki (zakupu, połączenia lub zawiązania wspólnie nowej jednostki)[2].

Analizując definicję wartości firmy przedstawioną w art. 33 ust. 4 uor (stanowi ona różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub jej zorganizowanej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto), można stwierdzić, że o wartości przedsiębiorstwa decydują nie tylko składniki materialne, np. środki trwałe, zapasy, inwestycje, lecz także tzw. aktywa niematerialne, np. lokalizacja, marka, wiedza i umiejętności pracowników.