Podwyżka płacy minimalnej i świadczeń od niej zależnych w 2025 r.

Na przełomie roku

Zagwarantowana ustawowo płaca minimalna obowiązująca w danym roku kalendarzowym dotyczy wszystkich miesięcy tego roku. Oznacza to, że nawet jeśli termin wypłaty wynagrodzenia za grudzień danego roku przypada do 10. dnia miesiąca następnego, tj. już w styczniu kolejnego roku, o wysokości wynagrodzenia decyduje to, za jaki miesiąc ono przysługuje. Wypłata pensji za grudzień 2024 r. powinna zatem nastąpić z uwzględnieniem stawki płacy minimalnej obowiązującej w tym właśnie roku, nawet jeżeli termin wypłaty przypadnie do 10.01.2025 r.

Przełom roku i wypłata wynagrodzenia z terminem do 10. dnia kolejnego miesiąca to również dylemat dotyczący tego, od którego minimalnego wynagrodzenia należy liczyć kwoty wolne od potrąceń. Kwota wolna odpowiada określonemu procentowi minimalnej płacy, po odliczeniach podatkowo-składkowych, i wpłat na PPK. Zgodnie ze stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy z 26.01.2011 r. (GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP) trzeba ją liczyć od wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w dniu dokonywania potrącenia, a więc w dniu wypłaty pensji. Inne zdanie ma jednak w tej kwestii Krajowa Rada Komornicza (pismo z 18.01.2011 r., KRK/IV/117/11).

Aktualizacja umów

Wzrost minimalnego wynagrodzenia może pociągać za sobą konieczność aneksowania umów o pracę w przypadku osób, które zarabiają taką stawkę. Jest to konieczne tylko wtedy, gdy umowa wskazuje konkretną kwotę wynagrodzenia, np. 4300 zł (stawka obowiązująca do 31.12.2024 r.). Jeżeli umowa zawiera opisową formę wysokości pensji – np. „pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości obowiązującego ustawowo wynagrodzenia minimalnego” – nie ma powodu jej aneksować.

Niezależnie jednak od tego, czy pracodawca dochowa tych formalności, pracownik nie może otrzymywać wynagrodzenia w kwocie niższej niż minimalne – przysługuje ono z mocy prawa.

Suma składników

W 2025 r. będą obowiązywały obecne zasady ustalania, czy pracownik osiąga wynagrodzenie w kwocie minimalnej.

Oznacza to możliwość sumowania pensji zasadniczej z innymi składnikami i świadczeniami wynikającymi ze stosunku pracy, zaliczonymi według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych, z pominięciem jedynie tych wymienionych w art. 6 ust. 5 ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 2207):

• nagród jubileuszowych,
• odpraw emerytalno-rentowych,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatków za pracę w porze nocnej i za staż pracy,
• dodatku za szczególne warunki pracy.

Zasady ustalania minimalnego wynagrodzenia mają się zmienić od 2026 r. wskutek implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z 19.10.2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (DzUrz UE L 275 z 25.10.2022 r.). Celem dyrektywy jest ujednolicenie i zmniejszenie nierówności płacowych w krajach UE. Jednym z najważniejszych jej założeń jest to, by na poczet płacy minimalnej zaliczać wyłącznie pensję zasadniczą. Wyłączone mają z niej zostać wszystkie premie, nagrody czy dodatki.

Dodatek za pracę w nocy

Podwyżka minimalnego wynagrodzenia oznacza wzrost dodatku za pracę w porze nocnej. Dodatek ten za 1 godz. pracy oblicza się bowiem jako 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, bez względu na wymiar czasu pracy czy stanowisko (art. 151⁸ § 1 Kp).

Wysokość dodatku za pracę w porze nocnej zależy zatem również od wymiaru czasu pracy w danym miesiącu. W 2025 r. będą dwa święta przypadające w sobotę:

• 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• 1 listopada – Wszystkich Świętych.

Każde z tych świąt spowoduje obniżenie wymiaru czasu pracy w tych miesiącach o 8 godz.

Odszkodowania pracownicze

Wyższa kwota minimalnego wynagrodzenia – 4666 zł – będzie też wyznaczać minimalną wysokość odszkodowania dla pracownika za:

• nierówne traktowanie w zatrudnieniu (art. 18^3d Kp),
• naruszenie przepisów o ochronie pracownika, który skorzystał z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy, w tym zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 18^3e Kp),
• mobbing/rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę z powodu mobbingu (art. 94³ § 4 Kp).

