Odprawa dla prezesa wolna od składek ZUS

Potwierdził to ZUS w interpretacji z 14.02.2020 (DI/100000/43/37/2020) w odpowiedzi na pytanie spółki, która rozwiązała z prezesem umowę o świadczenie usług zarządzania. Jednocześnie ZUS wskazał, że wypłacone prezesowi odszkodowanie za zakaz konkurencji obowiązujący go po odwołaniu z funkcji podlega składkom społecznym i zdrowotnej.

Przedmiotem wydanej przez ZUS decyzji była odprawa pieniężna, którą spółka zagwarantowała prezesowi w umowie o usługi zarządzania na wypadek rozwiązania tej umowy. Jej treść uchwaliła rada nadzorcza spółki, upoważniona do tego przez walne zgromadzenie. Umowa przewidywała odprawę w wysokości 3-krotności wynagrodzenia stałego prezesa, jeśli zostanie on odwołany z funkcji z powodu innego niż naruszenie przez niego podstawowych obowiązków wynikających z kontraktu. Dodatkowo umowa zobowiązywała prezesa do przestrzegania – po odwołaniu z funkcji – zakazu konkurencji wobec spółki w zamian za odszkodowanie w wysokości 6-krotności jego stałego wynagrodzenia.

Wątpliwość dotyczyła możliwości zwolnienia świadczeń wypłacanych prezesowi „na odchodne”. Odprawy i odszkodowania są bowiem zwolnione ze składek wtedy, gdy otrzymuje je pracownik m.in. z tytułu rozwiązania czy wygaśnięcia stosunku pracy. Zwolnienie przewiduje § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego. Przepis ten wskazuje na różnego rodzaju świadczenia wypłacane z tytułu rozwiązania umowy z pracownikiem. Katalog tych świadczeń jest otwarty. Ich wspólnym mianownikiem jest jednak to, że rekompensata musi mieć bezpośredni i nierozerwalny związek z zakończeniem zatrudnienia.

Przyjmuje się przy tym, że katalog świadczeń wyłączonych ze składek na podstawie tego przepisu obejmuje również odprawy, odszkodowania i inne świadczenia z tytułu zakończenia współpracy, przysługujące nie tylko na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów, ale też porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi czy indywidualnych porozumień z zatrudnionymi.

Jednocześnie § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia przewiduje, że powyższy przepis stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na umowę zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Tym samym ma on również zastosowanie do umowy o świadczenie usług zarządzania, będącej umową nienazwaną, do której stosuje się przepisy Kc dotyczące zlecenia. Podstawą naliczania składek za menedżera, którego wynagrodzenie zostało ustalone kwotowo, stanowi wypłacany mu przychód z tej umowy w rozumieniu przepisów podatkowych.

Prezes z tytułu umowy o usługi zarządzania podlegał – stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 3 w zw. z art. 13 pkt 2 usus – ubezpieczeniom na zasadach dotyczących zleceniobiorców. Jednocześnie miało do niego zastosowanie wyłączenie z podstawy wymiaru składek wypłaconej mu odprawy. Jedynym warunkiem było, aby świadczenie to było ściśle powiązane z odwołaniem go z pełnienia funkcji prezesa.

Inaczej jest z wynagrodzeniem przysługującym prezesowi w związku z zawartą umową lojalnościową z tytułu zakazu konkurencji obowiązującego po odwołaniu z funkcji. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia składkowego z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kp. Ulga ta dotyczy zatem wyłącznie pracowników. Nie ma podstaw do rozciągnięcia jej na umowy o zarządzanie spółką.