Odliczenie z faktury VAT RR gdy rolnik zmienił status z czynnego podatnika na rolnika ryczałtowego

Rolnik będący czynnym podatnikiem VAT może powrócić – z zachowaniem zasad określonych w art. 43 ust. 5 ustawy o VAT – do statusu rolnika ryczałtowego (korzystającego ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3). Traci wówczas prawo do wystawiania faktur dokumentujących sprzedaż produktów rolnych.

Cechą szczególną dokumentowania transakcji zawieranych z rolnikiem ryczałtowym jest to, że fakturę z tytułu sprzedaży produktów rolnych wystawia nie rolnik (sprzedawca), lecz nabywca będący czynnym podatkiem VAT. Wykazuje na niej m.in. kwotę należnego rolnikowi zryczałtowanego zwrotu podatku. Zwrot ten u nabywcy produktów rolnych – w myśl art. 86 ust. 2 pkt 3 – zwiększa kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty, pod warunkiem że (art. 116 ust. 6):

• nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną,
• zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w skok,
• w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze tej podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.

Za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w skok, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana (art. 116 ust. 7).

W opisanym przypadku wypłacony zwrot podatku stanowi dla spółki, jako nabywcy produktów rolnych, kwotę podatku naliczonego podlegającą odliczeniu w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonała ona zapłaty na rzecz rolnika. Spółka nie traci przysługującego jej uprawnienia do zwiększenia kwoty VAT naliczonego o wartość zryczałtowanego zwrotu tylko z tego względu, że dostawca produktów rolnych zmienił swój status podatkowy i nie powiadomił jej o tym.

Prawo do odliczenia VAT zapłaconego w cenie przy nabyciu towarów i usług związanych z działalnością gospodarczą jest jedną z fundamentalnych zasad konstrukcji tego podatku. Podstawowa zasada wspólnego systemu VAT, jaką jest zasada neutralności podatku, jest rozumiana jako stosowanie VAT na wszystkich etapach obrotu gospodarczego z równoczesnym prawem do potrącenia podatku zawartego w poprzedniej fazie obrotu. Wszelkie ograniczenia prawa do odliczenia wpływają na neutralność VAT i mogą wynikać jedynie z wyraźnej regulacji ustawowej.

W opisanym przypadku, mimo że warunki określone w art. 116 ust. 6 pkt 2 i 3 ustawy o VAT nie zostały spełnione, bo wystawiona faktura VAT RR nie zawiera danych identyfikujących dokument potwierdzający dokonanie płatności, a na dokumencie tym będzie widniał numer pierwotnej faktury VAT, nie można odmówić spółce prawa do odliczenia VAT. Skoro bowiem umożliwi ona powiązanie dokumentu potwierdzającego zapłatę za produkty rolne z prawidłowo wystawioną fakturą VAT RR, to tym samym będzie możliwe przyporządkowanie konkretnej faktury do nabytych produktów rolnych.

Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (interpretacja KIS z 15.05.2023 r., 0114-KDIP1-3.4012.192.2023.2.JG).