Odprawa z tytułu zwolnień grupowych

W 2025 r. będzie obowiązywać wyższy limit maksymalnej odprawy z tytułu rozwiązania umowy na podstawie tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych (ustawa z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 61). Co do zasady odprawę tę oblicza się jako równowartość od 1 do 3 wynagrodzeń w zależności od zakładowego stażu pracy, ale jej maksymalna wysokość nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia. Od 1.01.2025 r. będzie to kwota 69 990 zł.

Najniższa podstawa zasiłków

Od wysokości minimalnego wynagrodzenia zależna jest też podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłków z ubezpieczeń społecznych (chorobowego i wypadkowego). Podstawa ta nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej jego 13,71% (art. 92 § 2 Kp oraz art. 45 ust. 1 i art. 47 ustawy zasiłkowej). Najniższą podstawę wymiaru zasiłku zmniejsza się odpowiednio do wymiaru czasu pracy.

Najniższa podstawa wymiaru zasiłku jest gwarantowana ustawowo. Jeśli więc pracownik będzie pobierał zasiłek np. na przełomie lat 2024 i 2025, to część świadczenia należną za czas niezdolności do pracy przypadający w nowym roku trzeba liczyć od podstawy nie niższej niż obowiązująca w 2025 r.

Praktyki absolwenckie

Wyższy będzie limit świadczenia, jakie można przyznać osobie odbywającej w firmie praktyki absolwenckie. Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z 17.07.2009 r. o praktykach absolwenckich (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1244), jeżeli absolwent otrzymuje takie świadczenie (praktyka może być bowiem nieodpłatna), jego wysokość nie może przekraczać 2-krotności minimalnego wynagrodzenia. W 2025 r. będzie to zatem 9332 zł.

Obniżenie wpłaty na PPK

Pracownik będący uczestnikiem PPK finansuje za siebie składkę podstawową w wysokości 2% wynagrodzenia. Może jednak zadeklarować obniżenie tej wpłaty – do nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia – jeśli jego przychód z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia (art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 427). W 2025 r. ten limit wyniesie 5599,20 zł.

Składki za przebywających na urlopie wychowawczym

Podstawa wymiaru składek emerytalnych i rentowych pracowników korzystających z urlopu wychowawczego – opłacanych z budżetu państwa, ale rozliczanych przez pracodawców – co do zasady zależy od przychodu pracownika. Jednocześnie jednak przepisy określają jej dolną i górną granicę. Górny limit to 60% przeciętnego planowanego na dany rok wynagrodzenia. Natomiast dolny to:

• 100% minimalnego wynagrodzenia – dla zatrudnionych na cały etat,
• 75% minimalnego wynagrodzenia – dla zatrudnionych na część etatu.

W 2025 r. będzie to odpowiednio 4666 zł dla całego etatu i 3499,50 zł dla niepełnoetatowców.

Minimalna stawka godzinowa

W 2025 r. będzie obowiązywała wyższa stawka godzinowa – podniesiona z 28,10 do 30,50 zł. Ma ona zastosowanie do umów zlecenia (art. 734 Kc) oraz umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 Kc). Przepisy przewidują od niej nieliczne wyjątki, takie jak sprawowanie funkcji rodziny zastępczej czy opieka nad grupą dzieci podczas wycieczki.

Przepisy o płacy minimalnej nie dotyczą umów o dzieło. Osoby zatrudnione na tej podstawie mogą otrzymać wynagrodzenie, które będzie niższe niż pensja minimalna lub minimalna stawka godzinowa.

Refundacja z urzędu pracy

Starosta może zawrzeć z pracodawcą umowę przewidującą jednorazowe refundowanie poniesionych kosztów z tytułu opłaconych składek społecznych w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego. Maksymalna refundacja z urzędu pracy odpowiada 300% minimalnego wynagrodzenia (art. 47 ust. 3 ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 475). W 2025 r. będzie to 13 998 zł.

Preferencyjne składki dla przedsiębiorców

Przez pierwsze 24 mies. prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorca może opłacać składki społeczne na tzw. preferencyjnych zasadach. Ich podstawą jest kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Począwszy od składek należnych za styczeń 2025 r. osoby te będą musiały je naliczać od podstawy nie niższej niż 1399,80 zł (tj. 4666 zł × 30%).