Potrącenie kaucji gwarancyjnej z faktury za usługi budowlane – obowiązek stosowania MPP

Od 1.11.2019 r. weszły w życie przepisy (art. 108a ust. 1 ustawy o VAT) określające obowiązek stosowania MPP. Mechanizm ten nie ma jednak zastosowania w przypadku dokonywania potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kc – do potrącanych kwot (art. 108a ust. 1d ustawy o VAT).

Problemem jest jednak to, że przedmiotem potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kc, mogą być wyłącznie wierzytelności wymagalne (czyli te, których termin zapłaty już upłynął). W praktyce potrąca się zaś najczęściej wierzytelności, które jeszcze nie są wymagalne (tzw. potrącenie umowne). Uważam, że wskazane wyłączenie stosowania MPP powinno mieć zastosowanie również przy tego rodzaju potrąceniach, jednak dotychczas Ministerstwo Finansów nie zajęło stanowiska w tej kwestii.

Nie jest więc możliwe jednoznaczne wskazanie, czy w przypadku, o którym mowa w pytaniu (a chodzi właśnie o potracenie umowne), w części przypadającej na potrącaną kwotę istnieje obowiązek dokonania płatności z zastosowaniem MPP. Bezpieczniej jest zatem na razie przyjąć, że tak.

Jak stanowi art. 108a ust. 2 ustawy o VAT, zastosowanie MPP polega na tym, że zapłata:

• kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury – jest dokonywana na rachunek VAT,
• całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury – jest dokonywana na rachunek bankowy lub w skok, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo rozlicza się ją w inny sposób.

Z przepisów tych wynika, że – skoro zapłata kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto może być rozliczona w inny sposób – z uwagi na dokonanie płatności z zastosowaniem MPP kluczowa jest zapłata kwoty VAT na rachunek VAT.

Uważam zatem, że dokonując płatności z zastosowaniem MPP, należy w przedstawionej sytuacji przede wszystkim zapłacić całą kwotę podatku na rachunek VAT. W pozostałej części zapłata może nastąpić w dowolny sposób.

Zwrot na rzecz wykonawcy robót budowlanych kwoty zatrzymanej (czy pobranej), jako zabezpieczenie należnego wykonania umowy, nie stanowi żadnego z określonych w art. 108a ustawy o VAT zdarzeń, z którym ustawodawca wiąże obowiązek czy możliwość dokonania płatności z zastosowaniem MPP. W konsekwencji zwrot ten – w świetle obowiązujących obecnie przepisów – może przybrać dowolną formę (z wyłączeniem MPP).