Odszkodowanie dla rolnika-podatnika VAT za grunt służący działalności gospodarczej

Tak orzekł NSA w wyroku z 6.12.2018 (I FSK 2089/16).

Przedmiotem sporu było to, czy VAT objęte jest przeniesienie na rzecz Skarbu Państwa własności nieruchomości gruntowej, wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego, na podstawie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, i otrzymanie odszkodowania.

Rolnik twierdził, że nie podjął żadnych działań zmierzających do sprzedaży. Ponieważ nie miał wpływu na przeniesienie własności działki na Skarb Państwa, nie można przyjmować, że występował jako podatnik VAT. Natomiast organ podatkowy wskazał, że wywłaszczany grunt gospodarstwa rolnego miał ścisły związek z działalnością prowadzoną przez rolnika jako zarejestrowanego, czynnego podatnika VAT

NSA podzielił ten pogląd: Zasadnicze znaczenie ma to, że wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT na zasadach ogólnych. (…) Należy podkreślić, że nie jest on rolnikiem ryczałtowym, korzystającym ze szczególnych procedur opodatkowania, określonych w art. 115 i nast. ustawy o VAT. (…) Doszło więc do czynności, której przedmiotem była część gospodarstwa rolnego. Na tym gruncie wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. (…) Zachodzi zatem związek dokonanej transakcji z prowadzoną działalnością gospodarczą. Co więcej, wywłaszczenie nieruchomości wiązało się m.in. z brakiem możliwości rolniczego wykorzystania nieruchomości, za które skarżącemu przysługiwało odszkodowanie. (…) Nie sposób zaakceptować tezy, że w zakresie tej czynności skarżący działał w ramach zarządu majątkiem prywatnym.

Podobne stanowisko NSA zajął w wyrokach z 15.11.2018 (I FSK 1401/18) i 3.03.2015 (I FSK 601/14). Jednocześnie sąd nie zgodził się z odmiennymi orzeczeniami NSA (z 5.10.2018, I FSK 1639/16, i 25.05.2017, I FSK 1557-1558/15). Zwrócił uwagę na to, że błędnie zinterpretowano w nich wyroki TSUE z 15.09.2011 (C-180/10 i C-181/10). Zapadły one bowiem na kanwie stanu faktycznego odnoszącego się do rolnika ryczałtowego, a nie rolników będących czynnymi podatnikami VAT, opodatkowanych na zasadach ogólnych.