Nieodpłatne świadczenia – ujęcie w księgach rachunkowych

W myśl art. 12 ust. 1 pkt 2 updop do przychodów osoby prawnej zalicza się m.in. wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeńw naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, oraz wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy o finansach publicznych i spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w nieodpłatny zarząd lub w używanie).

Wartość świadczeń w naturze, w tym nieodpłatnych, ustala się w zależności od przedmiotu świadczenia. W przypadku:

• usług wchodzących w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
• usług zakupionych – według cen zakupu,
• udostępnienia lokalu – w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu,
• w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy bądź praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Wartością świadczeń częściowo odpłatnych jest natomiast różnica między wartością tych świadczeń, ustaloną według ww. zasad, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika. Wartość ta powinna być jednak ustalona według cen rynkowych.

Hipotetycznych przychodów z tytułu otrzymania nieodpłatnych lub częściowo nieodpłatnych świadczeń w naturze, o których mowa updop (np. z tytułu nieodpłatnego korzystania z lokalu), nie ujmuje się w księgach rachunkowych.

W księgach ujmuje się natomiast otrzymane za darmo rzeczy i prawa. Wycenia się je w wartości podanej przez darczyńcę, a jeżeli informacji takiej brak – w cenach sprzedaży (bez VAT) takich samych lub podobnych przedmiotów (art. 28 ust. 2 uor). Ujmuje się je po stronie Wn właściwych kont aktywów i po stronie Ma:

• w przypadku środków trwałych, w tym w budowie oraz wnip – na koncie 84 „Przychody przyszłych okresów” (art. 41 ust. 2 uor),
• w przypadku pozostałych aktywów – na koncie 76 „Pozostałe przychody operacyjne” (art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. 4 uor).