Praca zarobkowa za granicą umożliwia uniknięcie składki zdrowotnej w Polsce

Tak wynika z decyzji NFZ z 28.03.2022 r. (57/2022/BP).

Spółka z o.o., która wystąpiła do NFZ o interpretację przepisów o składce zdrowotnej, wskazywała, że członek jej zarządu jest obywatelem Włoch. Otrzymuje wynagrodzenie na podstawie uchwały wspólników o powołaniu do pełnienia obowiązków członka zarządu. Nie mieszka w Polsce, nie jest tu również rezydentem podatkowym. Podlega włoskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych z uwagi na wykonywanie tam pracy na własny rachunek. Spółka pytała, czy powinna odprowadzać do ZUS składki zdrowotne od jego wynagrodzenia.

NFZ potwierdził, że nie. Przypomniał, że w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy zdrowotnej ubezpieczonymi są osoby mające obywatelstwo państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego EFTA, lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, zamieszkujące na terytorium ww. państw, jeżeli podlegają zgodnie z art. 66 obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego albo ubezpieczają się dobrowolnie na zasadach określonych w art. 68.

Na mocy zaś art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 883/2004 z 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DzUrz UE L 166 z 30.04.2004 r.) dana osoba podlega ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Osoby wykonujące pracę najemną lub na własny rachunek podlegają ustawodawstwu państwa, w którym wykonują taką pracę. Dopiero gdy wykonują pracę w kilku państwach UE niezbędne jest ustalenie, przepisy którego państwa mają zastosowanie. W Polsce, w odniesieniu do pracowników, kompetencję taką ma ZUS.

Zgodnie z ogólną zasadą ustanowioną w art. 13 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach UE, podlega ustawodawstwu państwa, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie. Prawo właściwe dla osoby, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach UE, zostało uregulowane w art. 13 ust. 1 lit. b rozporządzenia. Tożsame rozwiązanie przewidziano dla osób, które normalnie wykonują pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach UE (art. 13 ust. 2 rozporządzenia).

Szczegółowe zasady wyznaczania ustawodawstwa właściwego zawiera tytuł II rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 987/2004 z 16.09.2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 (DzUrz UE L 2009 nr 284). Zgodnie z jego art. 16 osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa, w którym ma miejsce zamieszkania, a ta niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego.

Właściwa instytucja wypowiedziała się, że członek zarządu podlega włoskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych z uwagi na miejsce stałego zamieszkiwania oraz wykonywanie we Włoszech pracy na własny rachunek. Skoro właściwe pozostaje ustawodawstwo włoskie, to nie stosuje się ustawodawstwa polskiego.

W myśl art. 21 rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 987/2004 pracodawca, którego siedziba lub miejsce prowadzenia działalności znajdują się poza terytorium właściwego państwa UE, musi wypełniać wszystkie obowiązki wynikające z ustawodawstwa mającego zastosowanie do jego pracowników, w szczególności obowiązek zapłaty składek przewidzianych w tym ustawodawstwie, tak jakby jego siedziba lub miejsce prowadzenia działalności znajdowały się w tym państwie. Stosownie do ust. 2 pracodawca taki może uzgodnić z pracownikiem, że spoczywający na nim obowiązek zapłacenia składek będzie w jego imieniu wypełniany przez pracownika. Pracodawca powiadamia instytucję właściwą państwa UE o tych uzgodnieniach.