Skutki niezłożenia spółce oświadczenia OSW-RD przez udziałowca

Z art. 28s updop wynika, że udziałowiec spółki opodatkowanej ryczałtem od dochodów spółek (dalej ryczałt, ew. estoński CIT) ma obwiązek złożenia tej spółce oświadczenia o podmiotach, w których ma – bezpośrednio lub pośrednio – co najmniej 5% udziałów w kapitale, ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub instytucji wspólnego inwestowania lub innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym. Oświadczenie składa się według ustalonego wzoru, tj. na formularzu OSW-RD, w terminie do końca pierwszego miesiąca każdego roku podatkowego spółki opodatkowanej ryczałtem, a w przypadku zmiany stanu faktycznego – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tej zmiany.

Przede wszystkim należy się zastanowić, czy udziałowiec nieposiadający żadnych z ww. udziałów, praw czy tytułów w ogóle ma obowiązek składania wskazanego oświadczenia. Moim zdaniem tak. Literalnie rzecz biorąc, oświadczenie „o podmiotach, w których…” obejmuje także informacje o nieistnieniu takich podmiotów. Ponadto nałożenie obowiązku corocznego składania spółce oświadczenia (choćby miało być takie samo jak w roku ubiegłym) oraz wyznaczenie 14-dniowego terminu jego złożenia w przypadku wystąpienia zmian świadczy o tym, że ustawodawcy bardzo zależało na zapewnieniu spółce opodatkowanej ryczałtem pełnej wiedzy o ew. transakcjach dokonywanych z podmiotami powiązanymi z udziałowcami. Wydaje się to logiczne, bo bez takiej wiedzy spółka może nie zdawać sobie sprawy z powstania tzw. ukrytych zysków, od których powinna zapłacić podatek.

Co więcej, w art. 28s ust. 4 updop nałożono na spółkę obowiązek poinformowania naczelnika US (swojego i udziałowca) o niewywiązaniu się udziałowca z obowiązku złożenia oświadczenia (w terminie 30 dni od dnia upływu terminu na jego złożenie). Gdyby więc złożenie oświadczenia nie było obowiązkowe w każdym przypadku, spółka nie wiedziałaby, czy udziałowiec nie złożył go, ponieważ nie miał takiego obowiązku, czy też dlatego, że obowiązku nie dopełnił.

Podchodząc do sprawy formalistycznie, należałoby stwierdzić, że naprawienie błędu powinno polegać na złożeniu przez udziałowców zaległych oświadczeń spółce oraz czynnego żalu naczelnikowi US. Niezłożenie tych oświadczeń jest bowiem czynem zabronionym wprost wskazanym w art. 56d Kks. Zaległą informację o braku terminowego wykonania obowiązku złożenia oświadczeń przez udziałowców powinna z kolei złożyć spółka – naczelnikowi US, także z czynnym żalem, gdyż popełniła czyn zabroniony wskazany w art. 56 §4 Kks.

Niemniej oświadczenia udziałowców są przekazywane organowi podatkowemu tylko na żądanie tego ostatniego (na podstawie art. 28s ust. 3 updop). Jeśli więc naczelnik US nie wystąpił do tej pory do spółki o ich udostępnienie, to nie wie też, że oświadczenia nie zostały złożone lub zostały złożone z naruszeniem terminu.