Otrzymanie przez wspólnika udziału we własności nieruchomości zamiast wypłaty zysku

W myśl art. 14 ust. 2e updof w przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), jego przychodem jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego. Art. 19 (dotyczący ustalania wysokości przychodu) stosuje się odpowiednio.

Przywołany ust. 2e art. 14 ma odpowiednie zastosowanie w przypadku wykonania świadczenia niepieniężnego przez spółkę niebędącą osobą prawną (art. 14 ust. 2f).

Z powyższych przepisów wynika, że gdy spółka niebędąca osobą prawną ureguluje swoje zobowiązanie poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego (np. w formie rzeczowej), a więc w formie datio in solutum, u jej wspólnika (proporcjonalnie do wysokości jego udziału w zysku spółki) powstanie przychód odpowiadający wartości uregulowanego zobowiązania. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego (przekazanej wierzycielowi na skutek uregulowania zobowiązania rzeczy) jest wyższa niż wysokość uregulowanego zobowiązania, przychód stanowi ta wartość rynkowa.

Oznacza to, że w momencie przekazania wspólnikowi udziału w nieruchomości stanowiącej środek trwały dojdzie do powstania przychodu podatkowego w rozumieniu updof. Nastąpi bowiem wykonanie ciążącego na spółce jawnej zobowiązania  – do wypłaty z zysku – w formie świadczenia niepieniężnego, a zatem zostaną spełnione przesłanki wynikające z przywołanych regulacji.

Przychodem wspólnika spółki jawnej (z uwzględnieniem art. 8 ust. 1 dotyczącego wysokości udziału w spółce) będzie przypadająca proporcjonalnie do udziału w zyskach spółki jawnej wartość uregulowanego zobowiązania bądź wartość rynkowa nieruchomości – jeżeli będzie wyższa niż wartość uregulowanego zobowiązania.

Podsumowując: czynność prawna polegająca na zmianie właściciela nieruchomości – ze spółki jawnej na jej wspólników – przy zachowaniu we współwłasności takich samych udziałów, jak przysługujące wspólnikom w spółce jawnej udziały w zysku, będzie skutkowała powstaniem po stronie wspólnika przychodu do opodatkowania PIT.

Pogląd ten, podzielany przez organy podatkowe (np. pismo KIS z 9.07.2018, 0113-KDIPT2-3.4011.355.2018.1.GG), ma potwierdzenie także w orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo w wyroku WSA w Gliwicach z 24.04.2017 (I SA/Gl 1417/16) stwierdzono: z treści regulacji szczególnej zawartej w art. 14 ust. 2e i 2f updof jednoznacznie wynika, że przy wypłacie zysku w formie niepieniężnej w spółce jawnej powstanie przychód podatkowy z działalności gospodarczej. Wbrew bowiem twierdzeniom skargi roszczenie wspólników o wypłatę zysku odpowiada po stronie spółki zobowiązaniu do jego wypłaty, wynikającemu ze stosunku spółki, a na kwestię tę bez wpływu pozostaje sposób księgowania wypracowanego zysku w spółce jawnej. Zobowiązanie to mieści się w pojęciu „zobowiązania”, o którym mowa w art. 14 ust. 2e cytowanej ustawy, a zatem jego wykonanie w formie datio in solutum spowoduje powstanie przychodu po stronie dłużnika.