Ubezpieczenie zdrowotne przy dwóch działalnościach – w Polsce i za granicą

Działalność w dwóch państwach, składki w jednym

NFZ przypomniał, że w myśl art. 11 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) nr 883/2004 z 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DzUrz UE L 166 z 30.04.2004 r.) osoby wykonujące działalność na własny rachunek w więcej niż jednym państwie UE/EFTA, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa, niezależnie od liczby państw, na terytorium których prowadzą jednocześnie działalność zarobkową. Taka regulacja jest odstępstwem od zasady terytorialności. Dotyczy ona podlegania ustawodawstwu związanemu z zabezpieczeniem społecznym. Upoważniona do tego instytucja, tj. ZUS, ustaliła ustawodawstwo właściwe i wydała zaświadczenie A1, stwierdzające podleganie w zakresie zabezpieczenia społecznego ustawodawstwu polskiemu w okresie od 12.05.2021 do 11.05.2022 r.

Skutkiem ustalenia jednego ustawodawstwa (zaświadczenie A1) pozostaje więc podleganie przez przedsiębiorcę ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu oraz obowiązek opłacania składek, również z tytułu działalności wykonywanej w innym państwie (Czechy) według zasad wynikających z prawa państwa właściwego, czyli tu ustawodawstwa polskiego. Do działalności gospodarczej prowadzonej poza Polską, w zakresie spraw związanych z zabezpieczeniem społecznym, będą miały zastosowanie przepisy prawa polskiego, tak jakby była ona prowadzona w Polsce.

W związku z istotnymi zmianami obowiązującymi od 1.01.2022 r., inaczej kształtuje się sytuacja przed i po tej dacie.

Okres od 12.05.2021 do 31.12.2021 r.

Z art. 82 ust. 3 ustawy zdrowotnej wynikało, że jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskiwał przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności określonych w ust. 5, składka zdrowotna była opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności.

Przedsiębiorca, wykonując ewidencjonowaną działalność gospodarczą w Polsce jako wspólnik spółki cywilnej i prowadząc rejestrowaną działalność gospodarczą w Czechach, prowadził dwa rodzaje działalności w rozumieniu art. 82 ust. 5 ustawy zdrowotnej, określone w pkt 1 (spółkę cywilną) oraz 9 (rejestrowaną działalność gospodarczą Republice Czeskiej). Podlegał zatem, w okresie od 12.05.2021 do 31.12.2021 r. obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu działalności pozarolniczej i obowiązkowi opłacenia składki od obu rodzajów działalności gospodarczej.

Okres od 1.01.2022 do 11.05.2022 r.

Od 1.01.2022 r. prowadzenie działalności pozarolniczej nadal jest tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Przepisy odnoszące się do odprowadzania składki zdrowotnej w przypadku zbiegu tytułów do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym uległy jednak zmianie. Do art. 82 wprowadzono nowy ust. 2a, zgodnie z którym jeżeli ubezpieczony (tu przedsiębiorca) prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 81 ust. 2, składka zdrowotna jest opłacana od sumy dochodów.

Tym samym w okresie od 1.01.2022 do 11.05.2022 r., o ile przepisy pozostaną niezmienne, przedsiębiorca powinien opłacać składkę zdrowotną od sumy dochodów uzyskiwanych z obu działalności – prowadzonych w Polsce i Czechach.