Pracodawca może przekazać bon na posiłek zamiast gorącego dania czy prowiantu

Zmianę wprowadza nowelizacja z 12.06.2019 rozporządzenia RM w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (DzU poz. 1160). Przypomnijmy, że pracodawca ma obowiązek nieodpłatnego zagwarantowania osobom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, w dniach wykonywania takiej pracy jednego dania gorącego ze względów profilaktycznych (tzw. posiłek profilaktyczny) oraz odpowiednich napojów. Posiłki profilaktyczne powinny zapewniać odpowiednie wartości odżywcze: ok. 50–55% węglowodanów, 30–35% tłuszczów, 15% białek oraz ok. 1000 kcal. Pracodawca musi je wydawać w dniach wykonywania prac uzasadniających ich udostępnienie, podczas regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3–4 godz. pracy.

Do 8.07.2019 posiłki profilaktyczne powinny być wydawane w miejscu pracy, a jeśli pracodawca nie miał takiej możliwości ze względu na rodzaj pracy bądź powody organizacyjne – powinien zapewnić w czasie pracy:

• korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych albo
• przyrządzenie ich przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów (§ 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów).

Obowiązek ten był różnie interpretowany. Pojawiały się wątpliwości, czy mogą być stosowane bony bądź talony na posiłki profilaktyczne, a ponadto zgłaszano zastrzeżenia higieniczne (trudno wymagać od pracodawców, by w każdych warunkach zapewniali pracownikom pomieszczenia kuchenne odpowiednie do przygotowania posiłków).

Od 9.07.2019, zgodnie ze zmodyfikowanym § 2 ust. 2 rozporządzenia, pracodawca zapewnia pracownikowi możliwość spożycia posiłku w czasie pracy w inny sposób niż wydanie jednego dania gorącego, w szczególności przez przekazanie produktów umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie lub bonów, talonów, kuponów oraz innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie takich produktów lub posiłku, jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydawania pracownikowi posiłku w tej formie.

Jednocześnie nowelizacja nie wpływa w żaden sposób na pogorszenie jakości posiłków profilaktycznych, ponieważ nadal muszą one mieć określone walory odżywcze, a sposób ich udostępnienia pracodawca ustala z partnerami społecznymi. W świetle bowiem § 5 rozporządzenia stanowiska pracy, na których pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje, oraz szczegółowe zasady ich wydawania, a także warunki uzasadniające zapewnienie posiłków precyzuje pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy takie nie działają – po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.

Dodajmy, że posiłki profilaktyczne przekazywane uprawnionym osobom na nowych zasadach nadal korzystają z preferencji podatkowych i składkowych. Wolne od PIT są bowiem świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów bhp, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw oraz otrzymane przez pracownika od pracodawcy bony, talony, kupony lub inne dowody uprawniające do uzyskania na ich podstawie posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych, gdy pracodawca – mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów bhp – nie ma możliwości wydania pracownikom tych posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych (art. 21 ust. 1 pkt 11 i 11b updof). Świadczeń tych nie wlicza się do podstawy wymiaru składek ZUS (§ 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia składkowego).