Dotacja z urzędu pracy nie może być rozliczana na nowych zasadach

Zwolnienie i jego konsekwencje

Dofinansowanie z FP, o którym mowa, od dawna budzi wątpliwości, choć dotychczas pojawiały się one z innej przyczyny. Jest ono objęte zwolnieniem podatkowym na mocy art. 21 ust. 1 pkt 121 updof, dotyczącym jednorazowych środków przyznanych na podjęcie działalności, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU poz. 475). Na podstawie tej ustawy starosta może przyznać bezrobotnemu lub poszukującemu pracy środki na podjęcie działalności gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa, w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż 6-krotność przeciętnego wynagrodzenia.

Jednocześnie w art. 23 updof nie ma przepisu, który by wyłączał z kosztów uzyskania przychodów wydatki pokryte tymi, wolnymi od PIT, środkami. Organy podatkowe w licznych interpretacjach potwierdzały niedowierzającym podatnikom, że takie wydatki np. na wyposażenie, towary, materiały czy usługi na potrzeby firmy stanowią koszty podatkowe (por. np. pisma KIS z 13.10.2023 r., 0115-KDIT3.4011.510.2023.2.MJ, i 28.04.2023 r., 0112-KDIL2-2.4011.211.2023.1.MBN).

Kosztem nie są natomiast odpisy amortyzacyjne od środka trwałego zakupionego za pieniądze z FP. Dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na nabycie majątku trwałego nie stanowią przychodów podatkowych na mocy art. 14 ust. 2 pkt 2 updof. Stosuje się do nich natomiast art. 23 ust. 1 pkt 45 updof, który wyłącza z kosztów podatkowych odpisy amortyzacyjne od tej części wartości środków trwałych i wnip, która odpowiada poniesionym wydatkom na ich nabycie/wytworzenie we własnym zakresie, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Jak czytamy np. w interpretacji KIS z 9.11.2023 r. (0113-KDIPT2-1.4011.644.2022.2.MGR), ustawodawca różnicuje skutki podatkowe otrzymanych dotacji (…) w zależności od celu, na jaki zostały one przeznaczone:

• (…) otrzymane na cele inne niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych lub wnip – zaliczane są do przychodów z działalności gospodarczej,
• (…) otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków poniesionych przez podatnika na zakup/wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych lub nabycie wnip, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych – nie stanowią przychodów z działalności gospodarczej.

Reasumując: dotacja z FP przeznaczona na środki obrotowe jest przychodem/dochodem zwolnionym z PIT, a wydatki nią pokryte (na środki obrotowe) są kosztem podatkowym. Natomiast ta sama dotacja przeznaczona na zakup środków trwałych nie stanowi w ogóle przychodu (i dlatego nie podlega opodatkowaniu), a sfinansowane nią wydatki nie są kosztem – ani bezpośrednio, ani poprzez odpisy amortyzacyjne.

Nieprzychód można zakwalifikować do przychodów…

Od 1.01.2024 r. wprowadzono jednak możliwość uznania dofinansowania na zakup środka trwałego za przychód z działalności gospodarczej. Wystarczy, że podatnik – na podstawie art. 14 ust. 9 updof – złoży wraz z zeznaniem rocznym stosowne oświadczenie. Skutkiem złożenia oświadczenia jest jednocześnie możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych i wnip sfinansowanych z przychodów, których dotyczy to oświadczenie (co wprost wynika z tego przepisu).

Powołany przepis nie zabrania złożenia oświadczenia dotyczącego dotacji, subwencji, dopłat i innych nieodpłatnych świadczeń, które – w następstwie zaliczenia ich do przychodów podatkowych – byłyby objęte zwolnieniem od PIT na mocy art. 21 ust. 1 updof.

…ale resort finansów się nie zgadza

Według Ministerstwa Finansów taki zakaz ma jednak inną podstawę. Jak czytamy w piśmie przesłanym do Redakcji, nowe rozwiązania, które weszły w życie 1.01.2024 r., nie zmieniają dotychczasowych zasad stosowania zwolnień określonych w art. 21, innych niż wymienione w ust. 1 pkt 129 updof, w tym zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 121 updof.

Jako podstawę prawną takiego twierdzenia resort finansów wskazuje art. 9 ust. 1 updof. Szkopuł w tym, że aby środki z FP stanowiły dochód zwolniony na mocy art. 21, najpierw muszą stanowić przychód podlegający opodatkowaniu. Nie będąc przychodem, nie są objęte żadnym zwolnieniem. Do updof zaś został wprowadzony przepis (art. 14 ust. 9), który pozwala podatnikowi uznać je za przychód. Skoro ustawodawca nie wyłączył jego zastosowania do środków z FP na zakup środka trwałego, to mogą być one uznane za przychód, w konsekwencji objęte zwolnieniem, a wtedy dopiero ma do nich zastosowanie art. 9 ust. 1, stanowiący, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21. W efekcie po zakwalifikowaniu do przychodów mamy do czynienia z przychodem/dochodem wolnym od PIT. Z pewnością nie taki był zamiar ustawodawcy, ale wadliwych przepisów nie może zastąpić ich nadinterpretacja.

Podatkowa pułapka

Niestety, należy się spodziewać, że fiskus będzie podobnie podchodzić do innych dotacji na zakup środków trwałych, które po zakwalifikowaniu do przychodów podatkowych zostałyby objęte zwolnieniem od PIT. Przedsiębiorcy kierujący się literalnym brzmieniem przepisu mogą więc wpaść w podatkową pułapkę. Bo choć art. 14 ust. 9 updof umożliwia złożenie oświadczenia o zaliczeniu do przychodów z działalności wszelkich dotacji, subwencji, dopłat, innych nieodpłatnych świadczeń przeznaczonych na nabycie środków trwałych i wnip – bez względu na źródło ich pochodzenia – to według resortu finansów przywilej ten nie dotyczy środków, z tytułu których, po takiej kwalifikacji, podatnicy odnosiliby podwójną korzyść – w postaci zwolnienia z podatku i zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów.