Odszkodowanie wypłacone zwolnionemu pracownikowi na mocy ugody mediacyjnej – czy jest kosztem

Nie. W myśl art. 15 ust. 1 updof kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia tego źródła, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1.

Celem poniesionego przez spółkę wydatku na rzecz byłego już pracownika było zaspokojenie roszczenia w zakresie odszkodowania z tytułu rozwiązania stosunku pracy, a nie uzyskanie przychodu czy zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów.

Zgodnie z art. 45 § 1 Kp w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu go do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Odszkodowawczego charakteru wypłaconej byłemu pracownikowi należności nie zmienia fakt, że zobowiązanie do wypłaty kwoty w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia zostało zawarte w porozumieniu mediacyjnym. To, że strony w drodze mediacji dobrowolnie zakończyły spór, miało znaczenie dla ekonomiki postępowania sądowego, bowiem skróciło czas procesu, obniżyło koszty postępowania i zakończyło polubownie spór. Należy jednak mieć na uwadze źródło konfliktu i jego pracowniczy charakter.

Nie można uznać, że ww. należność miała na celu zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów spółki. Celem wypłaty odszkodowania było bowiem zwolnienie spółki (pracodawcy) z zobowiązania, które nie przynosiło żadnego przychodu. Biorąc pod uwagę, że wydatek dotyczył byłego pracownika, należy przyjąć, że nie wiąże się on z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie można wykazać związku przyczynowego pomiędzy jego poniesieniem a uzyskanym przez spółkę przychodem. Tym samym wydatek nie został poniesiony w celu, który stanowi warunek uznania go za koszt uzyskania przychodów.

Jak wskazał NSA w wyroku z 4.12.2014 (II FSK 2704/12), uwzględnienie norm prawa pracy (charakteru prawnego ww. odszkodowania i świadczeń z tytułu umowy o pracę) oraz argumentu z konsekwencji (wykładnia funkcjonalna) prowadzi do konkluzji, że odszkodowanie wypłacone pracownikowi z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest kosztem uzyskania przychodu przez pracodawcę.

Podsumowując: nie można uznać, że kwota wypłacona przez spółkę byłemu pracownikowi, wynikająca z zatwierdzonej przez sąd ugody mediacyjnej, spełnia przesłankę celowości, której wystąpienie jest niezbędne dla uznania wydatku za koszt uzyskania przychodów. Stanowisko takie prezentują również organy podatkowe (zob. np. interpretacja KIS z 12.08.2021, 0111-KDIB1-1.4010.213.2021.4.ŚS).