Stopnie gotowości technologicznej w projektach B+R

Opracowano szczegółowe zasady klasyfikacji prac badawczo-rozwojowych (B+R) określane jako poziomy gotowości technologicznej (Technology Readiness Levels, TRL)[1]. Początkowo wyszczególniono 7 stopni gotowości, a następnie rozbudowano o kolejne 2, czyli obecnie stosuje się 9-stopniową klasyfikację TRL[2]. Efektem jej doskonalenia jest kompleksowa metoda oceny stopnia dojrzałości technologii i ryzyka związanego z jej wdrożeniem (Technology Readiness and Risk Assessment, TRRA). Została ona również wykorzystana w regulacjach prawnych określających zasady pozyskiwania środków unijnych.

Aplikując o środki np. w programie Horyzont 2020, Horyzont Europa (2020–2027), należy zakładać odpowiedni poziom gotowości technologicznej, co oznacza, że materialnym rezultatem prac B+R powinno być opracowanie rozwiązania prototypowego, które w dalszej kolejności może wymagać przeprowadzenia prac wdrożeniowych, a następnie komercjalizacja.

Podstawowym podziałem prac B+R według regulacji prawa bilansowego jest ich podział na prace badawcze i prace rozwojowe. W myśl pkt 8 MSR 38 Wartości niematerialne prace badawcze są nowatorskim i zaplanowanym poszukiwaniem rozwiązań podjętym z zamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej.

Natomiast prace rozwojowe są praktycznym zastosowaniem odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w planowaniu lub projektowaniu produkcji nowych bądź znacznie udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów technologicznych, systemów i usług, przed rozpoczęciem produkcji seryjnej lub zastosowaniem.

Analizując uor, można zauważyć, że jedynie w dwóch przepisach odnosi się ona do kosztów prac rozwojowych, a mianowicie w:

1) art. 3 ust. 1 pkt 14 – w którym koszty te zostały zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych,

2) art. 33 ust. 2 – który określa warunki zaliczenia kosztów prac rozwojowych do wartości niematerialnych i prawnych.

Ponadto według uor jednostki zobowiązane do sporządzania sprawozdania z działalności powinny prezentować informacje o ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju (art. 49 ust. 2 pkt 3). W pkt 6.18 KSR 9 Sprawozdanie z działalności stwierdza się, że jeżeli jednostka prowadzi prace badawczo-rozwojowe, to przedstawia ważniejsze osiągnięcia i charakteryzuje zakres tych prac, bez względu na to, czy prowadzi je we własnym zakresie, czy korzysta z usług badawczo-rozwojowych świadczonych przez osoby trzecie. Omówienie tych zagadnień nie zależy od tego, czy koszty prac rozwojowych zostały aktywowane (czy też ujęte bezpośrednio w kosztach bieżącego okresu).

Poziomy gotowości technologicznej w powiązaniu z regulacjami prawa bilansowego zawiera tabela.