Przełomowe orzeczenie TSUE w sprawie momentu wykonania usługi budowlanej

Tak orzekł TSUE w wyroku z 2.05.2019 (C-224/18) w sprawie polskiej spółki Budimex.

Ustawa o VAT (art. 19a ust. 5 i 7 w zw. z art. 106i ust. 3) przewiduje, że podatek ten staje się wymagalny, jeżeli faktura nie została wystawiona w terminie 30 dni od wykonania usługi budowlanej/budowlano-montażowej. Spór dotyczył momentu, w którym zostały wykonane usługi realizowane przez Budimex.

Spółka podniosła, że – z uwagi na postanowienia zawieranych przez nią umów – może to nastąpić dopiero po formalnym odbiorze robót przez zamawiającego, niezależnie od tego, że faktycznie zostały one wykonane wcześniej.

Umowy te przewidywały prawo zamawiającego do zweryfikowania zgodności wykonanych prac budowlanych/budowlano-montażowych, zanim zostaną one zaakceptowane, i obowiązek usługodawcy (spółki) dokonania koniecznych zmian, by rezultat rzeczywiście odpowiadał temu, co zostało uzgodnione.

Spółka Budimex podniosła, że określenie podstawy opodatkowania i kwoty należnego VAT przed odbiorem robót przez zamawiającego często było dla niej niemożliwe. Ponieważ protokół odbioru sporządzany jest przez zamawiającego dopiero po upływie terminu przyznanego mu na zgłoszenie ew. wad, które spółka powinna skorygować, aby usługa budowlana/budowlano-montażowa była zgodna z ustaleniami, nie można wykluczyć, że usługa nie zostanie całkowicie wykonana przed owym odbiorem.

TSUE uznał, że w konsekwencji, w zakresie, w jakim nie jest możliwe określenie wynagrodzenia należnego od usługobiorcy przed dokonaniem przez niego odbioru usług budowlanych lub budowlano-montażowych, podatek od tych usług nie może stać się wymagalny przed owym odbiorem (...), jeżeli, po pierwsze, formalność odbioru została uzgodniona przez strony w umowie wiążącej je postanowieniami umownymi odzwierciedlającymi rzeczywistość gospodarczą i handlową w dziedzinie, w której usługa jest wykonywana i, po drugie, formalność ta stanowi materialne zakończenie usługi i ustala ostatecznie wysokość należnego świadczenia wzajemnego, co podlega zweryfikowaniu przez sąd odsyłający.

(...) Należy dodać, że inne formalności, takie jak w szczególności sporządzenie formalnego rozliczenia poniesionych kosztów lub ostatecznego świadectwa płatności (...), nie mogą mieć znaczenia dla określenia momentu, w którym usługa jest wykonywana, ponieważ nie są one jako takie objęte usługą i w związku z tym nie są decydujące dla stwierdzenia, że została ona rzeczywiście dokonana.

Wyrok TSUE ma istotne znaczenie dla prawidłowej wykładni przepisów o VAT. Przypomnijmy, że MF 1.04.2016 wydał interpretację ogólną (PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141), w której stwierdził, że momentem wykonania usługi budowlanej jest jej faktycznie wykonanie, tj. zgłoszenie przez inwestora robót do odbioru, a nie ich odbiór przez usługobiorcę. Moment ten należy oceniać na podstawie przesłanek obiektywnych; postanowienia umowy mogą mieć znaczenie jedynie pomocnicze.

W komunikacie opublikowanym 31.05.2019 po wyroku TSUE Ministerstwo Finansów wskazało, że planuje przedstawić stanowisko do tego zagadnienia po rozstrzygnięciu sprawy przez NSA. Tym niemniej jego zdaniem interpretacja ogólna MF umożliwia realizację wytycznych wynikających z wyroku TSUE.

Resort finansów powołał się na wyjaśnienia zawarte w części IV interpretacji „Moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych świadczonych na rzecz podatników podatku od towarów i usług”. Czytamy tam m.in.: W usługach budowlanych lub budowlano-montażowych zgłaszanych do odbioru w zdecydowanej większości przypadków znana jest wartość kontraktowa zgłoszonych do obioru przez wykonawcę prac. Z punktu widzenia podatku od towarów i usług, co do zasady, to ta właśnie wartość powinna zostać uznana jako podstawa opodatkowania z tytułu wykonania tych usług na moment powstania obowiązku podatkowego. Późniejsze skorygowanie wartości kontraktowej do wartości ustalonej w procesie odbioru będzie podstawą do ew. wystawienia faktury korygującej.