Podatkowe i bilansowe skutki kradzieży przedmiotu leasingu

W przypadku utraty leasingowanego aparatu, maszyny, środka transportu itp., umowa leasingu wygasa. Finansujący (leasingodawca) może wówczas żądać od korzystającego (leasingobiorcy) natychmiastowej zapłaty wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat (przestaje obowiązywać pierwotny harmonogram ich płatności, określony w umowie leasingu), pomniejszonych o korzyści:

• jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty i wygaśnięcia umowy leasingu przed umówionym terminem (np. oszczędności na wcześniejszej spłacie kredytu refinansującego nabycie przedmiotu leasingu),
• z tytułu ubezpieczenia rzeczy,
• naprawienia szkody (art. 709⁵ Kc).

Podejmując decyzję o finansowaniu swojej działalności w formie leasingu, leasingobiorca powinien więc uwzględnić niebezpieczeństwo poniesienia strat spowodowanych utratą przedmiotu umowy wskutek kradzieży. Jest to tym dotkliwsze, że bieżąca wartość rynkowa przedmiotu leasingu, którą zwykle bierze pod uwagę ubezpieczyciel wypłacający ew. odszkodowanie, ulega – w miarę użytkowania (zwłaszcza środków transportu) – zmniejszeniu. Tymczasem leasingobiorca musi uregulować pozostałe do zapłaty raty leasingu, których kwota niejednokrotnie może przewyższać kwotę przyznanego od firmy ubezpieczeniowej odszkodowania pomniejszającego te raty.

Jeżeli przedmiot leasingu został skradziony, kwota pozostająca do spłaty z tytułu umowy leasingu może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Nie jest to już opłata za korzystanie z przedmiotu leasingu. Korzystający, podpisując umowę leasingu, zobowiązuje się do poniesienia takiej opłaty w określonych sytuacjach, aby móc korzystać z przedmiotu leasingu. Również poniesione przez leasingobiorcę inne koszty związane z kradzieżą przedmiotu leasingu (np. jednorazowa opłata manipulacyjna z tytułu utraty leasingowanej rzeczy) stanowią wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania (zabezpieczenia) źródła przychodów i tym samym można zaliczyć je do kosztów podatkowych (por. interpretacja KIS z 6.03.2017, 2641-IBPB-1-2.4510.4.2017.1.BKD).

Zgodnie z KSR 5 Leasing, najem i dzierżawa w razie wygaśnięcia umowy leasingu wskutek utraty przedmiotu leasingu (w wyniku kradzieży) korzystającego obciąża w przypadku leasingu:

• finansowego – płatność wynikająca z umowy leasingu,
• operacyjnego – zapłata przewidzianych w umowie opłat oraz wartości utraconego przedmiotu leasingu.

Kwoty te stanowią dla korzystającego zobowiązanie wobec finansującego z tytułu wygaśnięcia umowy leasingu, obciążające drugostronnie pozostałe koszty operacyjne:

Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,

Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki – zobowiązanie wobec finansującego z tytułu wygaśnięcia umowy leasingu” – w razie leasingu finansowego,

Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” – w razie leasingu operacyjnego.

Równocześnie – w przypadku leasingu finansowego – zobowiązanie wobec finansującego z tytułu przedmiotu umowy leasingu, pomniejszone o kwotę zobowiązania wobec finansującego z tytułu wygaśnięcia umowy leasingu (obejmującego sumę zdyskontowanych opłat leasingowych pozostałych do spłaty) zostaje odpisane na pozostałe przychody operacyjne:

Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki – zobowiązanie wobec finansującego z tytułu przedmiotu umowy leasingu”,

Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.

Natomiast wartość netto przedmiotu leasingu (nieumorzona), wobec jego likwidacji spowodowanej kradzieżą, odpisuje się na pozostałe koszty operacyjne:

Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,

Ma konto 01 „Środki trwałe” (na stronę Wn konta 01 uprzednio przeniesiono umorzenia utraconego środka trwałego figurujące na koncie 07 „Umorzenia środków trwałych”).

W razie leasingu operacyjnego utracony przedmiot leasingu wyłącza się z ewidencji pozabilansowej.

Jeżeli umowa leasingu (finansowego, operacyjnego) przewiduje ubezpieczenie jej przedmiotu z cesją ubezpieczenia na rzecz finansującego, wówczas korzystający powinien pomniejszyć zobowiązanie wobec finansującego z tytułu wygaśnięcia umowy leasingu o odszkodowanie należne finansującemu od firmy ubezpieczeniowej, odnosząc je na pozostałe przychody operacyjne:

Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki – zobowiązanie wobec finansującego z tytułu wygaśnięcia umowy leasingu” – w razie leasingu finansowego,

Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” – w razie leasingu operacyjnego,

Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.