Składka zdrowotna w stałej kwocie przez cały rok może okazać się pułapką

Przedsiębiorcy rozliczający się z PIT w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych płacą składki według trzech stawek kwotowych, zależnych od wysokości przychodów (do 60 tys., powyżej 60 tys. do 300 tys. lub powyżej 300 tys. zł). Po przekroczeniu w trakcie roku progu przychodowego składka w nowej, wyższej wysokości jest należna nie tylko od momentu przekroczenia, ale też wstecz – od początku roku. To powoduje, że ryczałtowiec kolejno przekraczający progi przychodowe, w wyniku rocznego rozliczenia musi dopłacić składkę – często w znacznej kwocie.

Opisane uproszczenie (ustalenie stawki kwotowej składki zdrowotnej na podstawie przychodów z roku ubiegłego) miało zapobiegać tej sytuacji. Jednak spełnia swoją rolę, tylko jeśli przychody przedsiębiorcy są na tyle stabilne, że w ciągu dwóch kolejnych lat mieszczą się w tym samym progu. Jeśli nagle wzrosną, zaczynają się kłopoty. Oczywiście przedsiębiorca jest wówczas zobligowany do dopłaty składki w rozliczeniu rocznym. ZUS chce jednak, by zrobił to z odsetkami (ich stawka w skali roku wynosi 16,5%).

Jak wskazano w poradniku „Zasady korygowania składki zdrowotnej wykazanej w dokumentach miesięcznych i w rocznym rozliczeniu”, zamieszczonym na stronie internetowej ZUS, jeśli miesięczne składki na ubezpieczenie zdrowotne zostały ustalone w kwocie niższej, niż powinny być naliczone, przedsiębiorca ma obowiązek dopłacić różnicę wraz z odsetkami za zwłokę.

Takich odsetek wymaga się tylko od ryczałtowca, który skorzystał z uproszczenia. W przypadku wnoszenia dopłaty przez ryczałtowca opłacającego składki w zwykłym trybie, ZUS ich nie żąda.

Interesujące jest również to, że przedsiębiorcy przyjmującego uproszczoną, stałą podstawę wymiaru składek nie zwolniono z comiesięcznego przekazywania dokumentów rozliczeniowych do ZUS. Wykazuje w nich tę uproszczoną podstawę. Jeśli jednak ostatecznie „wpadnie” w wyższy próg przychodowy, po zakończeniu roku ma obowiązek skorygowania wszystkich tych deklaracji. Korekta wstecz nie jest natomiast wymagana, jeśli próg przychodowy przekroczy ryczałtowiec rozliczający się w zwykłym trybie.

Przedsiębiorcę stosującego uproszczenie może więc spotkać swoista kara za to, że skorzystał z ustawowego rozwiązania. Jeśli jego przychody wzrosną w stosunku do roku ubiegłego – czego przecież, decydując się na przyjęcie stałej podstawy wymiaru, nie może wykluczyć – wpada w pułapkę. Nie tylko nie uniknie dopłaty składki, ale – zgodnie ze stanowiskiem ZUS – będzie ją musiał wpłacić z odsetkami, a dodatkowo obciążą go obowiązki formalne w postaci korekt dokumentów za cały rok.