Rozliczenie VAT od przekształcenia prawa wieczystego użytkowania gruntów we własność z mocy ustawy

Tak wynika z interpretacji ogólnej MF z 22.12.2021 r. (PT1.8101.2.2021). Przyjęta w niej wykładnia to efekt wyroku TSUE z 25.02.2021 r. (C-604/19), dotyczącego przekształcenia użytkowania wieczystego z mocy prawa, tj. ustawy z 20.07.2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (DzU z 2020 r. poz. 2040). W świetle wyroku TSUE takie przekształcenie stanowi odpłatną dostawę towarów, a tym samym podlega VAT.

Przypomnijmy, że przed 1.05.2004 r. ustanowienie prawa użytkowania wieczystego nie podlegało VAT (od tej daty podlega jako dostawa towarów). Organy podatkowe stały dotąd na stanowisku, że kolejna czynność, czyli przekształcenie ustanowionego przed 1.05.2004 r. prawa użytkowania wieczystego we własność nie stanowiło odrębnej dostawy towarów, a jedynie kontynuację pierwotnej dostawy (oddania gruntu w użytkowanie wieczyste). W konsekwencji również nie podlegało VAT. TSUE wyraził jednak odmienny pogląd, wskazując, że ustanowienie prawa użytkowania wieczystego i jego przekształcenie we własność z mocy ustawy to dwie odrębne dostawy.

MF potwierdził, że skoro przekształcenie prawa we własność stanowi odrębną dostawę, oznacza to konieczność opodatkowania jej VAT. Ustawa o VAT nie ustanawiała dotąd szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego dla czynności dokonanych z mocy prawa. Z uwagi jednak na podobny charakter takiej dostawy do dostawy towarów dokonywanej z nakazu organu władzy należy uznać, że obowiązek podatkowy powstawał na zasadzie kasowej – w momencie otrzymania całości lub części opłaty przekształceniowej (w odniesieniu do otrzymanej kwoty).

Od 1.01.2022 r. zasada ta znalazła odzwierciedlenie w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT (nowe brzmienie przepisu wprowadzone w ramach tzw. Polskiego Ładu). Zgodnie z przepisem przejściowym (art. 76) ustawy z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2105) ten szczególny moment powstania obowiązku podatkowego w VAT odnosi się do czynności wykonanych z mocy prawa przed 1.01.2022 r. i dotyczy kwot otrzymywanych z tego tytułu od tej daty.

Samorządy, które otrzymały interpretacje indywidualne lub zastosowały się do utrwalonej praktyki administracyjnej nieuznającej przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów we własność za odrębną dostawę towarów, nie zapłacą zaległego podatku, korzystając z ochrony wynikającej z przepisów Op.

Pełna treść interpretacji jest dostępna tu: www.gov.pl.