Przekroczenie limitu przychodów przez zleceniobiorcę wnioskującego o niepobieranie zaliczek na PIT – skutki dla płatnika

W myśl art. 41 ust. 1c updof jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o niepobieranie zaliczek na PIT, płatnik nie pobiera ich najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym go otrzymał. Literalnie odczytując przepis, płatnik nie ma możliwości odmowy przyjęcia wniosku ani niezastosowania się do jego treści (poza sytuacją, o której mowa dalej). Prawo do złożenia wniosku przysługuje podatnikowi spełniającemu łącznie poniższe warunki:

• osiąga przychody z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4–9 i art. 18 updof (m.in. z umowy zlecenia),
• jego dochody nie przekraczają w roku podatkowym kwoty 30 tys. zł,
• nie osiąga innych dochodów poza uzyskanymi od tego płatnika, od których zaliczki są obliczane z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek lub są opłacane na podstawie art. 44 ust. 3 updof.

Wniosek taki składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego.

Płatnik jest jednak zobowiązany do weryfikowania wysokości dochodu wypłacanego podatnikowi i jeżeli limit (30 tys. zł) zostanie przekroczony, powinien zacząć pobierać zaliczki (nie pomniejszając ich przy tym o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek) – pomimo złożonego przez zleceniobiorcę wniosku.

Zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez KIS w informacji e-mailowej w odpowiedzi na pytanie autora, płatnik nie stosuje się do wniosku podatnika dopiero od momentu faktycznego przekroczenia przez niego limitu dochodu. Nie może nie przyjąć lub nie stosować wniosku o niepobieranie zaliczek na PIT w przypadku, gdy jedynie przewiduje, że podatnik przekroczy wskazany limit. Na obowiązek kontrolowania limitu przez płatnika wskazuje literalne brzmienie art. 41 ust. 1c updof. Wniosek o niepobieranie zaliczek może złożyć tylko podatnik, który nie osiąga dochodów z innych źródeł (od innych płatników), od których odprowadzane są zaliczki na PIT z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek. Oznacza to, że płatnik ma wszystkie niezbędne informacje umożliwiające mu kontrolę limitu. Pozwala mu to na pobranie podatku we właściwej wysokości i nie powinno w tej sytuacji dojść do zaniżenia PIT należnego za rok podatkowy.

Można by się zastanawiać, czy podatnik może w omawianej sytuacji złożyć wniosek o niepobieranie zaliczek na PIT, skoro zgodnie z przepisem prawo do złożenia wniosku przysługuje podatnikowi, którego roczne dochody nie przekroczą ilorazu kwoty zmniejszającej podatek i najniższej stawki podatku, określonych w I przedziale skali podatkowej. Zawsze może jednak się zdarzyć, że podatnik nie doszacuje wysokości swoich rocznych dochodów, a konieczność kontrolowania, czy nie doszło do przekroczenia limitu, i tak spoczywa na płatniku. Poza tym trudno oczekiwać od płatnika, by weryfikował, czy podatnik jest uprawniony do złożenia wniosku, skoro nie ma realnej możliwości sprawdzenia, czy zostały spełnione wszystkie warunki (np. czy podatnik faktycznie nie uzyska w danym roku dochodów u innych zleceniodawców).

Zgodnie z informacją KIS płatnik powinien automatycznie rozpocząć pobieranie zaliczek na PIT, gdy dojdzie do przekroczenia limitu, nie czekając na wycofanie lub złożenie wniosku przez podatnika.

Nadmieńmy, że od 1.01.2023 r. również pracownik (osiągający przychody z tytułu umowy o pracę) będzie mógł złożyć wniosek o niepobieranie zaliczek w danym roku podatkowym, jeżeli przewiduje, że uzyskane przez niego roczne dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej nie przekroczą kwoty 30 tys. zł.

Od tej daty również będzie obowiązywać art. 31a ust. 10 updof, wyłączający odpowiedzialność płatnika, w przypadku gdy zaniżenie lub nieujawnienie przez niego podstawy opodatkowania wynikało z zastosowania przez płatnika złożonych przez podatnika wniosków lub oświadczeń mających wpływ na obliczenie zaliczki. Brak takiego zapisu w stanie prawnym obowiązującym w 2022 r., naraża płatników na ryzyko poniesienia odpowiedzialności, o której mowa w art. 26a § 2 Op.